Sıddık Sami ONAR
01 Ocak 1970
Askeri Hekim ve Kaymakamlardan Abdullah Sami Bey’in oğlu olan Sıddık Sami Onar, 11 Kasım 1897’de3 İstanbul’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Fatih Rüşdiyesi’nde, lise öğrenimini Vefa Sultanisi’nde tamamladıktan sonra, İstanbul’da Darulfünûn Hukuk Fakültesinden 1922 yılında “Pekiyi” derece ile mezun oldu. 1923-1924 yılları arasında Paris Hukuk Fakültesinde ihtisas eğitimi görmüştür.
Sıddık Sami Onar, yurda döndükten sonra, 16 Ekim 1924’de, İstanbul Asliye Mahkemesinde Hâkim Muavinliği ile devlet hizmetine girmiş; 1925 yılında, ek görev olarak, Mülkiye Mektebi Devletler Umûmi ve Husûsi Hukuku Müderris vekilliğine getirilerek akedemik kariyerine başlamıştır. Medeni Kanun’un kabûlü ile, Mülkiye Mektebi programlarına konan Medeni Hukuk dersini okutmak üzere, 4 ekim 1926 tarihinde İstanbul Mülkiye Mektebi Hukuk-ı Medeni muallimliğine tayin edilmiştir. 22 Kasım 1926’da ise istifa ederek hâkimlik mesleğinden ayrılmıştır.
Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami ONAR, bu arada avukatlığa da başlamıştır. Ord. Prof. Dr. ONAR’tn Mülkiye Mektebi’nde verdiği Medeni Hukuk dersleri, 10 Ekim 1936’da adı geçen okulun Ankara’ya nakline kadar devam etmiştir. Ord. Prof. Dr. ONAR, Ceza Muhakemeleri Usûlü Kanunu Tasarısını hazırlayan Komisyon’da üye olarak bulunmuş; 1933’de ayrıca, ek görev olarak, Harp Akademisi’nde Türk İdare Teşkilatı ve İdare Kanunları dersleri de vermiştir.
Türkiye’de Yükseköğretim sisteminin yeniden yapılanması çerçevesinde, görülen lüzum üzerine, Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami ONAR, 1 Ağustos 1933 tarihinde İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Kürsüsü Profesörlüğüne atanmıştır.
3 Eylül 1934’de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığına atandı, fakat bir süre çalıştıktan sonra, 9 Mart 1937’de istifa ederek dekanlık görevinden ayrıldı. Ancak, 1939’da yeniden Hukuk Fakültesi Dekanlığı görevine getirildi. 1946’da Türk Üniversiteleri’ni özerk hale getiren Kanunun yürürlüğe girmesi üzerine, 24.6.1946 tarihinde özerk üniversitenin seçimle iş başına gelen ilk rektörü oldu. 1950’de, adı geçen kanun gereğince rektörlük görevi sona erdi. 1959’da 2., 1963’de 3. defa İstanbul Üniversitesi Rektörlüğüne seçildi.
Ordinaryüs. Profesörlük derecesi elde etmiş bulunan Sıddık Sami ONAR, 1969’da İstanbul Üniversitesi İdare Hukuku ve İdari İlimler Enstitüsü Müdürlüğü görevinde de bulunmuştur. Ayrıca, İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nde bir süre İcra Hukuku dersleri vermiştir.
Ord. Prof. Sıddık Sami Onar, 1960 ihtilalinden sonra, Milli Birlik Komitesince teşkil edilen Anayasa öntasarısı hazırlama komisyonu başkanlığı görevinde bulunmuştur.
1948 yılında Toulous Üniversitesi tarafından kendisine Doktor Hono-ris-Causa “Fahri Hukuk Doktoru” ünvan ve payesi verilmiştir. Prof. ONAR’ın çeşitli konulardaki çalışmalarından bazıları şunlardır:
A) Eski Türkçe Telif Eserleri
1) “Fransa Hukuk-ı Medenisi’nde İllet-Cause’ Nazariyesi”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 2, sayı: 15, (Muharrem 1343/ Temmuz 1340) (İstanbul 1924), s. 387 vd.
2) “Mesuliyet-i Akdiye ve Mesuliyet-i Cürümiye”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 2, sayı: 16, (R. Evvel 1343/ Eylül 1340) (İstanbul 1924), s. 483-496.
