Ahmet Emin Yalman ( 1888)- (19.12.1972)
01 Ocak 1970
1888'de Selanik'te doğan Yalman 1910'da İstanbul Hukuk Mektebi'ni bitirdikten sonra ABD'de Columbia Üniversitesi'nde felsefe okudu ve gazetecilik eğitimi aldı. 1914'te yurda dönerek Darülfünun'da (İstanbul Üniversitesi) Ziya Gökalp'in yanında iki yıl sosyoloji asistanlığı yaptı. 1916-1920 yılları arasında Mekteb-i Mülkiye'de (Siyasal Bilgiler Fakültesi) istatistik dersleri verdi.
Gazeteciliğe 1907'de Sabah'ta başlayan Yalman, 1917'de Mehmet Asım'la (Us) birlikte Vakit gazetesini çıkardı. 1920'de İstanbul'un işgali sırasında İngilizler tarafından Malta'ya sürüldü. Bir yıl sürgünde kalan Yalman dönüşünde Vakit'ten ayrıldı. Ahmet Şükrü Esmer ve Enis Tahsin Til ile birlikte Vatan gazetesini çıkardı (1923). Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nı savunduğu için Şark İstiklal Mahkemesi'nde yargılandı; Vatan 1925'te hükümet tarafından kapatıldı.
Yalman 1925-1935 yılları arasında basından uzaklaşarak bazı yabancı firmaların temsilciliğini yaptı. 1936'da Kaynak dergisini çıkaran Yalman aynı yıl Halil Lütfü Dördüncü, Rıfat Yalman ve Zekeriya Sertel ile birlikte Tan gazetesini satın aldı. Bir süre sonra, görüş farklılıkları nedeniyle Tan'dan da ayrılan Yalman 1940'ta tekrar Vatan'ı çıkarmaya başladı. Yalman savaş yıllarında liberal demokrasinin ve müttefiklerin savunuculuğunu yaptı; savaş sonrasında da Batı'nın siyasal düzenini öven yazılar yazdı. Vatan'ı 100.000'lik tiraja ulaştırmayı başardı. DP'nin ilk yıllarında partiye övgüyü sürdürdü. Son yıllarda ise partiyi eleştirmeye başladı ve 1959'da bu yüzden 15 ay mahkumiyet aldı. Bu arada gazeteye olan ilginin azalması üzerine 1961'de Vatan yerine Hür Vatan'ı çıkardı. Bir yıl kadar yayın hayatını sürdüren Hür Vatan'dan sonra Yalman'ın gazetecilik yaşamı diğer gazetelerde ara sıra yazdığı yazılarla sınırlı kaldı.
Gazeteci ve yazar Ahmet Emin Yalman 19 Aralık 1972'de İstanbul'da öldü.
Yalman gezi, anı ve inceleme dallarında da yapıtlar verdi. Başlıca kitapları Havalarda 50.000 Kilometre (1943), Naziliğin İçyüzü (1943), Yakın Tarihimizde Gördüklerim ve Geçirdiklerim'dir (1970-1971, 4 cilt).
ESERLERİ
Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim
(1888 - 1922)
Cilt 1
Ahmed Emin Yalman
Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.
Ahmed Emin Yalman hatıralarının iki kitaba ayrılan birinci cildinde, çocukluğundan başlayarak okul hayatını, gazeteciliğe başlamasını ve
Amerika'daki eğitiminden sonra döndüğü imparatorluk içinde, siyasal ve toplumsal olayları anlatmaktadır.
1922'ye kadar gelen dönemde neler yoktur ki? İkinci Abdülhamid'in istibdat yönetiminden sonra Hürriyet'in İlanı ile başlayan çoğulcu sistem, yeniliklere karşı direnmeler, 31 Mart Olayı ve Hareket Ordusu, Balkan Savaşları ve "Babıali Baskını" ile başlayan İttihad ve Terakki İktidarı...
Bu olayları Birinci Dünya Savaşı izler ve yenilgiyle sonuçlanır.
Mütareke dönemi ise, koşulların ağırlığı yanında Galipler'in uygulamalarının olabildiğince yoğunluk kazandığı ve bunlara karşı direnmelerin de ortaya
çıktığı bir dönemdir.
Anadolu'da başlayan Türk Kurtuluş Savaşı, zaferle sonuçlanacaktır.
Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim
(1922 - 1971)
Cilt 2
Ahmed Emin Yalman
Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.
Bağımsızlık kazanılmış Lozan Anlaşması da imzalanmıştır. Devletin şekli konusundaki tartışmalar Cumhuriyet'in İlanı ile sonuçlanır. Genç Cumhuriyete
yönelik birtakım kışkırtmaların en önemlilerinden biri Şeyh Said Ayaklanması'dır. Çoğulcu demokrasinin ilk ürünü olan Terakkiperver Cumhuriyet
Fırkası ile gazete ve dergiler Takrir-i Sükun Kanunu ile kapatılır. 2. Dünya Savaşı'nın sonunda dek sürecek CHP'nin tek parti hakimiyeti vardır.
Savaşın bitiminden başlayan DP muhalefeti, 14 Mayıs 1950 seçimlerinden başarı ile çıkar. Ne var ki, 1960 yılına kadar sürecek DP iktidarı da bir tek parti hakimiyeti yaratmıştır ve kardeş kavgasına yol açacak bu durum 27 Mayıs 1960 Askeri İhtilali ile önlenir. DP yöneticileri ve milletvekilleri Yüksek Adalet Divanı'nca yargılanır. Yeni yapılan 1961 Anayasası geniş özgürlükler getirmiştir.
Bu olaylar içinde usta bir gazeteci Ahmed Emin Yalman, 1971 yılına kadar geçen olayları yorumlamaktadır.
