Türkiye ve ABD Arasındaki Brunson Krizi Büyüyor
Dorian Jones 01 Ocak 1970
İSTANBUL —
Üst düzey bir Amerikalı yetkili, Washington’un Türkiye’de ev hapsindeki Amerikalı rahip Andrew Brunson’ın yakında serbest bırakılacağından emin olduğunu söyledi. İki ülke arasındaki ‘Brunson krizi’ dün Amerika’nın Türkiye’ye yaptırım tehdidinde bulunması ve Ankara’dan gelen sert yanıtlarla daha da derinleşti.
ABD’nin uluslararası inanç özgürlüğü fahri büyükelçisi Sam Brownback dün Dışişleri Bakanlığı’nın ev sahipliğindeki dini özgürlükler konulu üç günlük konferansın kapanışında yaptığı konuşmada, rahip Brunson için, “Evine geri dönmesi yönündeki ihtimaller mükemmel seviyede” dedi.
Amerika’nın North Carolina eyaletinden evanjelik bir rahip olan Andrew Brunson, terör ve casusluk suçlamalarıyla yaklaşık iki yıldır Türkiye’de hapiste bulunuyor. Brunson geçen hafta cezaevinden ev hapsine alınmıştı.
Brunson’ın davası, iki NATO müttefiki Türkiye ve ABD arasındaki ilişkileri gerdi.
Amerika’dan yaptırım tehdidi
Dün hem Başkan Donald Trump hem de Başkan Yardımcısı Mike Pence Türkiye’yi rahip Brunson’ı serbest bırakmaması halinde ağır yaptırımlar uygulamakla tehdit etmişti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise Amerika’dan gelen sert açıklamalara Twitter’dan, “Hiç kimse bize talimat veremez. Kimsenin tehdidine de boyun eğecek değiliz. Hukuk kuralları istisnasız herkes için geçerlidir” sözüyle yanıt vermişti.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Çavuşoğlu dün telefonda görüştü. ABD Dışişleri Bakanlığı, görüşmede Pompeo’nun, Brunson’ın evine dönme zamanının “çoktan geçtiği” mesajını verdiğini açıkladı.
Washington Ankara’yı diplomatik avantaj elde etmek için rehin alma politikası uygulamakla suçlarken, Türkiye bu suçlamayı reddediyor ve yargısının bağımsız olduğuna vurgu yapıyor.
İki ülke arasındaki diplomatik anlaşmazlık, İsrail’in Hamas için kaçakçılık yaptığı suçlamasıyla tutukladığı Türk vatandaşı Ebru Özkan’ı serbest bırakması karşılığında Ankara’nın Brunson’ın da hapisten çıkarılmasını öngören anlaşmayı bozduğu şeklindeki haberlerle daha da tırmanıyor.
Üst düzey bir Türk yetkili bu haberleri “temelsiz” diyerek yalanladı. Bununla birlikte, Trump’ın oldukça sert sözlerle Brunson’ın serbest bırakılması çağrısı yapması, bazı çevreleri “ortada bir tür anlaşma olduğu’ düşüncesine itti.
Eski kıdemli Türk diplomat Aydın Selcen, sözü edilen anlaşmanın, iki lider arasında sözlü olarak üzerinde anlaşılmış bir anlaşma gibi göründüğünü söyledi. Geçmişte Washington’da da görev yapan Selcen, ayrıntıları bilmediklerini ancak belki de iki tarafın birbirlerini iyi anlamamış olabileceğini belirtti. Selcen, Amerika’nın net bir anlaşmaya sahip olduklarına inandığını ancak Ankara’nın, Brunson’ın serbest bırakılmasından önce, daha üzerinde çalışılacak başka konular da olduğunu düşündüğünü kaydetti.
Uzmanlar, Trump’ın Brunson davasındaki ağırlığını arttırmasıyla Ankara açısından ciddi boyutta diplomatik yansımaların görülebileceği görüşünü dile getiriyor.
Selcen, “Washington’da Ankara’nın dayanabileceği bir tek Trump’ın kaldığı görülüyor” değerlendirmesinde bulundu.
Trump ve Erdoğan’ın aralarındaki iyi bir ilişki geliştirdikleri belirtiliyor. Amerikan başkanın bu ayki NATO zirvesinde Erdoğan’ı “işlerin nasıl halledileceğini bilen biri” diye niteleyerek övdüğü yönünde haberler çıkmıştı.
Tüm bunların yanında ABD Senatosu da Türkiye’ye uluslararası mali kuruluşlarca kredi verilmesini kısıtlayan bir tasarıyı oylamaya hazırlanıyor.
Global Sourca Partners’dan uzman Atilla Yeşilada, bu oylamanın büyük oranda sembolik ama önemli olduğunu söyledi.
Bu adımın Türkiye üzerinde ancak sınırlı bir etkisinin olabileceğini ifade eden Yeşilada, bununla birlikte, Washington’ın Türkiye’yi nasıl cezalandırabileceği konusundaki niyetinin bir işaretini de oluşturabileceğine dikkati çekti.
Yeşilada, “Amerikan Maliye Bakanlığı’ndan büyük Amerikan bankalarına Türkiye’ye yeni kredileri askıya almaları ya da tahvilleri onaylamamaları için sadece birkaç telefon gelmesinin bile zaten aşırı kırılgan durumdaki Türk ekonomisi üzerinde ciddi zarara neden olabileceğini” belirtti.
Türkiye ekonomisini ayakta tutmak için yabancı sermayeye yoğun şekilde bağımlı konumda.
Ancak Türkiye’nin de elinde kendi kozları var. Amerikan güçleri bölgesel operasyonlarında Türkiye’deki İncirlik üssünü kullanıyor. Washington ayrıca İran’a yaptırımları uygulamada Türkiye’nin işbirliğini arzuluyor.
Uzmanlar, Ankara’nın ayrıca, Rusya’yla gittikçe derinleşen ilişkileriyle ilgili Amerika’nın duyduğu endişeleri de bir koz olarak kullandığı görüşünü dile getiriyor. Washington Ankara’yı Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın alma planlarını terk etmeye ikna etmeye çalışıyor.
