Ankara, Moskova, Şam Triumvirliği anlaştı...
Ömür Çelikdönmez 01 Ocak 1970
“Triumvirlik” (triumviratus); “üçler erki, devlet yönetimini üstlenen üçlü komisyon” anlamına gelen Latince bir kavram.
Ankara, Moskova ve Şam üçgenindeki üçlü idari komisyonun siyasi erki tecelli ettirmesini belki de en net şekilde Latince “triumviratus” kavramı açıklıyor. Suriye İstihbarat Kurumlarının başındaki isimlerle ilgili uzun süredir çalışıyorum. Takip edenler bu isimlerle ilgili makalelerimi bilir ve önceki yazılar arasında bunları bulabilir.
Ali Memlük, Cemil Hasan ve Süheyl Hassan’ın faaliyetleri Ankara’dan medya üzerinden ne kadar takip edilebilirse imkânlar ölçüsünde o kadar izleme fırsatım mevcut. Geçtiğimiz hafta Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın, ülkenin istihbarat servislerinin tepe isimlerini görevden almasını hayretle karşılamadım. Yeni görevlendirmeler Suriye’de yeni dönemin habercisi…
Türkiye Millî İstihbarat Teşkilatı, El-Cumhuriyyetü’l-Arabiyyetü’s-Suriyya / Suriye Arap Cumhuriyeti Umumi İstihbarat Direktörlüğü- (İdare el-Muhaberat al-Ama) Suriye Umumi İstihbarat Direktörü Ali Memlük, aslen İskenderunlu, Sünni bir aileden. Ali Memlük, hem Suriye’deki değişik istihbarat yapılanmalarının eşgüdümünden sorumlu özellikle Arap dünyasındaki istihbarat örgütleri ile iyi ilişkiler sürdüren bir isim. Türkiye’deki Milli Güvenlik Kurulu’na (MGK) benzer bir yapı olan Ulusal Güvenlik Bürosu’nun başkanıydı. Şam Hükümeti’nin kararnamesiyle bu görevinden alınan Ali Memlük, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Güvenlikten Sorumlu Başkan Yardımcılığına getirildi. Suriye istihbarat yapılanmalarının eşgüdümünden sorumluluğunu Başkanın güvenlik danışmanı olarak sürdürecek.
Ali Memlük’ün yerine atanan General Hüsam Luka Kimdir? Suriye'de Ulusal Güvenlik Bürosu Başkanı Ali Memlük, Türkiye’de yıllarca Suriye'de bölücü terör örgütü PKK'yı kollayan ve destekleyen yöneticilerden birisi olarak tanınıyordu. Yine Türk istihbarat birimlerinin raporlarına göre Sünni olmasına rağmen Tahran yönetimine yakın isim kategorisindeydi. Ali Memlük’ten boşalan İdare el-Muhaberat al-Ama/Suriye Umumi İstihbarat Direktörlüğüne Tümgeneral Hüsam Luka getirildi. Hüsam Luka, Güney Halep kırsalında yer alan Hanaser köyünden Muhammed Nuri'nin oğlu. Hanaser köy halkı Sünni ve köy sakinlerinin büyük çoğunluğu Çerkezler’den oluşuyor. Tümgeneral Hüsam Luka da Sünni ve Çerkez.
Osmanlı arşiv kayıtlarında 1919’da Halep vilayetinde iskânları kararlaştırılan Çerkeş muhacirlerden Hanaser mevkiine ayrılanların ikametleri için hane ve hayvan temini hususunda gerekli muamelenin yapılması ile ilgili belgeler bulunuyor. Hama ile Halep arasındaki tek güvenli yol Hanaser köyünden geçiyor ve askeri uzmanlara göre bu bölge, stratejik düğüm noktası. Suriye ordusu Halep'in güneyinde bulunan Hanaser’i IŞİD'den kurtarmıştı. Hüsam Luka, 2012’de Humus'ta siyasi güvenlik şubesi başkanı olarak görev yaptı. Daha sonra Şam’da Siyasi Güvenlik Şubesi’nin başkan yardımcılığına atandı. Rafiq Shehadeh'in emri altında görev yaptı. Rafiq Shehadeh, Hafız Esad’ın özel muhafızı yani yakın korumasıydı. Görevinde gösterdiği başarı onu Siyasi Güvenlik Şubesi Başkanlığına taşıdı. İstihbarat bürokrasisinde hızla tırmandı. Şam’da Devlet Güvenlik Daire/genel istihbarat daire başkan yardımcısı oldu. Son olarak Ali Memluk’ten boşalan Suriye Umumi İstihbarat Direktörlüğüne getirildi. 2015 sonbaharında, küçük bir çocuk oyun alanının bombalandığı ve 14 çocuk olmak üzere 19 kişinin öldürüldüğü Humus’ta, El-Waer semtindeki Eid katliamına katılmakla suçlandı. Askeri İstihbarat Başkanlığına Kifah Mülhim getirildi…
Suriye’de Astana Anlaşması çerçevesinde terör örgütlerine karşı savunma amaçlı oluşturulan TSK üslerine yönelik saldırılara PKK patentli terör eylemlerine en büyük desteği veren 'Emni el-Askeri' (Askeri İstihbarat) biriminin başındaki, Suriye'nin Cerablus şehrinden Türkmen Barak aşiretinden General Muhammed Mahalle (Gazeteci Hüsnü Mahalli’nin akrabası olabilir), Şam Hükümetinin kararnamesiyle görevinden alınan bir başka isim oldu. Yerine Tümgeneral Kifah Mülhim atandı. Tümgeneral Kifah Mülhim; Tartus ili- Dreykiş ilçesine tabi '' Cuneynit Rüslan '' köyünden. Arapça: ????? ????? . Eski bir cumhuriyet muhafızlar subayı. Basil Esad’ın komuta altında çalıştı. Basil el-Esad veya Basil Esad, Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad'ın en büyük oğlu olan Suriyeli bir mühendis, albay ve siyaset adamıydı. Basil Esad, 1994 yılında trafik kazası geçirinceye kadar babasının yerine Suriye'nin başkanlığını devralması bekleniyordu. Kifah Mülhim; Basil Esad ile Suriye hükümeti arasında irtibat subayı olarak görev yaptı. Basil Esad hayatını kaybettikten sonra, Askeri istihbarat başkanlığına transfer oldu. 2008 yılına kadar Şam’da 248 nolu Askeri soruşturma şube başkanı olarak görev yaptı. 2012 yılının başında Halep'te Askeri istihbarat şubesi başkanlığına, 2012 yılının sonunda Lazkiye Askeri istihbarat şubesi başkanlığına atandı. 2014 yılında Şam’da Askeri istihbarat başkanlığı çatısı altında bulunan Bilgi Şubesi başkanlığı görevine getirildi. 2015 'te Şam’da Askeri istihbarat başkanı yardımcısı olarak atandı. 2018'de Suriye’nin güney ( Dara ve Kuneytra) bölgesinde güvenlik komitesi başkanıydı. 2019'da Şam’da Askeri istihbarat başkanı atandı.
