ZİYA NUR’DAN Sarıkamış ve Enver Paşa
01 Ocak 1970
Son günlerde Sarıkamış Harekâtının, 90. yıldönümü dolayısıyla gündeme gelmesi medyamızda “Türk’ü Uygarlaştırma Misyonu”na sıkı sıkıya bağlı bazı kişileri harekete geçirdi. Bize ait değerlere hiçbir zaman sıcak olamayan ve olumlu yaklaşamayan bu kişiler ‘fırsat bu fırsat’ deyip, Sarıkamış Harekâtı üzerinden Enver Paşa’yı karalamaya kalktılar. Tabii ki gargaravari ifadelerle yapılan bu yorumlar, Enver Paşa’yı değil, bu vesileyle artniyet ve cehaletlerini ortaya koyanları küçültür. Bunlardan birinin birkaç yıl evvel lise çağındaki kızının erkek arkadaşı ile ilişkisini köşe yazısına taşıdığını biliyoruz. Hayatını milletine adayan, yarım saatlik uykularla günler geçiren, en nihayet elinde kılıcı, ordusunun en ön safındayken kalbine isabet eden kurşunla şehdet şerbetini içen bu büyük kahramanı eleştirmek bu ülkenin insanı ve kültürü için en küçük fedakârlığa katlanamayacak kişilerin haddi değildir. Yusuf Gedikli, Yaver adlı eserinde Enver Paşa’yı “Koskocaman bir devletin ordularını disipline eden, onları dünyanın en büyük ordularına galip getiren, Çanakkale’yi kazanıp Çarlık Rusyasının yıkılmasına, emperyalizmin gerilemeye başlamasına ve harbin en az iki sene uzamasına sebep olan bir harbiye nazırı” ifadeleriyle değerlendiriyor. Bilge tarihçi Ziya Nur Aksun ise büyük eseri 6 ciltlik “Osmanlı Tarihi”nde Sarıkamış’ı aşağıdaki ifadelerle yorumluyor:
“Harb-i Umumî bizim, Yirminci Asır’da yaptığımız en büyük ve hakikaten övünülecek bir döğüştür. Bu büyük harbin hatasında da sevabında da Enver’in hissesi büyüktür. Kaldı ki Sarıkamış Harekâtı, Moslowsky’nin kanaatine göre, “Başarılacak bir harekâtta, maiyet kumandanlarının, Enver’in emirlerini tatbikte gevşeklik göstermeleri muvaffakıyetsizliğe netice vermiştir.” Çünkü Enver’in gece, Sarıkamış’a taarruz emri, 9. Kolordu Kumandanı İhsan Paşa ve onun erkân-ı harbi olan Miralay Şerif tarafından durdurulmuştur. Eğer durdurulmamış olsa, muvaffakıyetin kati olduğu Rus kaynağından anlaşılmaktadır. Böylece taarruz baskın vasfını kaybetmiş ve Ruslar takviye almışlardır.”
“Enver şahsî hırsı uğruna, koskoca bir orduyu Sarıkamış’a gömdü.” gibi ithamlar son derece mânâsızdır. Koskoca bir ordu her türlü meşakkate, yokluğa, soğuğa karşı, fevkâlade bir tahammülle dayanır, göz yaşartacak feragat numuneleri, insanı titretecek bir hareket kabiliyeti gösterirken, bunu, Enver’in güzel yüzüne âşık olduğu için yapmamıştır. Bu büyük gayret ve hamiyeti, en mukaddes varlığının, dininin emri, İslamların, esir kardeşlerinin kurtulması gibi büyük ümitler için göstermiştir. Enver’in şahsî hırsı için iki adım atılmayacağı bilinmelidir.” “Harekât sahası Türk ve İslam ahali ile meskûndur ve bu, Rusya içerlerine kadar devam etmektedir. Bunlar Türk ordusunun ilerleyişine zorluk çıkarmazlar bilakis kolaylık gösterirler. Nitekim öyle olmuştur. Bu Müslüman halkın gözleri, İstanbul’daki Halife’ye çevrilmiştir; ümitleri Türkiye’dedir. Enver’in gayesinin bundan istifade etmek, Halife ordusunun kuvvetiyle, bu büyük İslam potansiyelini harekete geçirmek ve Çar Rusyası’na karşı kullanmak olduğunu biliyoruz. Enver bu zaviyeden tam bir İslam ihtilalcisidir. Harekât muvaffak olsa, Rus birlikleri geri çekilse ve az çok ezilse, Kafkasya Müslüman kavimlerinin harekete geçmeleri mümkün idi. Bu zaviyeden, Türk 3. Ordusunun kuvveti çok büyük değil ise de, şu gayeyi husule getirebilecek raddede idi denilebilir.”
Böylesine bir mesuliyet bilincini ve düşünce gücünü kronolojik tarihçilerde, Osmanlı Tarihini bir ölünün tarihi gibi anlayan tarihçilerde bulmak mümkün değildir. O halde yapılacak iş Ziya Nur’dan tarih almaktır...
