Şeyh Sadi Şirazi
01 Ocak 1970
Sadî İran edebiyatının en büyük temsilcilerindendir. Moğollar döneminde yaşamıştır. 1209 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. Soylu bir ailenin çocuğudur. Tam adı Muslihuddin Ebû Muhammed b. Müşerref b. Muslih b. Müşerreftir. Adından çok Sa?dî mahlasıyla ün kazanmıştır. O ilk eğitimine Şiraz?da başlamış, daha sonra Bağdat?ta dönemin en önde gelen eğitim kurumu olan Nizamiye Med-resesi?nde devam etmiştir. Bu yıllarda Sühreverdî (ö. 1234) ve İbnü?l-Cevzî (ö. 1257) gibi dönemin önde gelen bilgin ve mutasavvıflarıyla da görüştü, onların sohbetlerine katıldı. Öğretimini tamamladıktan sonra yaklaşık otuz yıllık bir seyahate çıkarak Çin?den Mısır?a, Anadolu, Suriye ve Arabistan?a kadar pek çok ülkede dolaşmış, bir ara Haçlılar?a esir düşmüştür. Gezip dolaştığı yerlerde halk ve idare adamları, bilginler, dervişler gibi kesimlerden insanlarla karşılaşmış, onlarla sohbet etmiş, gerektiğinde onlara yol göstermiştir. 1256 yılında doğum yeri olan Şiraz?a geri döndü. Bu dönemden itibaren edebî ürünlerini vermeye başladı. 1257?de Bostan?ı bir yıl sonra Gülistan?ı yazdı. Moğollar?ın Şiraz?ı almalarından sonra yeniden seyahate çıktı. Önce Bağdat?a, ardından Mekke?ye gitti, dönüşte Tebriz?e uğradı ve daha sonra yeniden Şiraz?a geldi. Son yıllarını burada riyazet ve ibadetle geçirdi. 1291 yılında doğum yeri olan Şiraz?da öldü. Mezarı da buradadır.
Sadî daha hayatta iken ünlü olmuş bir şair ve sûfîdir. Ölümünden sonra bu şöhreti artarak devam etmiştir. Eserlerinde insanın mutluluğunu aramış, bunun için nasıl hareket edilmesi gerektiği üzerinde düşünce üretmiştir. Eserleri kuru öğütlerden ibaret olmayıp okuyucunun ilgisini çekecek atasözleri ve kısa hikâyelerle süslenmiştir. İfadeleri okuyucuyu sıkmaz, nükte ve ince alay türü sözlerle üslûbu canlı tutar.
Eserleri:
Sadî?nin yirmiden fazla eseri bulunmaktadır. Bunların bir kısmı manzum bir kısmı mensurdur. En önemlileri şunlardır: a) Manzum eserleri. Bostan, Kasâid-i Arabî, Kasâid-i Fârsî, Merâsî, Tayyibât, Bedâyi?, Havâtfm, Hub-siyyât. b) Mensur eserleri. Sa?dî?nin Gülistan?] dışında kitapçık halinde bulunan şu mensur eserleri bulunmaktadır: Takrîr-i Dibace, Mecâlis-i Pencgâne, Suâl-i Sâhib-divân, Akl u Işk, Nasîhatü?l-mülûk, Risâle-i Selise.