3) “Fransa’da Ahvâl-i Medeniye Muamelât ve Sicilâtı: I, Hal-i Medeni Teşkilâtı”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 3, sayı: 17, (Mart 1341) (İstanbul 1925), s. 583-598
4) “Fransa’da Ahvâl-i Medeniye Muamelât ve Sicilâtı: II, Muhtelif Sicillere Ait Ahkâm-ı Hukukiye”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 3, sayı: 18, (Mayıs 1341)) (İstanbul 1925), s. 728-744
5) “Fransa’da Ahvâl-i Medeniye Muamelât ve Sicilâtı: III, Sicil-i Mede-niyelerin Derece-i Vüsûk ve Hüccediyeti”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 3, sayı: 19, (Temmuz 1341), s. 728-744
4) – 1932 yılı Mülkiye mezunlarından olan İbrahim kumbaracı Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami ONAR’la ilgili olarak şu hatırasını nakletmiştir:
6) “Eşhas-ı Maneviyenin Gayr-i Akdî Mesuliyetleri”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 3, sayı: 22, (K. Sani 1926), s. 1191-1201
7) “İntifa Hakkı, Tarihi ve Umumi Malumât”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 5, sayı: 29, (Mart 1927), s. 553-566
8) “İntifa Hakkı, Envai, Menabii, Süver-i tesisiyesi, Şümulü”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 5, sayı: 32, (Eylül 1927), s. 864-878
9) Medeni Hukuk (2 cilt) (Mülkiye Mektebi için)
10) Devletler Hususi Hukuku (1 cilt) (Mülkiye Mektebi için)
11) Borçlar Kanununun Umumi Esasları (1 cilt) (Mülkiye Mektebi için)
B) Yeni Türkçe Tercüme Eserleri
1) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.IX, Sayı: 53 (İstanbul, 1931)
2) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.IX, Sayı: 54 (İstanbul 1931)
3) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.IX, Sayı: 55 (İstanbul
1931)
4) Andreas Von Tuhr, Çev, S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.X, Sayı: 56 (İstanbul
1932)
5) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.X, Sayı: 57 (İstanbul 1932)
6) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR. HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.X, Sayı: 58 (İstanbul
1932)
7) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.X, Sayı: 59 (İstanbul 1932)
8) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, İÜHFM. C.X, Sayı: 60 (İstanbul
1933)
9) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, ÎÜHFM. C.X, Sayı: 61 (İstanbul
1933)
10) Andreas Von Tuhr, Çev. S. S. ONAR, HAZIM, “Borçlar Hukukuna Müteallik Umumi Malumat”, ÎÜHFM. C.X, Sayı: 62 (İstanbul
1933)
C) Eski Türkçe Tercüme Eserleri
Sıddık Sami Bey’in eski Türkçe tercüme eserleri, “Yeni Türkiye Hu-kuk-ı Medeniyesi Tedkikâtına Medhal” başlığı altında SAUSER HALL’in İstanbul Darülfünun’unda yapmış olduğu seri konferansların Daniş Said ile birlikte yaptığı çevirilerden oluşmaktadır.
1) “Yeni Türkiye Hukuk-ı Medeniyesi Tedkikâtına Medhal”, 19 ve 23 Mayıs, 1926 tarihli konferans, Darülfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 4, sayı: 26 (Eylül 1926), s. 263-299.
2) “Yeni Türkiye Hukuk-ı Medeniyesi Tedkikâtına Medhal”, 27 Mayıs, 1926 tarihli konferans, Darülfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 4, sayı: 27 (T. Sani 1926), s. 385-414.
3) “Yeni Türkiye Hukuk-ı Medeniyesi Tedkikâtına Medhal”, 2 K. Sani 1926 tarihli konferans, Darülfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 4, sayı: 28 (K. Sani 1927), s. 432-451.
4) “Yeni Türkiye Hukuk-ı Medeniyesi Tedkikâtına Medhal: Kadının Ehliyet-i Hukukiyesi”, 18 T. Evvel 1927 tarihli konferans, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 5, sayı: 29 (Mart 1927), s. 536-552.
5) “Yeni Türkiye Hukuk-ı Medeniyesi Tedkikâtına Medhal: Kadının Ehliyet-i Hukukiyesi (2)”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 5, sayı: 30 (Mayıs 1927), s. 615-637.
