İDAMA DÜNYADAN TEPKİLER
01 Ocak 1970
İngiltere:
İngiltere Dışişleri Bakanı Margaret Beckett, Saddam Hüseyin'in Irak halkına karşı işlediği suçlardan hesaba çekildiğini söyledi.
Beckett, Saddam'ın idamının ardından yaptığı yazılı açıklamada, ''Saddam Hüseyin'in bir Irak mahkemesi tarafından, işlediği korkunç suçların en azından bazılarından yargılanmış olmasını memnuniyetle karşıladım. Şimdi hesaba çekildi'' ifadelerini kullandı.
Irak'ın önünde halen büyük güçlüklerin bulunduğuna dikkati çeken Beckett, ''Ancak şimdi Irak'ın demokratik seçimlerle işbaşına gelmiş, Irak içindeki tüm toplumları temsil eden bir hükümet var ve uzlaşının geliştirilmesi taahhüdünde bulunuyor. Biz bu hükümetle ve Irak halkı ile gelecek için güvenliği ve refahı inşa etmek amacıyla çalışmaya devam edeceğiz'' dedi.
Fransa:
Fransa Dışişleri Bakanlığı, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in idam edilmesiyle ilgili olarak, Irak'ı bundan sonra 'geleceğe bakmaya' ve ulusal birlik için çalışmaya çağırdı.
AB:AB, Saddam Hüseyin'in bu sabah asılarak idam edilmesini 'barbarca' buldu. AB Komisyonu'nun kalkınmadan sorumlu üyesi Louis Michel, Saddam'ın idam edilmesinin barbarca olduğunu ve onu bir "şehit" haline getirebileceğini söyledi.
''Barbarlığa barbarlıkla yanıt verilmez'' diyen Louis Michel, idamın, idama karşı olan AB'nin ilkelerine ters düştüğünü söyleyerek, ''Bugün, demokrasi için iyi bir gün değil'' dedi.
AB Komisyonu'nun Dış İlişkilerden Sorumlu Üyesi Benita Ferrero-Waldner ise, farklı bir tutum sergileyerek, ''Saddam'ın yargılanması ve asılması insanlığa karşı suç işleyenlerin adaletten kaçamayacağı anlamına geliyor'' dedi.
Kürt bölgesel yönetimi:
Irak'ın kuzeyindeki bölgesel yönetimin başkanı Mesud Barzani, Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin Irak tarihinde yeni bir sayfa açmasını umduklarını söyledi.
İtalya:
Irak'ta Saddam Hüseyin'in idam edilmesi, idam cezasına karşı olan İtalya'daki siyasiler tarafından genelde tepki gördü.
İtalya Meclis Başkanı Fausto Bertinotti, "Siyasi çizgisini yıkım ve şiddet üzerine bina etmiş Saddam Hüseyin hakkındaki ceza infaz edilmiş olsa da hiçbir şey, idam konusundaki tiksintimizi ve reddimizi azaltamaz" dedi.
İtalya Başbakanı Romano Prodi de, Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin Irak'ta gerilimi tırmandırmasından endişelendiğini söyledi.
Hollanda:
Hollanda Dışişleri Bakanı Bernard Bot, Irak'ın devrik lideri Hüseyin'in idam edilmesini 'anlayışla' karşıladığını ve idamın, "Irak'ın demokratikleşmesi ve gelişimi için bir umut" oluşturabileceğini söyledi.
Almanya:
Almanya Başbakanı Angela Merkel, idam kararına saygı duyduklarını söyledi. ''Ancak Alman hükümeti, idam cezasına ilke olarak karşı'' diyen Merkel, ''Irak halkının yoluna şiddete başvurmadan devam etmesini arzuluyorum'' dedi.
Alman Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Gernot Erler, Saddam Hüseyin'in suçlu olduğu konusunda Alman hükümetinin şüphesi olmadığını belirtti.
Uluslararası Af Örgütü:
Saddam Hüseyin'in idam cezasının infazının gerçekleştirilmesinin ardından insan hakları kuruluşlarınca yapılan açıklamalarda, idamın uygulanması eleştirildi.
Uluslararası Af Örgütünün ABD şubesi İcra Direktörü Larry, Cox, ''Saddam Hüseyin'in aceleyle idam edilmesi yanlış'' dedi. Human Right Watch (İnsan Hakları İzleme) kuruluşunun Direktörü Richard Dicker da ''Bir hükümetin insan haklarına olan bağlılığı, o hakları en kötü ihlal edenlere karşı nasıl davrandığıyla ölçülür. Tarih, çok hatalı görülen bu davayı ve bu idamı sert bir şekilde değerlendirecek'' ifadelerini kullandı.
