Geçmişten bir öykü
Fatih Özatay 01 Ocak 1970
TCMB Başkanı, bundan böyle gıda fiyatlarını dışlayan bir enflasyon göstergesine (çekirdek ya da temel enflasyon) odaklanacaklarını açıkladı. Bu satırlar bu açıklamadan birkaç saat sonra yazıldı ve döviz kuru bir önceki kapanış kuruna kıyasla %1 daha yüksek bir düzeyde seyrediyordu.
Bu satırların yazarı 2006 yılı başında örtük enflasyon hedeflemesinden enflasyon hedeflemesine geçileceği için TCMB’de 2005 başında kurulan çalışma grubunun faal üyelerinden biriydi. Başkan Yardımcısı olarak yer aldığı bu grup 2005 yılının önemli bir kısmını bu hazırlıklarla geçirdi. Çalışma grubunun tartıştığı önemli noktalardan biri açıklanacak enflasyon hedefinin hangi enflasyona ilişkin olacağıydı. Tüketici enflasyonu mu yoksa bazı mal gruplarını dışlayan temel enflasyon göstergelerinden biri mi? Şu satırlar Parasal İktisat: Kuram ve Politika adlı kitabımın o deneyimi özetleyen sayfasından:
“Hedefler tüketici enflasyonuna konuluyordu. Para politikası kararlarının daha etkili olduğu ve tüketici fiyat endeksinde sözgelimi hava koşulları gibi dışsal unsurlara bağlı olarak fiyatları değişebilen malları dışarıda bırakan temel enflasyon göstergeleri seçilmemişti. Bu da TCMB’nin işini zorlaştıracak bir uygulama olmasına rağmen özenle seçilmişti, çünkü “kolaylarına gelen endeks seçildi” türünden para politikasının saygınlığını zedeleyecek gereksiz tartışmalara meydan vermek istenilmemişti. Ek olarak, temel göstergelerin dışarıda tuttukları malların önemli bir kısmı geniş halk kitlelerinin tüketim sepetlerinde önemli bir ağırlığa sahipti. Bu durumda temel enflasyon üzerine konulacak hedeflerin ileriye yönelik sözleşmelerde dikkate alınmaması tehlikesi vardı.”
Dikkat ederseniz, TCMB yönetiminin hedef konulacak enflasyon olarak temel enflasyonu seçmemesinin ana nedeni, para politikasının saygınlığını zedeleyecek gereksiz tartışmalara yol açmamaktı. Hangi dönemde? 2001 ortasında yüzde 65 düzeyinde olan enflasyonun, 2002’de başlayan örtük enflasyon hedeflemesi döneminde sürekli aşağıya inerek Mart 2005’te yüzde 8,9’a düştüğü dönemde. Başka bir ölçüt daha vereyim. 2005 yıl sonu enflasyon hedefi %8 iken, yılbaşında TCMB anketine katılan ekonomistlerin ve piyasa katılımcılarının yıl sonu için bekledikleri enflasyon %8,4’tü. Hedeften sadece 0,4 puan daha yüksek bir enflasyon bekleniyordu. Farklı bir ifadeyle, para politikasına ilişkin önemli bir güven olmasına karşın zamanın TCMB yönetimi saygınlığı ve güveni tehlikeye atmak istememiş ve temel enflasyona hedef açıklamayı tercih etmemişti. Kıssadan hisse: Böyle bir hisseye gerek var mı?
