Erol Güngör (sosyal psikolog)
01 Ocak 1970
Prof. Erol Güngör (d. 25 Kasım 1938, Kırşehir - 24 Nisan 1983, İstanbul), Türk sosyal psikoloji profesörü.
Dedesi Kırşehir'de Ahi Tekkesinin son şeyhi aynı zamanda Ahi Evren Camiinin imamı olan Hafız Osman Efendi'dir. Ortaokulda eski Türk alfabesini öğrendi. Lisede iken Lütfi İkiz Bey'den Arapça dersleri aldı. Bu eğitim ile Türk-İslam eserlerini okudu. Taberi tarihinin tamamına yakınını ezberledi. [kaynak belirtilmeli]Lise yıllarında mahalli gazetede başlayan yazarlığı, hayatı boyunca devam edecekti. 1956 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk bölümüne kaydoldu. Burada hocası Fethi Gemuhluoğlu onu Mümtaz Turhan'la tanıştırdı. Mümtaz Turhan hocanın teşvikiyle hukuk fakültesinden ayrılıp İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesine kaydını yaptırdı. 1975'te fakültede göreve başladı. Fransızca ve İngilizce öğrenen Güngör, misafir profesör olan Hains'in asistanlığını yaptı ve derslerini Türkçeye çevirdi.
1961 yılında fakülteden mezun olan Güngör, Tecrübî Psikoloji kürsüsünde asistan oldu. Bu sırada Türkiye'de yeni bir bilim dalı olan Sosyal Psikolojiye yöneldi. Bu disiplinin önemli eserlerinden Krech ve Crithfield'in Sosyal Psikoloji kitabını Türkçeye çevirdi. 1965'de "Kelâmî (Verbal) Yapılarda Estetik Organizasyon" adlı teziyle doktor oldu. 1966'da ABD Colorado Üniversitesinden tanınmış sosyal - psikolog Kenneth Hammond'un daveti üzerine Amerika'ya gitti. Bu üniversitenin Davranış Bilimleri Enstitüsünde milletlerarası bir ekibin araştırmalarına katıldı. Sosyal-psikoloji ders ve seminerlerini yürüttü. "Şahıslar arası İhtilafların Çözümünde Lisanın Rolü" konulu teziyle 1970 yılında doçent oldu. Akademik çalışmalarının yanı sıra çeşitli yerlerde yazılar yazmaya devam etti. Erol Güngör üniversitede verdiği derslerle, ilmi yayınlarıyla Türkiye'de sosyal-psikoloji dalını önemli bir saha haline getirdi. [kaynak belirtilmeli]Devlet Planlama Teşkilatı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Kültür Bakanlığı'nın çeşitli komisyonlarında görev alan Güngör, 1978 yılında "Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar" adlı teziyle profesör oldu. 1982 yılında YÖK tarafından Selçuk Üniversitesi'ne rektör tayin edildi ve bu görevi sırasında 24 Nisan 1983'te geçirdiği bir kalp krizi sonucunda öldü.
Erol Güngör'ün yazıları Türk Yurdu, Klinik Sempozyum, Hisar, Türk Birliği Dergisi, Töre, Türk Edebiyatı, Türk Kültürü, Milli Eğitim ve Kültür, Milli Kültür, Konevî, Toprak ve Diriliş dergileri ile Millet, Her Gün, Yeni Düşünce, Yeni Sözcü, Yol, Ayrıntılı Haber, Yeni İstanbul ve Ortadoğu gazetelerinde yayınlandı. Bunlardan 1974-1977 tarihleri arasında başyazarlığını yaptığı Ortadoğu Gazetesi, onun Türk fikir hayatında yer edinmesi ve popülerleşmesine önemli katkı sağlamıştır. Gençlere şu sözleriyle yol gösteriyordu:
Gençler ideoloji yerine fikir sahibi olmayı tercih ederlerse kendilerinden beklenen hizmeti yapabilirler. Cemiyetçi ve partici üniversite gençlerine böyle bir eşkıyalığı hiç de uygun görmeyenler, yumruklu kavga yerine fikir mücadelesini tavsiye ediyorlar. Bunlar kardeş kardeş otursun, fikirlerini münakaşa etsinler, deniyor. Acaba bu münakaşayı yapacak olan hangi fikirdir, nerededir? Fikir sahibi olan bir insan nasıl olur da karşısındakiyle yumruklaşır? Memleketteki babasına bir sahife doğru Türkçe mektup yazamayan, fakülteye vereceği dilekçeyi başkalarına danışan bu gençler hangi fikrin münakaşasını yapacaklar?.
Hocanın en verimli dönemi 70'li yıllardır. Hemen hemen bütün eserlerinde geleneği, halk, kültür, din ve şahsiyet ile yorumlamaktadır. Güngör'ün muhafazakarlığı statükoculuğa kapalı, değişimlere ve yenilikçiliğe açıktır.
Güngör, gençlik yaşlarında Ziya Gökalp'tan büyük ölçüde etkilenmiştir. Yaşça ve kültürce ilerledikçe Gökalp'ın etki ve fikirlerinden sıyrılmıştır. Bilhassa Gökalp'ın kültür ve medeniyet ayrımını şiddetle tenkit etmiş ve bu iki unsurun ayrılamayacağını söylemiştir. "İslam'ın Bugünkü Meseleleri" isimli kitabı, Erol Güngör bibliyografyasında önemli yere sahiptir. Bu kitap 80'lerde yükselmeye başlayan "siyasi islam" ceryanına yöneltilmiş bir yorum olarak okunabilir. 19. yy'da İslam'ın ortaya koyduğu medeniyetin mağlup olduğunu, ancak temel probleminin, modern hayata uygun bir hukuk sisteminin yeniden üretilmesinde yattığına dikkat çeker; içtihat kapısının kapalı olduğu görüşünü eleştirir ve İslam'ın, kendi içinde tutarlı ve dengeli bir değerler sistemi sunduğunu, özellikle 20.yy'ın İslam prensiplerine çok geniş bir uygulama sahası verebileceğini öne sürer.
Türk Kültürü ve Milliyetçilik isimli eseri ise Türk milliyetçiliği ve Türk kültürü ile ilgili çeşitli dergilerde neşredilen makalelerinden oluşmuştur.
Eserlerinde Türk toplumunun son 150 yıldır yaşadığı kimlik sorununa ve kültür buhranına parmak basmıştır. 17 adet kitabı olup bunların bir kısmı tercümedir.
TELİF ESERLER
Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2000)
Dünden Bugüne Tarih Kültür ve Milliyetçilik (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2005)
İslam'ın Bugünkü Meseleleri (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2005)
İslam Tasavvufunun Meseleleri (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2004)
Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2003)
Sosyal Meseleler ve Aydınlar (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2003)
Türk Kültürü ve Milliyetçilik (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2004)
Türkiye'de Misyoner Faaliyetleri (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2005)
Tarihte Türkler ( Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2006)
Kelâmî Sahada Estetik Yapı Organizasyonu (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1999)
Şahıslar Arası İhtilafların Çözümünde Lisanın Yönü (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1998)
Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1998)
TERCÜME ESERLER
Batı Düşüncesinde Büyük Değişme (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1996)
Dünyayı Değiştiren Kitaplar (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2005)
İktisadi Gelişmelerin Merhalesi (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1999)
Sosyal Psikoloji (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1999)
Yirminci Asrın Manası (Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1997)