Düşünce kuruluşu Rand Corporation'ın siyasi uzmanı Seth Jones ise Saddam Hüseyin'in idamının, uzun dönemde Irak'taki şiddetin dozunda büyük bir değişikliğe yol açmayacağını savundu.
Libya:
Saddam Hüseyin'in cezasının infaz edilmesinden sonra Libya'da 3 günlük yas ilan edildi. Libya'nın resmi ajansı Jana'daki haberde, Kurban bayramı dolayısıyla öngörülen bütün etkinliklerin iptal edildiği ve kamu binalarındaki bayrakların yarıya indirileceği belirtildi.
Pakistan:
ABD'nin müttefiklerinden olan Pakistan, Irak'ın devrik devlet başkanı Saddam Hüseyin'in idam cezasının infaz edilmesinden üzüntü duyduğunu açıkladı.
İran:
İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hamid Rıza Asefi, İran'ın cezanın infazından memnun olduğunu açıkladı. Asefi, Saddam Hüseyin'in asılmasını, "Iraklılar için bir zafer" olarak niteledi.
Çin:
Saddam'ın idam edilmesini değerlendiren Pekin yönetimi, 'Irak'ın işlerinin Irak halkı tarafından kararlaştırılması' gerektiğini belirtti. Sözcü, Çin'in, Irak'ta bir an önce istikrar ve gelişme istediğini ifade etti.
Malezya:
Malezya'nın Dışişleri Bakanı Syed Hamid Albar, Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin Irak'taki şiddeti artırabileceğini, bu yüzden de hükümetin bir an önce güveni tesis etmesi gerektiği söyledi. Bakan, "Saddam çok sayıda kötülük yaptı, ama uluslararası kurallara göre yargılanmalı ve dolayısıyla da temyiz sürecine saygı duyulmalıydı" dedi.
Avustralya ve Japonya:
Her iki ülkeden de "karara saygılı" oldukları yönünde açıklamalar geldi.
Taliban:
Afganistan'daki Taliban komutanı Molla Obeydullah Akhund, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin 'cihadı yoğunlaştıracağını' savundu.
Afganistan:
Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai, gazetecilere Saddam Hüseyin'in idamı konusunda, ''Irak hükümetinin meselesi ve Afganistan üzerinde bir etkisi yok'' diyerek yorum yapmaktan kaçındı.
Hindistan:
Hindistan, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in idam edilmesinden üzüntü duyduğunu ve ölümünün mezhep çatışmalarını kışkırtmasından endişe ettiğini bildirdi.
Bu arada, Saddam Hüseyin'in asılarak idam edilmesi Hindistan, Pakistan ve Bangladeş'te düzenlenen gösterilerle protesto edildi.
Vatikan:
Vatikan'dan yapılan açıklamada, Saddam Hüseyin'in idam edilmesi ''bütün ölüm cezaları gibi trajik bir olay'' olarak değerlendirildi. Açıklamada, infazın 'kan davası ruhunu kışkırttığı ve Irak'ta yeni bir şiddetin tohumu ektiği' ifade edildi.
Brezilya:
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, "Bu adalet mi yoksa intikam mı?" sorusunu sordu. Lula, Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin Irak'taki sorunu çözmediğini belirterek, ABD'ye atıfta bulundu ve "Irak'ı işgal edenler, Irak'ın barışa, ancak iç meselelerin Irak halkı tarafından çözülmesine izin verdiklerinde kavuşacağını bilmelidir" dedi.
Müslüman Kardeşler:
Mısır'da başlıca muhalif grubu temsil eden Müslüman Kardeşler, idam cezasının infaz gününün kötü seçildiğini açıkladı.
İspanya:
İspanya Dışişleri Bakanlığı da ciddi insan hakları ihlallerine rağmen, Saddam Hüseyin'in asılmasından üzüntü duyulduğunu açıkladı.
Suudi Arabistan:
Arabistan, Saddam Hüseyin'in Kurban Bayramı'nın ilk günü idam edilmesinin ''üzüntü ve şaşkınlık yarattığını'' bildirdi. Bir siyaset uzmanı, İslam ülkelerinin liderlerinin, bu mübarek döneme saygı göstermeleri gerektiğini belirtti.
Ürdün:
Ürdün, Saddam Hüseyin'in idam edilmesinden sonra Irak'a, birliğini koruma çağrısında bulundu. Ürdün hükümet sözcüsü Nasır Cevdeh, Saddam Hüseyin'in idamının Iraklıların birliğine olumsuz bir etkisi olmamasının ümit edildiğini belirterek, Iraklılara ''şiddeti durdurma ve ulusal birlik için çaba harcama'' çağrısı yaptı.
