Prof. Dr. Ahmet K. Kılıçbay
Prof. Dr. Ahmet M. Gökçen 01 Ocak 1970
a) -Prof. Dr. Ahmet K. Kılıçbay’ ın Özgeçmişi:
Türkiye'ye Ekonometri biliminin getirilmesine, üniversitelerinin ilgili birimlerinin müfredat programları içine alınarak eğitiminin verilmesine ve YÖK sistemi ile birlikte Ekonometri bölümlerinin kurulmasına öncülük etmiş olan ve saptanmasında gerçekten zorluk bulunan sayıda akademisyen iktisatçı ve ekonometrisyen hocalarla, idari, siyasi ve sosyal hayatta etkin hale gelmiş çok sayıda zevatın yetişmesinde rol almış olan Pof. Dr. Ahmet Kemal Kılıçbay Ankara doğumludur. İlk, orta ve Lise tahsilini Ankara'da tamamlamış ve Ankara Gazi Kolejinden mezun olmuştur. İngiltere’de London School of Economics’ te ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde lisans eğitimini 1951 yılında bitirdikten sonra 1952 yılında İ.Ü. İktisat Fakültesi Umumi İktisat ve Maliye Teorisi Kürsüsü'ne asistan olarak tayin edilmiştir.
Lisans eğitimi sırasında doktora seminer ihtisas kurlarını tamamlamış bulunduğundan, hemen doktora tez çalışmalarına başlamış ve “Tasarruf, İstihlak ve Yatırım” konulu tezi ile “Pekiyi” dereceyle İktisat Doktoru unvanını kazanmıştır. Doktora sonrası ve doçentlik ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere London School of Economics’ e gönderilmiş ve orada tanınmış İngiliz İktisatçılarının yanında ihtisas çalışmaları yapmıştır.
London School of Economics' de dinamik iktisat alanında ve makro-ekonomik teoride bir otorite kabul edilen Prof. A.W. Phillips ile birlikte dinamik ve matematiksel iktisat, ekonometri gibi konularda çalışmış, Robbins, Turvey, Mead gibi tanınmış iktisatçıların çalışmalarına katılmıştır. Ayrıca Cambridge ve Oxford Üniversitelerine de devam fırsatı bulmuş ve bu üniversitelerde hafta sonu seminerlerini takip etmiştir. Bu arada "İktisadi Gelişme" nin teorik meselelerini inceleyen doçentlik tezi dolayısıyla Harrod, Hicks ve Kaldor gibi tanınmış iktisatçıların nezaretinde de bir müddet çalışmıştır.
"İktisadi Gelişme" üzerindeki doçentlik tezi ile 1957 yılında üniversite doçent olan Ahmet Kılıçbay, Ord. Prof. Dr. Şükrü Baban, Prof. Dr. Hazım Atıf Kuyucak, Prof. Dr. Refii Şükrü Suvla, Prof. Dr. Sabri Ülgener ve Prof. Dr. Orhan Dikmen' den 0luşan jürinin teklifi üzerine İktisat Fakültesi Umumi İktisat ve Maliye Teorisi Kürsüsüne doçent olarak atanmıştır.
Ahmet Kılıçbay, 1959 yılında Rockfeller bursu ile iki yıl için Amerikan’ ın Harvard Üniversitesine kabul edilmiş, Harvard ve Massachusetts İnstitute of Tecnology’ de Prof. R. Dorfman, Prof. W.W. Leontief, Prof. P. A. Samuelson, Prof. Solow gibi ünlü birçok iktisatçılarla birlikte çalışmalarda bulunmuş ve ekonometri, input-output, doğrusal programlama gibi teknik konulardaki mesleki bilgilerini derinleştirmiştir. Ayrıca Harvard Üniversitesi ile Massachusetts İnstitute of Tecnology tarafından tertiplenen seminer, konferans ve diğer ilmi çalışmalara katılmıştır.
Ahmet Kılıçbay 1964 yılında, Prof. Dr. Sabri F. Ülgener, Prof. Dr Süleyman Barda, Prof. Dr. Feridun Ergin, Prof. Dr. Orhan Dikmen ve Prof. Dr. Bedii Feyzioğlu' dan oluşan jürinin teklifi üzerine İ.Ü. İktisat Fakültesi Profesörler Kurulu tarafından Profesörlüğe yükseltilmiştir. Kurul zabıtlarında anlaşıldığına göre, Kurulda görüşme yapılırken, iştirak edenlerin hemen tamamı söz almış ve bilimsel çalışmaları, öğretim yetenekleri ve araştırmacılığı ile ilgili oldukça övücü konuşmalar yapmışlardır.
