Mehmet Recep Peker (5 Şubat 1889, İstanbul - 1 Nisan 1950, İstanbul), Türk asker ve siyaset adamı.
1931-1936 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri sıfatıyla, Atatürk ve İnönü'nün yanında rejimin "üçüncü adamı" olarak sivrildi.[kaynak belirtilmeli] Faşist İtalya ve Nazi Almanyası'na yakın bir politikayı savundu.[kaynak belirtilmeli] 7 Ağustos 1946 - 10 Eylül 1947 tarihleri arasında başbakanlık yaptı.
Hayatı
Kafkasyanin Dagistan yoreslinden Anadoluya gocetmis bir Lezgi olan Mustafa beyin ogludur[1]. Orta öğrenimini Kocamustafapaşa Askeri Rüştiyesi ve İdadisi'nde yaptıktan sonra 1907 yılında Mekteb-i Harbiye'yi bitirdi. 1911 ve 1912 yıllarında Yemen'de Trablusgarp ve 1912-1913 yıllarında da Balkan Savaşları'nda çarpıştı.
I. Dünya Savaşı'nda Rumeli ve Kafkas Cephelerinde görev aldı. 1919'da Erkânı Harbiye Mektebini bitirdi. Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere Şubat 1920'de Anadolu'ya geçti. Binbaşı rütbesi ile 20. Kolordu'da görevlendirildi. 23 Nisan 1920'de açılan TBMM'nin Genel Sekreterliğine getirildi. 1923'te Kütahya Mebusu seçilerek iki dönem TBMM'ye girdi. Bir süre Hakimiyeti Milliye gazetesinin başyazarlığını yaptı.
1924 ve 1925 yıllarında Dahiliye Vekili oldu. Ayrıca Mübadele, İmar ve İskân Bakanlığına vekalet etti. 3. ve 4. İsmet Paşa hükümetlerinde 1925-1927 yılları arasında Müdafaa-i Milliye Vekilliği ve 1928-1930 yılları arasında Nafia Vekilliği yaptı. İtalya'da Mussolini ve Almanya'da Hitler rejimlerine yakın bir politikayı savundu. 1931'de Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtib-i Umumiliği'ne atandı. 1933'te yeniden organize edilen İstanbul Üniversitesi'nde Atatürk tarafından İnkılap Tarihi dersleri vermekle görevlendirildi. 1931-1936 yılları arasında Atatürk ve Başvekil İsmet İnönü ile birlikte Tek Parti Rejiminin "güçlü adamı" olarak görüldü.
1936'da faşizmi incelemek üzere İtalya'ya gönderilen Recep Peker'in dönüşünde yazdığı ve Başvekil İsmet İnönü tarafından da onaylanarak imzalanan ve TBMM üzerinde bir "Faşist Konsey" kurulmasını öngören rapor, Cumhurbaşkanı Atatürk tarafından reddedildi ve kendisi "Başvekil hazretleri anlaşılan yorgunluktan, önüne gelen raporları okumadan imzalıyor" diye konuştu[2]. Başvekil ise bu tenkide "Koskoca memleket rakı sofrasından mı idare edilecek ?" diye cevap verince ikilinin arasında gerginlik çıktı. Recep Peker, hemen ertesi gün CHP'nin "Katib-i Umumi"lik (Genel Sekreterlik) görevinden azledildi. Dersim İsyanı'nın bastırılması sırasında da fikir ayrılıkları çıkınca İsmet İnönü, Eylül 1937'de Reisicumhur Atatürk tarafından Başvekillikten azledildi.
20 Temmuz 1936'da İsviçre'nin Montreaux kasabasında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nden sonra, Atatürk'ün dünya politikasında Türkiye'nin faşist ülkeler yerine İngiltere ve askeri teknolojide ileri diğer demokratik ülkelerle birlikte hareket etmesi gerektiğine inanması, önce Peker'in daha sonra da Başvekil İsmet İnönü'nün azledilmelerinin asıl nedeni olarak gösterilir.
Ağustos 1946'da çok partili dönemin ilk hükümetini kurdu. Recep Peker'in, Halk Evleri'nin yayın organı Ülkü Dergisi'nde çıkan İnkılâp Tarihi ders notları, 1935'te İnkılâp Tarihi Dersleri adı ile kitap olarak yayımlandı. 1 Nisan 1950'de İstanbul'da öldü. Mezarı Edirnekapı Mezarlığı'ndadır.
Sinema sanatçısı Faruk Peker'in dedesidir.[3]
Sözler
“Zigana dağının üzerinde portakal ağacı dikilmez. (1935) TBMM'de, Türkiye'de daha çok demokrasinin olması gerektiği üzerine bir tartışma esnasında„
“Liberalizm, vatan hainliğidir. (1935)„