Baas Partisi:
Saddam Hüseyin'in lideri olduğu Baas Partisi, Iraklıları, idamın öcünü almaya çağırdı. Partinin, bir internet sitesinde yayımlanan açıklamasında, Iraklılar için bugünün büyük bir gün olduğu ve Irak'taki düşmana acımasızca saldırılması gerekildiği ifade edildi.
Arap Birliği:
Arap Birliği, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in bu sabah idam edilmesiyle ilgili olarak, "eski rejimin trajik sonu" açıklamasında bulundu.
Filistin:
Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin ardından Batı Şeria'daki Beytüllahim kentinin güneyinde 200 kadar Filistinli idamı protesto etti.
Görgü tanıkları, göstericilerin Saddam Hüseyin'in dev bir posteriyle Irak ve Filistin bayrakları taşıdıklarını ve ''Kanımızla öcünü alacağız Saddam'' sloganları attığını belirtti.
Göstericiler, ''Saddam Hüseyin'e yapılan yasal değil. Saddam en iyi Arap lideriydi, Filistinlileri destekliyordu ve çok yardım ediyordu'' dedi. Saddam Hüseyin'in idam edilmesi nedeniyle Beytüllahim'de birçok Filistinlinin Kurban Bayramı'nı kutlamayacağı belirtiliyor.
Mısır:
Mısır, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in Kurban Bayramı'nın ilk günü idam edilmesinden üzüntü duyduğunu bildirdi.
Mısır Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ala El Hadidi, cezanın infazı için Müslümanların duyguları ve Kurban Bayramı'nın özelliği hesaba katılmadan bir tarih seçildiğini ifade etti.
İsrail:
İsrail Savunma Bakanı Yardımcısı Efraim Sneh, Irak'ta Saddam sonrası durumdan endişeli olduğunu söyledi.
Irak'ın Ortadoğu'ya kargaşa yayan, bir bölgesel 'terör istasyonu' haline geldiğini ifade eden Sneh, "Bundan sonra ne olacak diye endişelenmemiz gerekiyor" diye konuştu.
İsrail'in aşırı sağ eylemcilerinden Baruch Marzel ise, Saddam'ın idamını memnuniyetle karşıladı. Marzel, İsrail'in düşmanlarının bir bir sonunun geleceğini ifade ederken, "İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad, Saddam Hüseyin seni bekliyor" diye konuştu.
Kanada:
Kanada, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin ardından ''Irak'ta barış ve refah dolu bir gelecek'' dileğinde bulundu.
Başbakan Stephen Harper ve Kanada Dışişleri Bakanı Peter MacKay, Saddam Hüseyin'in idam edilmesi konusunda açıklama yapmadı.
İran:
İran Devlet Başkanı Mahmud Ahmedinecad, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in idam edilmesinin, sırların ve işlenen suçların ortaya çıkmasını engellediğini söyledi.
İran devlet televizyonu, Saddam'ın ölümünü, ''İnsanlığa karşı en korkunç suçları infaz eden Saddam idam edildi'' şeklinde duyurdu.
Arjantin:
Arjantin, Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in idam edilmesini kınadı. Arjantin Devlet Başkanı Nestor Kirchner, bunun 'barış sürecine katkısı olmayacağını' belirtti.
Arjantin hükümetinin idam cezasına karşı olduğunu belirten Kirchner, Irak'ta mezhepler arasında diyalogla ülkede barışın sağlanacağına, Irak'ın bütünlüğü ve egemenliğinin korunacağına olan inancını dile getirdi.
Peru:
Peru Devlet Başkanı Alan Garcia da Saddam Hüseyin'in 'en ağır cezayı hak etmesine rağmen, Irak'ta yabancı birliklerin olması nedeniyle idamın meşru olmadığını' belirtti.
Garcia, Saddam Hüseyin'i 'tarihin en büyük suçlularından biri' olarak nitelendirerek, ''Tek karşı olduğum konu, cezanın ülke işgal altındayken infaz edilmesi. Suçları yüzünden mi yoksa yabancı güçlerin baskıları nedeniyle mi asıldı. Yabancı güçler bir ülkedeyken gerçek adalet olmaz'' dedi.
Fas:
Fas'ın başkenti Rabat'ta yaklaşık 200 kişi Saddam Hüseyin'in idam edilmesini protesto etti. Sivil toplum örgütlerinin çağrısıyla Rabat'taki BM temsilciliği önünde toplanan göstericiler Saddam Hüseyin'in idamını ''siyasi cinayet'' olarak nitelendirerek, ''İdam uluslararası hukuka aykırı'' sloganları attı.
Fas İnsan Hakları Derneği de oturma eylemi sırasında dağıttığı bildiride ''Amerikalı liderlerin ve başlarındaki George Bush'un uluslararası mahkemede yargılanması'' çağrısında bulundu.