1966 yılında yeniden Harvard Üniversitesine davet edilerek çalışma ve araştırmalarda bulunmuştur. Ahmet Kılıçbay, 19 Eylül 1966 ve 6 Ekim 1977 tarihlerinde Harvard Üniversitesi Yönetim Kurulu tarafından iki defa “Research Associate” olarak seçilmiştir.
1967 yılında Columbia ve 1973 yılında Chicago üniversitelerinde misafir profesör olarak çalışan Prof. Dr. Kılıçbay, daha sonra çeşitli vesilelerle Harvard Üniversitesi’nde kısa araştırmalarda da bulunmuştur. 1983 yılında New York Üniversitesi’nde (N.Y.U.) çalışma ve araştırmalar yapmıştır.
Prof. Kılıçbay meslek hayatı boyunca iktisat, kantitatif iktisat ve ekonometri bilimlerinde oluşan gelişmeleri yakından takip edebilmek için hemen hemen bütün yaz tatillerinde iki veya üç aylık bir zaman dilimi için Amerika’ya gider, çeşitli üniversitelerde araştırmalarda bulunur ve oralarda ünlü iktisatçı ve ekonometrisyenler ile bir araya gelirdi. Prof. Dr. Kılıçbay; Harvard, Chicago, MIT ve Berkley üniversitelerinde Nobel Ödülü sahibi ünlü iktisatçılarla uzun yıllar ve birçok kereler çalışma fırsatı bulmuştur. Bu üniversitelerde ders veren Nobel Ödülü sahibi Leontief, Samuelson, Solow, Friedman, Stigler, Arrow, Dorfman, Galbrait, Chenery gibi ünlü iktisatçılardan dersler almış ve birlikte çalışmalarda bulunmuştur. Bu seyahatlerden dönerken de yayınlanmış ne kadar yeni kitap varsa hepsinden birer kopya getirirdi. Zaten Hocanın seyahat giderlerinin önemli bir kısmını satın aldığı bu kitaplar tutmaktaydı. Ayrıca Profesör Kılıçbay başta Econometrica olmak üzere birçok uluslararası ekonometri, iktisat ve diğer sosyal ve kültürel alanlardaki dergilere de abone idi.
Bizler de yeni yayınları hocamız vasıtası ile takip etme imkanına kavuşurduk. İnternet ağının olmadığı bir ortam içinde, yeni bilimsel gelişmelerden haberdar olabilmek için bu seyahatlerin öneminin, hocamızdan daha çok bizler için ne kadar fazla olduğu her türlü takdirin üstündedir.
Bu seyahatlerin bizler için ayrı bir önemi daha bulunmaktadır. Hoca seyahatten dönerken kürsüde bulunan asistanlarına özenle ve zevkle seçilmiş birer hediye getirirdi. Bu hediyeler, genellikle erkek ve bayan asistanları için, kendi grubunda benzer hediyelerden oluşurdu. Bu hediyelerin dağıtımını bizlerin tercihlerine bırakarak yapardı. Küçük de olsa bunlar bizler için oldukça kıymetli ve onur verici hediyelerdi. Hocamızın bu hediyeleri vermekten büyük mutluluk duyduğunu bizler de hissederdik.
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinin çeşitli kademelerinde görev alan Prof. Dr. Kılıçbay’ ın çalışmaları sadece İstanbul Üniversitesi sınırlı kalmamış, ülkemizin değişik yüksek öğretim kurumlarında görev alarak onların gelişip ve bugüne ulaşmasında destek ve gayretlerinin rolü olmuştur. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mütevelli Heyet üyeliğinde bulunmuştur. 1970’ lerin başlarında Türkiye’de sosyal çalkantıların oldukça yoğun olduğu bir dönemde bu görevi on yıla yakın yürütmüştür. Eskişehir İktisadi ve Ticari Bilimle Akademisinin kurulması ve gelişmesinde rol almış ve uzun yıllar ders vermek üzere her hafta Eskişehir’e gidip gelmiştir. Bildiğim kadarıyla bu hizmetlerinin bir nişanesi olarak bir dershanenin ismi Kılıçbay hocaya ithaf edilmiştir. Ayni şekilde Bursa’da İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin kurulmasında İ.Ü. İktisat Fakültesine mensup diğer bir çok hoca ile birlikte görev almış ve uzun yıllar bu fakültede ders vermek üzere seyahatte bulunmuştur. Benzer hizmetleri Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde de yürütmüştür. Nitekim 1991 yılında, Karadeniz Teknik Üniversitesi tarafından, Prof. Dr. Kılıçbay’ a, gerek fakülteye vermiş olduğu hizmetler ve gerekse iktisat ve ekonometri bilimine katkılarından dolayı “Fahri İktisat Doktoru” unvanı verilmiştir. İstanbul İktisadi ve Ticari ilimler akademisinde uzun yıllar iktisadın çeşitli konularında dersler vermiştir.
