Yabancının yüksek getirisi
Asaf Savaş AKAT 05 Mart 2008
2007'de yabancıların TL varlıklarının ödemeler dengesine etkisine baktık. Faiz gelirlerinin muhasebe sorunlarına girdik. Cari işlemler dengesinin yatırım gelirleri kaleminde yer almadığını saptadık. Neticede dış açık görünenden daha büyüktür dedik.
Kamuoyu ise olayın diğer cephesi ile, yani yabancıların TL varlıklarından elde ettikleri yüksek getiri ile ilgileniyor. Gene muhasebe sorunları var. Konuya açıklık getirmek istiyorum.
Gerçek verilerle bir örnek yapalım. Bir yabancı 2007 yılbaşında 100 dolarına 142 YTL alıyor. Bir yıllık yüzde 20 nominal faizli devlet tahviline yatırıyor. Hazine 2007 sonunda kendisine 170 YTL ödüyor. 1.17 dolar kurundan 145.6 doları cebine koyuyor.
Görüldüğü gibi, yabancı yatırımcı 2007'de TL'yi tercih ederek yüzde 45.6 gibi inanılmaz derecede yüksek getiri elde etti. Bizim sorumuz şu: 45.6 dolarlık getiriyi kim ya da kimler ödedi?
Hazinenin faiz ödemesi
Önce olayın Hazine'ye maliyetini hesaplayalım. Hazine yabancıdan 142 YTL aldı, bir yıl sonra 170 YTL ödedi. Aradaki 28.3 YTL yılsonu kuru ile 24.3 dolar tutuyor. Yabancının toplam geliri 45.6 doların yarıdan biraz fazlasını karşılıyor.
Bu hesap ilk bakışta makul duruyor ama aslında eksiktir. Çünkü 2007'de yüzde 8.4 enflasyon Hazineye sermaye kazancı sağladı. Ne kadar? Anapara çarpı enflasyon oranı kadar: 11.9 YTL ediyor.
Hazine'nin ödediği reel faizi bulmak için nominal faizden enflasyondan sermaye kazancını çıkartıyoruz. Hazine'nin 16.4 YTL reel faiz ödediğini hesaplıyoruz. Tahvilin yıllık reel faiz oranı yüzde 10.7 çıkıyor. Hazine'nin yayınladığı reel faiz verisine tam uyuyor.
Yabancının Hazine'den aldığı reel faizi yılsonu kuruna bölüyoruz: 14.1 dolar ediyor. Yani yabancı yatırımcının elde ettiği 45.6 dolar getirinin 14.1 doları bütçeden geliyor. Getirideki payı yüzde 30 tutuyor. Geri kalan 31.5 doları (yüzde 70) kim ödüyor?
Dövizciden servet transferi
Sorunun cevabı aslında çok basittir: Yılbaşında söz konusu 100 doları kim aldıysa o ödüyor.
Daha iyi kavramak için 2007 başında 142 YTL verip 100 dolar alan vatandaşın haline bakalım.
Yılbaşında 142 YTL verdi. Enflasyondan da 11.9 YTL kaybetti. Parasının satın alma gücünü koruması için yıl sonunda 153.9 YTL olması gerekiyor. Halbuki yıl sonunda 100 dolar karşılığında sadece 117 YTL alabiliyor. 36.8 YTL (yüzde eksi 24) reel servet kaybı var.
Dövizi alanın 2007 yılındaki servetindeki azalmayı yıl sonu kurundan dolara çeviriyoruz: 31.5 dolar buluyoruz. Bilmece çözülüyor. Yabancı yatırımcı elde ettiği yüzde 45.6 getirinin yüzde 70'ini 2007'de döviz tutan yerli yatırımcının servet kaybı oluşturuyor.
Dikkat: Hazine'nin döviz varlıklarını hesaba katmadık, çünkü Hazine net döviz borçlusu ve TL'nin değer kazanmasından kazançlı çıkıyor.
Özetlersek: Yabancılar yüksek getiriyi döviz tutan özel kesimden servet transferi yaparak elde ediyorlar. Hesap açıktır.