6) “Yeni Türkiye Hukuk-ı Medeniyesi Tedkikâtına Medhal:İştirak halinde mülkiyet”, Darulfünûn Hukuk Fakültesi Mecmuası, sene: 5, sayı: 31 (Temmuz 1927), s. 703-724.
D) Yeni Türkçe Telif Eserleri
1) Hukuk-ı Umûmiye-i Düvel’e Medhal (Mülkiye Mektebi 1. Sınıf için), İstanbul, Mekteb-i Mülkiye Matbaası; 1341/1925; 212 sf.; (taşbasması)
2) Hukuk-ı Husûsiyye-i Düvel (Mekteb-i Mülkiye 2. Sınıfı için), İstanbul, Mekteb-i Mülkiye Matbaası, 1926; 352 sf.; (taşbasması)
3) Hukuk-ı Umûmiye-i Düvel (Mekteb-i Mülkiyye 1. Sınıfı için), İstanbul, Mekteb-i Mülkiye Matbaası, 1926; 416 sf.; (taşbasması)
4) Hukuk-ı Medeniyye (Mekteb-i Mülkiyye 1. Sınıfı için), İstanbul, Mekteb-i Mülkiye Matbaası, 1926; 716 sf.; (taşbasması)
5) ‘Tecdit ‘Novatio’”, İÜHFM. C. VIII, Sayı: 48 (İstanbul 1930)
6) İdare Hukuku (Sömestr 3-4) (İstanbul 1933) (Onar Armağanı)
7) “Cumhuriyet ve Hukuk Telakkisi”, Yeni Türk Mecmuası, (İstanbul 1933)
8) İdare Hukuku (İstanbul 1934) (Onar Armağanı)
9) “İdarenin Takdir Hakkı”, Mülkiye Mecmuası, (İstanbul 1934)
10) “İdarenin Takdir Hakkı”, Mülkiye Mecmuası, (İstanbul 1934)
11) “Türkiye’de İdarenin Kazaî Murakabesi”, ”, İÜHFM. C. I, Sayı:l (İstanbul 1935)
12) Devletçilik ve idare Hukuku, (Hukuk İlmini Yayma Kurumu Konferansları Serisinden (14) 19.1.1936 tarihinde Ankara Halk Evinde verilen konferans.) (Ankara, 1937)
13) “Amme Hukukunda Hukuki Tasarruflar ve Kazaî Murakabe”, Cemil Bilsel’e Armağan, (Ankara 1939)
14) “İdare Hukuku Bakımından İktisadi Devlet Teşekkülleri”, İÜHFM. C. VII, Sayı: 4 (İstanbul 1941)
15) İdare Hukuku, C. 1, (İstanbul 1942)
16) İdare Hukuku, C. 1, (2.B) (İstanbul 1944)
17) Adliye Hukukunun Umumi Esasları, (İstanbul 1944)
18) “Türk Hukukunda Amme Emlaki Teorisi (Mukayeseli Tetkik), Ebu-lula Mardin’e Armağan, (İstanbul 1944)
19) “İbrahim Fazıl Pelin”, İÜHFM. C. XI, Sayı: 1-2, (Fazıl Pelin’e) (İstanbul 1945)
20) İdare Hukukunun Umumi Esasları (İstanbul 1952)
21) “Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlan”, İÜHFM. C. XIX, Sayı: 3-4 (İstanbul 1953)
22) ‘TC. Devlet Personel Kanunu Tasarısı”, İÜHFM. C. ?, Sayı: 1-2 (İstanbul 1954)
23) “Osmanlı İmparatorluğunda İslam Hukunun Bir Kısmının ”, İÜHFM. C. ?, Sayı: 1-4 (İstanbul 1954)
24) “İdare ve İdare Hukuku Bakımından Türkiye’nin İdari ve Hukuki
(Tahir Taner’e Armağan) (İstanbul 1956)
25) “Türkiye’de İDT’ni Doğuran Amiller, Bu Teşekküllerin Hukuki ”, (Muammer Raşit Seviğ’e Armağan” (İstanbul 1956)
26) İdare Hukukunun Umumi Esasları (2 cilt) (2. B), (İstanbul 1960)
27) İdare Hukukunun Umumi Esasları (3 cilt) (3. B), (İstanbul 1966)
28) “Yeni Personel Rejimi ve Uygulaması”, AİD. C. IV, Sayı:l (Ankara 1971)