Hava İstihbaratta Cemil Hassan gitti Tümgeneral Ghassan Cevdet İsmail geldi… Avrupa Birliği tarafından yaptırım listesine dahil edilen, Beşar Esed’in üst düzey komutanlarından, Rusya’ya yakın olduğu kadar İran’a yakınlığı ile istihbarat raporlarında kodlanan, Hava Kuvvetleri İstihbarat (Hava Ceviyye) Direktörü General Cemil Hasan görevden alındı. Yerine Tartus ili, Dreykiş ilçesine bağlı Cuneynit Rüslan köyünden Tümgeneral Gassan Cevdet İsmail atandı. Dreykiş/Cuneynit Rüslan bölgesinin özelliği Birinci Dünya Savaşı sonrasında Suriye’yi işgal eden Fransa’nın, ‘Lazkiye başkentli Alevi Devleti kurma’ teklifini ret eden ve sahil bölgesinde işgal kuvvetlerine karşı ilk silahlı isyan hareketinin merkezi olması. Bölge halkının büyük çoğunluğu Alevi/Nuseyri. Tümgeneral Gassan Cevdet İsmail de öyle. Tümgeneral Gassan Cevdet İsmail; Kara Harp Okulu- Hava Savunma Fakültesi mezunu. 2009'a kadar Halep’teki Hava Kuvvetleri İstihbarat Şubesinde soruşturma bölümü başkanı olarak görev yaptı. 2011'de Şam'da Hava kuvvetleri istihbarat dairesinde Özel Görevler Şubesi başkanlığına atandı. 2016'da Süveyde ilinde Devlet Güvenlik Şubesi başkanıydı. 2018'de Hava Kuvvetleri İstihbarat Müdürü yardımcılığı görevinde bulundu. Ve şimdi o Hava Kuvvetleri İstihbarat Müdürü.
Ulusal Güvenlik Bürosu başkanı Tümgeneral Muhammed Dip Zeytun... Şam kırsalı, Batı kalamun bölgesinde El Jubbe köyünden. Kariyeri boyunca içişleri bakanlığında Siyasi güvenlik Şubesinde subay olarak görev yaptı. 2011'de Siyasi Güvenlik Şubesi başkanıydı. 2012 sonunda Ali Memlük’ten boşalan Devlet Güvenlik Daire( genel istihbarat daire) başkanlığına atandı. Yeniden Ulusal Güvenlik Bürosu başkanlığına getirildi.
Ve diğerleri… Siyasi Güvenlik Bölümü başkanı ise Manbaj (Mümbiç) köylerinden Hadidi kabilesinden General Nasır el Ali oldu. Öncesinde Atef Najib'in yerine Halep'te siyasi güvenlik başkanı, sonra da Daraa'da siyasi güvenlik başkanıydı. Siyasi Güvenlik Müdürlüğü genel başkan yardımcılığına Nasser Deeb atandı. Onun boşalttığı göreve Nasser el-Ali (Sünni / Halep) getirildi. Neden Şam Yönetimi Ankara’nın taleplerini önemsedi? Doğu Akdeniz’de mevcut doğal gaz ve petrol yataklarının tespiti dolayısıyla ortaya çıkan jeopolitik değişim, Ankara, Moskova ve Şam üçgenindeki üçlü idari komisyonun siyasi erki, öncelikle ve ivedilikle istihbarat alanında tecelli ettirmesini adeta zorunlu kıldı. Türkiye’de bu sektörde nasıl bir değişim olur yakında ortaya çıkar. Bu atamalar öncesinde Rusya'nın mayıs-haziran döneminde 50'den fazla üst düzey askeri Moskova'ya götürdüğü ve bir dizi eğitim verdiği, ordu ve istihbarat birimlerinde yaşanan değişimde Ankara ile Moskova arasındaki mekik diplomasisinin büyük payı olduğu gerçek. Suriye’deki bu atamaların ve yenilenmenin, Fransa ve İngiltere'nin ABD'nin isteği doğrultusunda Suriye'ye ek asker gönderme hazırlıkları öncesinde gerçekleşmesi ne kadar ferasetli bir iş olduğunu göstermiyor mu!
