HALİL İNALCIK / 1916 – 25.07.2016
01 Ocak 1970
İstanbul’da doğdu (1916). Balıkesir Necati Bey Muallim Mektebi’nden (1935) ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nden (1940) mezun oldu. Aynı yıl M. Fuad Köprülü’nün tavsiyesiyle Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yeni Çağ Kürsüsü’ne ilmî yardımcı tayin edildi ve fakültenin Yakınçağ Tarihi Bölümü’nde “Tanzimat ve Bulgar Meselesi” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı (danışman: Prof. Dr. Bekir Sıtkı Baykal, 1942). “Viyana’dan ‘Büyük Ricat’e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı” başlıklı takdim çalışmasıyla doçent (1943), “Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı-Kırım Hanlığı İşbirliği” takdim teziyle profesör unvanı (1952) aldı.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin (1942-1972) yanı sıra aynı üniversitenin Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde (1956-1972) kadrolu olarak; Princeton, Pennsylvania ve Harvard (1967) üniversitelerinde misafir öğretim üyesi olarak; Chicago Üniversitesi’nde (1972-1986) imtiyazlı profesör olarak tarih dersleri verdi. Emekli olduktan sonra Bilkent Üniversitesi’nin daveti üzerine bu üniversitenin Tarih Bölümü’nü kurdu ve 1993-2016 yılları arasında bu bölümde dersler verdi. Bilkent üniversitesi bünyesinde ayrıca Osmanlı tarihi araştırmalarını yürütmek üzere Halil İnalcık Center for Ottoman Studies’i kurdu (2003).
Londra (1949-1951, 1968), Paris (1950; 1968), Amerika Birleşik Devletleri (Columbia Üniversitesi School of International Affairs [1953-1954], Harvard Üniversitesi [1956-1957]), Kıbrıs (1961) ve Beyrut’a (1961-1962) araştırma ve öğrenim amaçlı ziyaretlerde bulundu.
Türk Tarih Kurumu (1947), Uluslararası Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Kurumu (1966), The Royal Historical Society (1974), The Royal Asiatic Society (1978), American Academy of Arts and Sciences (1983), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu (1993), Türkiye Bilimler Akademisi (1993), The British Academy (1995) gibi yerli ve yabancı birçok bilimsel kuruma üye seçildi.
İslâm Konferansı Teşkilâtı İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) Ödülü (1986), Dışişleri Bakanlığı Yüksek Hizmet Madalyası (1991), Prof.Dr. Mustafa Parlar Eğitim ve Araştırma Vakfı Ödülü (1992), Sedat Simavi Vakfı Sosyal Bilimlerde En İyi Çalışma Ödülü (1993), Kültür Bakanlığı Sanat ve Kültür Büyük Ödülü (2002), Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (2002), Macaristan Cumhurbaşkanlığı Liyakat Nişanı (2002), Suudi Arabistan Kral Faysal Ödülü (2011) olmak üzere yurt içinde ve yurt dışında pek çok ödüle lâyık görüldü.
25 Temmuz 2016’da Ankara’da vefat etti ve İstanbul’da Fatih Camii hazîresine defnedildi.
İlmî ve akademik çalışmaları Osmanlı tarihinin hemen hemen bütün dönemlerini ve bütün alanlarını (hem siyasî hem de sosyal ve ekonomik tarih) kapsayan İnalcık, özellikle sosyoekonomik dönüşümler üzerinde yoğunlaştı.
Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar (Ankara 1954, 2014), Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid (Ankara 1954, 1987), The Ottoman Empire: The Classical Age 1300-1600 (London 1973), Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (Osman Okyar ile birlikte ed., Ankara 1980), The Ottoman Empire: Conquest, Organization, and Economy (London 1978), Studies in Ottoman Social and Economic History (London 1985), The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire (Bloomington 1993), An Economic and Social History of Ottoman Empire (Cambridge 1994), Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet (İstanbul 2000) başlıca eserleridir. Ayrıca yürüttüğü pek çok proje ve editörlük çalışması arasında, bir UNESCO projesi olan The History of the Scientific and Cultural Development of Mankind adlı eserin 1500-1800 tarihlerini kapsayan V. cildinin başeditörlüğü (Peter Burke ile birlikte, History of Humanity-Scientific and Cultural Development: From the Sixteenth to the Eighteenth Century, London 1999) zikredilebilir.
TDV İslâm Ansiklopedisi için telif ettiği bazı maddeler İSAM Yayınları tarafından Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları: 1302-1481 (İstanbul 2010, 2016) ve Osmanlı İdare ve Ekonomi Tarihi (İstanbul 2011, 2016) adlarıyla kitaplaştırıldı.
