AK Parti ile MHP’nin uzlaştığın iç tüzüğün detayları belli oldu.
Yurdagül Şimşek / Sputnık Türkiye 01 Ocak 1970
TBMM’nin çalışma usullerini düzenleyen, ‘Meclis’in anayasası’ olarak da nitelenen İç tüzük değişikliklerinde AK Parti ve MHP uzlaştı. İki partinin ortak imzası ile TBMM Başkanlığı’na verilen teklif önemli düzenlemeler içeriyor. Teklife göre, yemin etmeyen milletvekilleri, milletvekili sıfatından kaynaklanan haklardan yararlanamayacak.
‘Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi’ olarak nitelenen Anayasa değişikliğinde işbirliği yapan AK Parti ve MHP bu kez İç tüzük değişikliklerinde uzlaştı. 18 maddelik İç tüzük değişiklik teklifi AK Parti’den Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, Genel Sekreter Abdulhamit Gül, MHP’den Grup Başkanvekili Erkan Akçay, Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak imzası ile TBMM Başkanlığı’na verildi. Önümüzdeki hafta TBMM Anayasa Komisyonu’nda, 15 Temmuz’dan sonra da TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesi beklenen İç tüzük teklifi ile gelen düzenlemeler şöyle:
TBMM KESİN SONUÇLARIN İLANINI TAKİP EDEN 3. GÜN TOPLANACAK
Teklife göre, TBMM Genel Kurulu, milletvekili genel seçimi kesin sonuçlarının YSK’ca ilanını takip eden üçüncü gün saat 14.00’te çağrısız olarak toplanacak. Bu birleşimde önce milletvekillerinin andicme töreni yapılacak. Mevcut İç tüzük’te TBMM Genel Kurulu, seçim sonuçlarının YSK’ca TRT kanallarında ilanını takip eden beşinci gün saat 15.00’de toplanıyordu.
YEMİN METNİ AYNEN OKUNACAK
Teklifte milletvekillerinin andına ilişkinde ayrıntılı düzenlemeye yer verildi. Özellikle HDP milletvekillerinin yemin metnindeki bazı kelimeleri söylememiş ya da Kürtçe kelimeler kullanmasının önüne geçmek amacıyla teklife ‘yemin metninin aynen okunması’ şartı getirildi. Buna göre, andiçme her milletvekilinin Anayasadaki metni kürsüden yüksek sesle aynen okuması suretiyle olacak.
'LEYLA ZANA DÜZENLEMESİ'
Andiçmeyen milletvekillerinin durumuna ilişkin hükümler de teklife eklendi. Buna göre, milletvekilleri andiçerek göreve başlayacaklar. Andiçmekten imtina eden milletvekilleri, milletvekili sıfatından kaynaklanan haklardan yararlanamayacaklar. Bu hüküm ‘Leyla Zana düzenlemesi’ olarak da nitelendirildi. Yemin töreninde HDP’den seçilen Leyla Zana’dan yeminini tekrarlanması istenmiş, ancak Zana bu talebi reddetmiş bugüne kadar da TBMM’de yemin etmemişti.
GRUP ÖNERİLERİNDE KONUŞMA SÜRELERİ AZALIYOR
Muhalefet partileri tarafından çok sık başvurulan grup önerilerine ilişkin de teklifte düzenleme yer aldı. Buna göre Genel Kurul gündemi konusunda tüm parti gruplarının onay verdiği Danışma Kurulu önerileri görüşme yapılmadan oylanacak. Ancak Genel Kurul gündemine ilişkin partiler tarafından getirilen grup önerilerinde ise öneriyi veren gruptan bir milletvekili beş dakikayı geçmemek üzere konuşacak. Bu konuşmanın ardından diğer gruplardan birer milletvekiline isterlerse üçer dakika söz verilecek. Böylece grup önerilerindeki konuşma süreleri kısılmış olacak.
DOĞRUDAN GÜNDEME ALMA ÖNERİLERİNE SINIRLAMA
Mevcut İç tüzüğe göre, komisyonda 45 gün içerisinde görüşülmeyen tasarı, teklif ve KHK’ler teklif sahipleri tarafından doğrudan Genel Kurul gündemine alınmasını isteyebiliyordu. Teklifte bu konuda da değişikliğe gidildi. Teklife göre, bu istemler, her hafta Salı günü ayrı bir siyasi parti grubundan bir milletvekili tarafından yerine getirilmek kaydıyla bir tane olmak üzere işleme alınacak. Bir milletvekili bir yasama yılında bu kapsamda bir defadan fazla istemde bulunamayacak. Böylece özellikle muhalefet milletvekilleri tarafından yasa teklifiyle ilgili Genel Kurul’da konuşmak için başvurulan bu yönteme de kısıtlama getirilmiş oldu.
