Ebu Said Siczî
01 Ocak 1970
Matematikçi ve astronom
10. yüzyılın ortalarına doğru Sicistan’da doğan Ebû Said SiczÎ’nin henüz onlu yaşlarında iken İskenderiyeli Pappus’tan çeviriler yaptığı ve 969 yılından önce kesenler teoreminin delilleri üzerine bir risâle yazdığı bilinir. 969’da Şîraz sarayına girdi ve o yıl Abdurrahman es-Sûfî’nin dönence gözlemlerine katıldı. Sarayda Ebü’l-Vefâ el-Bûzcânî, Veycen Kûhî ve Nazîf b. Yümn gibi önemli astronomlarla tanıştı. Siczî, el-Med?al ilâ ?ilmi’l-hendese adlı eserinde Sicistan’da bir planetaryum inşa ettiğini söyler. Muhtemelen aynı yıllarda Hermes, Batlamyus ve Dorotheus’un eserleriyle kendi zamanının eserlerini temel alarak ve şahsî yorumlarını da ekleyerek bir astrolojik tablo hazırladı ve sonraki dönemlerde bazı astrologlar onun bu tablosundan alıntı yaptı. Ebû Saîd es-Siczî’nin en önemli çalışması Risâle fi’ş-şekli’l-?a??â?dır. Eser iki yardımcı önermeyle başlar ve daha sonra bunlara bağlı olarak on iki teorem verilir. Fuat Sezgin, Siczî’nin bir kısmı henüz üzerinde çalışılmayan on dört risâlesinin Süleymaniye Kütüphanesi’nde kayıtlı nüshasının tıpkıbasımını J. P. Hogendijk’in yazdığı bir girişle birlikte neşretti.
Siczî’nin diğer bazı eserleri de şunlardır:
el-Med?al ilâ ?ilmi’l-hendese, Kitâbü’l-Mesâ?ili’l-mu?târât, Risâle fî keyfiyyeti ta?avvuri’l-?a??eyn elle?eyn ya?rubân ve lâ yelte?ıyân, Risâle fi’l-?avâ??i’l-?ubbeti’z-zâ?ide ve’l-mükâfiye, Mu?addime fi’l-hendese, Risâle fî i?râci’l-?u?û? fi’d-devâ?iri’l-mevzû?a mine’n-nu?a?i’l-mu??ât, Fî İsti?râc ?a??in müsta?im ile’l-?a??eyni’l-müsta?imeyni’l-mefrûzayn, İstidrâkü’ş-şek fi’ş-şekli’r-râbi? ?aşer mine’l-Ma?aleti’s_-s_âniye min Kitâbi’l-U?ûl, Risâle fi’l-cevâb ?ani’l-mesâ?ili’lletî sü?ile ?anhâ fî ba?zi’l-eşkâli’l-me??û?e min Kitâbi’l-Me??û?ât li’l-Arşimîdis, Risâle fî cevâbi mes?eletin ?an Kitâbi Yûhannâ b. Yûsuf fî in?ısâmi ?a??in müsta?im bi-nı?feyn ve tebyîni ?a?a?i Yûhannâ fî ?âlike, Kitâb fi’l-ma?rû? ve’l-kürre ve’l-üstüvâne, Kitâb fî i?râci ?a??eyn müsta?imeyn min no??ateyn mefrûzateyn yu?î?ân bi-zâviyetin ve i?râci s_elâs_eti ?u?û? min s_elâs_eti nu?a?, Burhânü Kitâbi Abulûniyûs fi’d-devâ?iri’l-mütemâsse, Kitâbü Terkîbi’l-eflâk, Kitâbü’l-Me?ânî fî a?kâmi’n-nücûm, Kitâbü ?ulûli’l-kevâkibe’l-bürûce’l-is_ney ?aşer, Kitâbü’l-Med?al ilâ ?ilmi a?kâmi’n-nücûm, Kitâbü’l-?Amel bi’?-?afî?ati’l-âfâ?ıyye, Kitâb fî ?avânîn mizâcâti’l-us?urlâbi’ş-şimâlî ma?a’l-cenûbî
