Derin devlet ne yapar?
M.Ali Kışlalı 14 Şubat 2007
Bu yazının başlığına koyduğum sorunun yanıtı çok basit ve hiç de bilinmeyen bir şey değil. 'Derin devlet ülke çıkarına, yasal olmayan şeyler de yapar.' Bunda yadırganacak bir şey yok. Tartışılan, daha ziyade devlet çıkarına diye başlayan hukuk dışı girişimlerin, gerekli kontrol yapılmadığında, yapanların kişisel çıkarlarına yönelmesinin yarattığı durumdur.
Dünyanın tüm devletleri zaman zaman, gereksinim duyduklarında bu yönteme başvururlar. Bunlardan bir örneği, geçen gece bir TV programında emekli bir Milli İstihbarat Teşkilatı yetkilisi açıkladı. Marsilya'daki bir Ermeni anıtının imhasına yönelik girişimi anlattı.
Devletlerin bu tür yaklaşımlarıyla ilgilenenler için, gerçek olaylar üzerine yazılmış okunacak çok kitap var. Bir de, geçen yıl da hatırlatmıştım, 'Görevimiz Tehlike' isimli bir TV dizisi var. Tam 'derin devlet' öyküsü için, tüm ilginç yönleri içeren bir yapıt.
Devletler genelde işlemlerinde şeffaftırlar. İşlerini mevcut yasalara göre yürütürler. Ama zaman zaman karşılarına, ülkelerin yaşamsal çıkarlarını tehlikeye sokan öyle sorunlar çıkar ki bunların çözümü yasalar içinde bulunamaz.
Birçok Türk diplomatını öldüren Ermeni terör örgütünün cinayetlerini, Türkiye yasal yaklaşımlarla, uzun süre önleyememiştir. Hatırlarım o günlerde kimi Dışişleri Bakanlığı mensubu, 'Madem bu işi biz yapamıyoruz, bari İtalyan mafyasına ihale edelim' diyecek kadar kendini acz içinde hissetmiştir.
Türkiye de, şimdi açıklandığı gibi, yasal olmayan yöntemlere başvurmuştur. Bunlar şimdi zamanaşımına uğrayan başka yasal olmayan yaklaşımlar gibi açıklanmıştır.
Derin devletin faaliyetlerinin tam bilinmemesi ve ülke için ne derece yaşamsal olduklarının tartışılamaması kuşku ve kaygı yaratır.
Aslında 'derin devlet'e atfedilen operasyonların kararını veren, uygulamasını yaptıran da devlettir. Yazımın başında işaret ettiğim gibi, bu operasyonların yapıldıkları esnada mevcut yasalara uygun olmaması savunulmalarını güçleştirir. Ama aradan yeterli süre geçtiğinde, başarıyla neticelenmiş iseler, yapan ülkeler için iftihar kaynağı da olurlar.
Her devletin kendi bünyesi içinde, kendi koşullarına göre bu yasal olmayan 'derin devlet faaliyetleri'nde karar almaya yetkili makam ya da makamları vardır.
Örneğin ABD ve İngiltere gibi ülkelerde kararların en üst makamca alındığını gösteren olaylar bilinir.
Diğer, kimi yasaların o kadar uygulanma geleneğinin olmadığı ülkelerde ise bu tür kararların daha sık ve daha az yetkili makamlarca alındığı da olur.
Sofistike derin devlet uygulamalarında, devlet çıkarına olsa da, yasadışı suç mahiyetinde olacak işlemlerin emri, gizli ve kayıt dışı verilir. Görevi yapacak olan görev sırasında yakalandığı, ortaya çıktığı takdirde kendisini savunmak için görevi veren makamları açıklayamaz. Onların açık korumasına sahip değildir. Onun için de böyle görev alanların mutlaka görevin üstesinden gelecek eğitimi almış oldukları varsayılır.
ABD'nin Delta Force, İngilizlerin Special Air Service adı verilen birimleri aslında tamamen yasalara uygun olarak kurulmuşlardır. Ama her zaman yasalara uygun görevler aldıkları iddia edilemez. Öyle olunca da, aldıkları bu tür görevlerde ne kadar başarılı olduklarından da kamuoyları
pek haberdar olamaz.
Başka ülkeler bir yana, sadece ABD ile ilgili bu tür faaliyetler hakkında yazılmış birkaç kitap okumuşsanız ve 'Görevimiz Tehlike' dizisinden haberdarsanız sistemin esası hakkında bir fikriniz vardır demektir.
Bu durumda artık konu hakkında hiç bilgisi olmayanlardan farklı düşünebilir, düş dünyasında yaşar gibi sorular sormazsınız.
Örneğin, Türkiye'de devletin temellerini hedef almış PKK terörünün tırmandığı dönemde yapılan mücadelede hangi olayların 'derin devlet' uygulaması olduğu hakkında tahminlerde bulunabilirsiniz.
Uygulamacıların başarısız olması ya da uygulamalarını kimi zaman kendi çıkarları için kullandıklarının anlaşılması önemlidir. Bu işaretler 'devlet'in pek derin olmadığını gösterir.