Prof kılıçbay, akademik faaliyetlerine devam ederken bir dönem de Devlet Planlama Teşkilatında Müşavir olarak görev almış ve planların teknik yönleriyle ilgili çalışmalarda bulunmuştur.
b)- Eğitim Hizmetleri:
Prof. Dr. Ahmet Kılıçbay mesleğinin ilk yıllarından itibaren gerek mensubu olduğu fakültede ve gerekse diğer yüksek öğretim kurumlarında iktisat, kantitatif iktisat ve ekonometri konularında yoğun dersler vermiştir. İktisat Fakültesinde lisans, yüksek lisans ve doktora aşamalarında genel iktisat dersleri yanında, iktisadın teori ve uygulamalarıyla ilgili çok çeşitli konularda ve çeşitli bölümlerde dersler vermiştir. Bu cümleden olmak üzere iktisat teorisi, mikro ve makro iktisat, fiyat teorisi, istihdam teorisi, konjonktür teorisi, büyüme, kantitatif iktisat, ekonometri, uygulamalı ekonometri, planlama ve Türk ekonomisiyle ilgili uygulamalı dersler vs. sayılabilir. İktisat Fakültesinin yanında İstanbul Üniversitesi’nin diğer bir kısım kurumlarında da zaman zaman derslere girmiştir. Bunlar arasında ayni zamanda bir dönem müdürlüğünü de yapmış olduğu Gazetecilik Enstitüsü, İşletme İktisadı Enstitüsü, İşletme Fakültesi Hukuk Fakültesi de yer almaktadır. Bu kurumlarda iktisadın teorik ve uygulamalı bir çok konularında çeşitli dersleri yürütmüştür.
Prof. Kılıçbay sadece İktisat Fakültesinde ve İstanbul Üniversitesi’nin diğer kurumlarında ders vermekle kalmamış, Ülkemizin daha bir çok yüksek öğretim kurumlarında da dersler vermiştir. Prof. Kılıçbay İstanbul’da İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nde uzun yıllar dersler vermiş seminerler hazırlamış ve yönetmiştir. Ayni faaliyetlere Eskişehir İktisadi Ve Ticari İlimler Akademisinde uzun yıllar, her türlü mevsim şartları altına büyük fedakârlıklara katlanarak bazen trenle bazen de otobüslerle her hafta Eskişehir’e gidip gelerek çeşitli konularda derslerine devam etmiştir.
Adana İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi de hocanın ders verdiği diğer kurumlara örnek teşkil etmektedir. Benzer şekilde Prof. Kılıçbay Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin kuruluşunda görev almış, ve kuruluş yıllarında bu fakültede de çeşitli dersler vermiştir.
Prof. Dr. Ahmet Kılıçbay ders verdiği bütün kurumlarda sadece lisans düzeyinde dersler vermemiş, ayni zamanda doktora programlarının açılmasını sağlamış ve bu programlarda da yoğun bir şekilde görev almıştır. Özellikle bu programlarda geleceğin öğretim üyelerini yetiştirmek için büyük gayretler içinde olmuştur. Şayet o kurumda bu programların açılaması mümkün olamamış ise, orada bulunan asistanların İktisat Fakültesine gelmelerini ve Fakültenin doktora programlarına katılmalarını teşvik etmiştir. Bu şekilde Kılıçbay Hoca tarafından yetiştirilmiş ve halen bu kurumlarda öğretim üyesi veya idareci olarak çalışmakta olan birçok arkadaşımız bulunmaktadır. Bunlar Kılıçbay Hocayı her zaman şükranla anmaktadırlar.
