Ebu Said Siczî
01 Ocak 1970
10. yüzyılın ortalarına doğru Sicistan’da doğan Ebû Said SiczÎ’nin henüz onlu yaşlarında iken İskenderiyeli Pappus’tan çeviriler yaptığı ve 969 yılından önce kesenler teoreminin delilleri üzerine bir risâle yazdığı bilinir. 969’da Şîraz sarayına girdi ve o yıl Abdurrahman es-Sûfî’nin dönence gözlemlerine katıldı. Sarayda Ebü’l-Vefâ el-Bûzcânî, Veycen Kûhî ve Nazîf b. Yümn gibi önemli astronomlarla tanıştı. Siczî, el-Medḫal ilâ ʿilmi’l-hendese adlı eserinde Sicistan’da bir planetaryum inşa ettiğini söyler. Muhtemelen aynı yıllarda Hermes, Batlamyus ve Dorotheus’un eserleriyle kendi zamanının eserlerini temel alarak ve şahsî yorumlarını da ekleyerek bir astrolojik tablo hazırladı ve sonraki dönemlerde bazı astrologlar onun bu tablosundan alıntı yaptı. Ebû Saîd es-Siczî’nin en önemli çalışması Risâle fi’ş-şekli’l-ḳaṭṭâʿdır. Eser iki yardımcı önermeyle başlar ve daha sonra bunlara bağlı olarak on iki teorem verilir. Fuat Sezgin, Siczî’nin bir kısmı henüz üzerinde çalışılmayan on dört risâlesinin Süleymaniye Kütüphanesi’nde kayıtlı nüshasının tıpkıbasımını J. P. Hogendijk’in yazdığı bir girişle birlikte neşretti.
Başlıca Eserleri : Risâle fi’ş-şekli’l-ḳaṭṭâʿ, Misâḥatü’l-üker bi’l-üker, Berâhînü Kitâbi’l-Öḳlîdis fi’l-uṣûl, Fî İḫrâc ḫaṭṭin müstaḳīm ilâ ḫaṭṭin muʿṭân min noḳṭatin muʿṭât bi-ṭarîḳi’t-taḥlîl ve’t-terkîb ve vuḳūʿi’n-nuḳat ve taʿdîdihâ ve iḥdâs̱i’z-zâviye, Kitâb fî teshîli’
Siczî’nin diğer bazı eserleri de şunlardır: el-Medḫal ilâ ʿilmi’l-hendese, Kitâbü’l-Mesâʾili’l-muḫtârât, Risâle fî keyfiyyeti taṣavvuri’l-ḫaṭṭeyn elleẕeyn yaḳrubân ve lâ yelteḳıyân, Risâle fi’l-ḫavâṣṣi’l-ḳubbeti’z-zâʾide ve’l-mükâfiye, Muḳaddime fi’l-hendese, Risâle fî iḫrâci’l-ḫuṭûṭ fi’d-devâʾiri’l-mevżûʿa mine’n-nuḳaṭi’l-muʿṭât, Fî İstiḫrâc ḫaṭṭin müstaḳīm ile’l-ḫaṭṭeyni’l-müstaḳīmeyni’l-mefrûżayn, İstidrâkü’ş-şek fi’ş-şekli’r-râbiʿ ʿaşer mine’l-Maḳāleti’s̱-s̱âniye min Kitâbi’l-Uṣûl, Risâle fi’l-cevâb ʿani’l-mesâʾili’lletî süʾile ʿanhâ fî baʿżi’l-eşkâli’l-meʾḫûẕe min Kitâbi’l-Meʾḫûẕât li’l-Arşimîdis, Risâle fî cevâbi mesʾeletin ʿan Kitâbi Yûhannâ b. Yûsuf fî inḳısâmi ḫaṭṭin müstaḳīm bi-nıṣfeyn ve tebyîni ḫaṭaʾi Yûhannâ fî ẕâlike, Kitâb fi’l-maḫrûṭ ve’l-kürre ve’l-üstüvâne, Kitâb fî iḫrâci ḫaṭṭeyn müstaḳīmeyn min noḳṭateyn mefrûżateyn yuḥîṭân bi-zâviyetin ve iḫrâci s̱elâs̱eti ḫuṭûṭ min s̱elâs̱eti nuḳaṭ, Burhânü Kitâbi Abulûniyûs fi’d-devâʾiri’l-mütemâsse, Kitâbü Terkîbi’l-eflâk, Kitâbü’l-Meʿânî fî aḥkâmi’n-nücûm, Kitâbü Ḥulûli’l-kevâkibe’l-bürûce’l-is̱ney ʿaşer, Kitâbü’l-Medḫal ilâ ʿilmi aḥkâmi’n-nücûm, Kitâbü’l-ʿAmel bi’ṣ-ṣafîḥati’l-âfâḳıyye, Kitâb fî ḳavânîn mizâcâti’l-usṭurlâbi’ş-şimâlî maʿa’l-cenûbî.
