Dolar yazın düşer mi
Süleyman Yaşar 01 Ocak 1970
Türk Lirası Amerikan Doları karşısında son yirmi günde yüzde 8 oranında değer kaybetti. Yine 12 ayda liranın değer kaybı yüzde 32 oldu. Bu arada 24 ayda Türk Lirası’nın değer kaybı yüzde 55’e ulaştı.
Peki, lira böyle yüksek oranlı değer kaybederken enflasyon oranı hangi düzeydeydi?
Hemen cevaplayalım; 24 ayda Türkiye’de yaşanan enflasyon yüzde 17, ABD’de 24 ayda yaşanan enflasyon yüzde 2,3 düzeyindeydi. O hâlde Türk parasının dolar karşısında 24 ayda yüzde 40,3 oranında fazladan değer kaybettiğini söyleyebiliriz.
TÜRK PARASI DOLAR KARŞISINDA YÜZDE 40 ORANINDA FAZLADAN DEĞER KAYBETTİ
Tabii bu arada Türk parası aşırı değerliydi, dolayısıyla iki yılda yüzde 55 oranında değer kaybı doğru diyenler olabilir. İşte bu söylem de doğru değil.
Niye doğru değil?
Çünkü iki yıl önceki Tüfe bazlı reel kur endeksi 95.8’ i gösteriyor.
Yine iki yıl önce gelişmiş ülke paralarına karşı Tüfe bazlı reel kur endeksi ise 109.5 düzeyinde bulunuyor. O hâlde Türk parasının iki yıl önce aşırı değerinden bahsetmek mümkün değil.
Bu durumda Türk parasının 24 ayda yüzde 55 oranında devalüe olması dış sömürüye işaret ediyor.
HÜKÜMET TÜRKİYE’NİN EMEĞİNİ ÇOK UCUZA YABANCILARA KULLANDIRIYOR
Niye dış sömürüye işaret ediyor? Ediyor çünkü Türk parası aşırı değer kaybettiği için emeğimizi çok ucuza kullandırmış oluyoruz. Böylece Türkiye’nin sömürüldüğü ortaya çıkıyor.
İşte bütün bu yüksek oranlı devalüasyona rağmen ihracatın artmaması da ayrı bir sorun. Bu da sanayi ve tarıma yatırım yapılamadığı için yeterli miktarda satacak mal olmadığını gösteriyor. Çünkü son 24 ayda yaşanan yüzde 55 oranındaki devalüasyona rağmen ihraç edecek mal fazlası yaratılamıyor.
Tabii bu arada lüks konut ve lüks AVM yatırımlarının tarım ve sanayi yatırımlarını olumsuz etkilediğini görüyoruz. Ve lüks gayrimenkulleri satmak için yapılan aşırı devalüasyon bu defa şirketlerin dolar borçlarını hızla yükselttiği için ülke ekonomisini zorluyor. İç yatırımlar duruyor. Büyüme hızı düşüyor. Ve işsizlik artıyor.
Gelelim şimdi doların yazın ne olacağına…
Bildiğiniz gibi Türkiye kayıt dışıyla birlikte yılda 50 milyar dolar civarında turizm geliri elde ediyor. Bu gelirin büyük kısmı yaz aylarında elde ediliyor. Dolayısıyla yazın döviz fiyatları gerileyebiliyor.
KONUT SATIŞLARI ZORA DÜŞENLERİN DEVRİ NEDENİYLE ARTMIŞ GÖRÜNÜYOR
Ama bu yıl bir sorun var. Türkiye’nin ekonomik verileri büyümeyi desteklemiyor. Çünkü genel ekonomik durum beklentisi nisan ayında da yüzde 0,2 oranında azaldı. Yine perakende güven endeksi yüzde 1,2, inşaat sektörü güven endeksi yüzde 2,7, hizmet sektörü güven endeksi yüzde 0,5 oranında azaldı. Konut satışlarındaki artışı ise emlakçiler yüksek oranlı devalüasyon nedeniyle finansal sıkışıklığa girenlerin ucuz fiyattan konutları elden çıkarması olarak yorumluyorlar.
YAZIN 50 MİLYAR DOLARLIK TURİZM GELİRİNE RAĞMEN TÜRK PARASI DEĞER KAYBETMEYE DEVAM EDEBİLİR
İşte büyümeyi destekleyen veriler gelmeyince Türk parası güçlenemiyor. Bir de Ali Babacan’ın her türlü ekonomik önlemi aldık demesine rağmen Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artırımı beklentisi sürekli endişe yaratıyor. Türkiye’nin bir tek avantajı var. O da devalüasyon nedeniyle ucuzlayan işgücü. Ama hukuki öngörülemezlik yabancı sermaye girişini azaltıyor, yerli yatırımcıyı yurtdışına kaçırıyor. Dolayısıyla ucuz işgücüne rağmen yatırım yapılamıyor.
O hâlde mevcut ekonomi yönetimiyle Türk parasının değerinin korunamayacağını söylemek herhalde yanlış olmaz.
