Dövizdeki dalgalanma ve siyasetin işlevi
Barış Doster 01 Ocak 1970
Millet gözünü televizyon ekranlarının sağ alt köşesine dikmiş, döviz kurlarını takip ederken bir yandan da Hazine ve Maliye Bakanı’nın gözlerinin içine bakıyor, ekonomideki gidişatı anlamak için. Zor iş. İnsanın gözünü yoruyor doğrusu. Bu arada Merkez Bankası’nın kararlarını ihmal etmemek, benzin ve motorine gelen zamların cebimize nasıl yansıyacağını hesaplamak, Borsa İstanbul’daki gelişmeleri kollamak da şart. İşsizlik ve hayat pahalılığı ise zaten en tepedeki gündem maddeleri.
Peki, bu sorunları bu kadar çok konuştuğumuz halde, niçin aşamıyoruz?
Çünkü tartışmayı doğru, sağlıklı zeminde yapmıyoruz. Üretimi, verimliliği, adil bölüşümü, sosyal adaleti, fırsat eşitliğini, sosyal güvenliği, sınıfsal çelişkiyi konuşmuyoruz. Ekonomi konuşmadan siyaset konuşmanın yanlış olduğunu, kuramsal olarak hukuk önünde eşit olmanın, gerçek hayatta eşitliği sağlamadığını kavramıyoruz.
Kabul, tam istihdamı sağlama hedefi, yıllardır siyasetin (sol dahil) gündeminde yok. Peki, istihdamı artıracak, beyin göçünü önleyecek, hatta tersine çevirecek projeleri konuşuyor muyuz? İşgücünün niteliğini, kendini geliştirme hakkını, etkin ve verimli kullanımını, eğitimin ve bilimin bu konudaki önemini konuşuyor muyuz? İşsizliğin nüfus artış hızıyla olan ilişkisini, sendikaların değişen işlevini konuşuyor muyuz? Emek - sermaye ilişkilerinde emeğin sürekli kaybetmesinin siyasi, hukuki, iktisadi nedenlerini, tüm yönleriyle konuşuyor muyuz?
Hayır. Yeterince konuşmuyor, tartışmıyoruz.
VERGİ ADALETİ VE KAMU HİZMETİ
Kabul, vergi sistemimiz adil değil. Devlet doğrudan vergi toplamada başarılı olamadığından, dolaylı vergilere yükleniyor. Bu durum ise yoksulların, emekçilerin, dar gelirlilerin yükünü daha da artırıyor. Gelir dağılımındaki adaletsizliği büyütüyor.
Vergi, kamu harcamalarının finansmanı için toplanır. Kamu hizmetinde kullanılan kaynak ise kamu harcamalarının bir alt kümesidir. Kamu hizmeti ve kamu harcaması farklıdır. Türkiye’de, vergisini eksiksiz ödediği halde, kamu hizmetinden yeterince yararlanamayan milyonlarca yurttaş vardır. Bu durum en fazla eğitim ve sağlık alanında yaşanmaktadır. Özel okulların, özel hastanelerin sayısındaki patlamaya, orta sınıflardan gördüğü ilgiye, diğer yönleri yanında, bu açıdan da bakmak gerekir.
Kabul, son 30 yıllık süreçte, Soğuk Savaş’ın bitmesiyle birlikte iktisat, giderek bir bilim dalı olmaktan çıkarıldı egemen sınıflar tarafından. Sermayenin tercihlerine göre şekillenen bir alana dönüştü maalesef. Ekonomi politik (siyasal iktisat) dışlandı. Sermayenin talepleri, sol siyasetin zayıflamasından da yararlanarak siyasal yapıyı, geçmişe oranla daha fazla yönetmeye başladı.
Peki, bunları yeterince konuşuyor muyuz? Hayır.
Tüm bunları daha çok tartışmak ümidiyle, yeni yılınızı kutlarım.