Prof. Kılıçbay’ ın eğitim hizmetlerine yapmış olduğu katkılarının bir diğeri de seminer, sempozyum ve konferanslarıdır. Yurt içinde ve yurt dışında çok sayıda seminer, sempozyum ve konferansa katılmış, tebliğci, yönetici ve hazırlayıcı olarak görev almıştır. En zor konuları dahi, kolay anlaşılır bir şekilde, dinleyicileri yormadan, onların sıkılmalarına meydan vermeden, şematik olarak anlatırdı.
Prof. Kılıçbay meslek hayatı boyunca tespiti mümkün olmayacak sayıda doktora, doçentlik, profesörlük ve uzmanlık jürilerinde bulunmuş ve çok sayıda öğretim üyesinin var olmasını sağlamıştır. Jürilerdeki görevini gayet ciddi bir şekilde yerine getirirdi. Sınav esnasında soru ve açıklamalarıyla, bilgisiyle, tavırlarıyla sınavın akışını belirler, bir manevi hakimiyet kurarak, adayın heyecanının kaybolmasını ve rahatlamasını sağlar ve kendine güvenini temin ederdi. Aday bu psikolojik şartlar altında, öz güveni yerinde olarak sorulara daha kolay ve heyecana kapılmadan cevap verebilirdi. Benim arkadaş çevrem, Kılıçbay’ ın jüride bulunmasını her zaman bir şans olarak kabullenmiştir. Kılıçbay, sınavın da eğitimin bir parçası olduğunu, sınav esnasında da adayın öğrenimini sürdürdüğünü düşünürdü.
Hocamız, kendi asistanlarının ve diğer üniversitelerden olup yanında doktora yapan diğer asistanların doktora imtihanlarından sonra, jüri üyelerine ikramda bulunmayı çok güzel bir gelenek haline getirmişti. Hocamız Batı üniversitelerinde de benzer geleneklerin olduğunu ve bunun adayın başarısının ve jüri üyelerine verilen önemin bir nişanesi olarak kabul edilmesi gerektiğine inanırdı. Buna çok önem verir ve menüyü özenle seçerdi. Menüde sıcak ve soğuk içeceklerin yanında bir kısım zeytinyağlı yiyecekler, börekler, kanepeler, tatlı ve tuzlu kurabiyeler, pasta vs. bulunurdu. Bizler içinde böyle bir ikram programı hazırladığında, sınav heyecanı ve stresinden sonra duyduğumuz rahatlamayı ve onuru meslek hayatımız boyunca unutmamız mümkün değildir.
Prof. Kılıçbay, çalışmayı çok seven, ve uzun saatler devamlı bir biçimde çalışmaktan yorulmayan bir yapıya sahipti. Sabahları çok erken gelirdi. (Hatta odacımız Aziz efendiden dahi erken gelirdi.) İtiraf etmemiz gerekir, asistanları olan bizler, hiçbir zaman hocamızdan daha erken gelemezdik. Kapısı ve penceresi perdelerle sıkı bir biçimde kapalı olan odasında, masa lambasının ışığında, şayet dersi yoksa, aralıksız öğleye kadar çalışır ve çalışmasının bölünmesini hiç arzu etmezdi. Asistanları olarak bizler de mümkün olduğu oranda, hocamızın çalışmaktan yorulmuş olduğunu düşündüğümüz zaman, kendisini ziyaret etmeyi tercih ederdik Çoğu zaman bu ziyareti, rahmetli Tevfik Ertüzün, Ahmet Yörük ve ben müşterek yapardık. Prof Kılıçbay' la yaptığımız bu sohbetler, aslında bizler için eğitimimizin birer parçası durumundadır. Bu sohbetlerde, akademik olarak teorik bazda iktisat ve ekonometri konularında meydana gelen gelişmeler ile Türk ekonomisinde uygulana politikalar ve uygulama sonuçları daima gündeme getirilirdi. Bazen de dünyadaki gelişmeler üzerine ve çok çeşitli konularda konuşulurdu. Hocamız engin kültürüyle karmaşık bir çok güncel olayları detaylı ve anlaşılır bir şekilde izah ederdi yorumlar yapardı. Bizler için bu sohbetler oldukça öğretici olmuştur. Onun için her fırsatta hoca ile birlikte olmaktan büyük haz duymuşuzdur.