ÇALIŞMA SÜRELERİ VE MECLİS TV YAYINLARINA DÜZENLEME
Teklif ile Genel Kurulun 15.00-19.00 olan çalışma saatleri de yeniden düzenleniyor. Buna göre; resmi tatile rastlamadığı takdirde TBMM Genel Kurulu, Salı günü saat 15.00’ten 21.00’e, Çarşamba ve Perşembe günleri saat 14.00’ten 21.00’e kadar toplanacak. Bu saatler arasındaki Genel Kurul çalışmaları da Meclis televizyonundan yayınlanacak. Ancak teklif ile bu yayınlara bir istisna da getirildi. Buna göre önemli ve özel hallerde de Meclis’ten canlı yayın yapılabilecek.
FIRAK GİYME ZORUNLULUĞU KALKIYOR
Genel Kurul oturumunu yöneten başkanın fırak giyme zorunluluğu da teklif ile kaldırılıyor. Teklife göre başkanlık kürsüsünde Başkan ve görevli kâtip üyeler koyu renk elbise giyecekler. Mevcut iç tüzük de başkanlık kürsüsünde başkanın, beyaz kelebek kıravat ve siyah yelek üstüne siya fırak giymesi öngörülüyordu.
YOKLAMA USULLERİ YENİDEN DÜZENLENİYOR
Muhalefetin Genel Kurul çalışmaları sırasında sık sık başvurduğu yoklama istemeye ilişkin de teklifte düzenlemeler yer aldı. Buna göre; görüşmeye tabi tezkerelerin oylanması ile kanunların maddelerine geçilmesi ve tümünün oylanması esnasında, işaretle oylamaya geçilirken en az yirmi milletvekili ayağa kalkmak veya önerge vermek suretiyle yoklama yapılmasını isteyebilecek. Böylece mevcut düzenlemede görüşmeler sırasında işaretle oylamaya geçilirken istenebilen yoklamaya sınırlama getirilmiş oldu. Teklif ile imzalı pusula vermek suretiyle yoklama yapılmasının ve oturumu yöneten Başkan ve Divan üyelerinin toplantı yeter sayısına dahil edilmesinin önü de açıldı.
DÜZELTME İSTEMİ YAZILI OLACAK
Mevcut İç tüzüğe göre, bir milletvekili veya bakan kendisine ait olup geçen birleşim tutanağında yer alan bir beyanının düzeltmesi hakkında söz isterse beş dakikayı geçmemek üzere konuşabiliyordu. Teklifte düzeltme taleplerine ilişkin de yeni hüküm konuldu. Buna göre milletvekili ya da bakan beyanını düzeltme istemini Başkanlığa yazılı olarak verecek. Bu istem birleşim tutanağına eklenecek, konuşma yapmayacak.
USUL HAKKINDAKİ KONUŞMALARDA SÜRE İNİYOR
Teklif ile Genel Kurul’daki usul tartışmalarındaki konuşma süreleri de sınırlandırılıyor. Usul üzerindeki konuşmaların süresi onar dakikadan üçer dakikaya indiriliyor.
KOMİSYONA HAVALEDE İTİRAZLAR YAZILI OLACAK
İç tüzüğe göre gelen tasarıların ilgili komisyonlara doğrudan doğruya havale edilmesine itiraz eden milletvekillerinin Genel Kurul’da söz isteme hakkı vardı. Teklif ile bu itirazın yazılı olarak Başkanlığa iletilmesi hüküm altına alındı.
AÇIK OYLAMA İSTEMİ
Teklife göre; Anayasa değişiklikleri hariç, kanun tasarı ve tekliflerinin tümü açık oylamaya tabi işlerden değilse en az yirmi milletvekilinin talebi halinde açık oyla, aksi takdirde bu oylamalar ile maddelerin oylamaları işaret oyuyla yapılacak. Değişiklik önergeleri, aykırılık sırasına göre okunup işleme konacak. Aynı mahiyetteki önergelerden en kısa olanı okunup, diğer önergelerin sadece imza sahipleri okunarak birlikte işleme alınacak. Beşten fazla imzalı önergelerde ilk beş imza okunur, önerge tutanağa eklenecek.
GENEL GÖRÜŞME VE ARAŞTIRMA ÖNERGELERİ OKUNMAYACAK
İç tüzük’te genel görüşme ve araştırma önergelerinin Genel Kurul’da okunması zorunluluğu vardı. Teklif ile bu zorunluluk da kalkıyor. Buna göre bu önergelerin gelen kağıtlar listesine alınarak milletvekillerine duyurulması yeterli olacak.
AÇIK OYLAMAYI 15 YERİNE 20 MİLLETVEKİLİ İSTEYEBİLECEK
Anayasa, kanunlar ve İç tüzük gereğince işaret oyuna yahut gizli oya başvurulması zorunlu olmayan hallerde açık oylama yapılması mevcut İç tüzüğe göre en az onbeş milletvekilinin yazılı istemiyle olabiliyordu. Teklif ile açık oylama istemleri yirmi milletvekiliyle mümkün olacak.
DÖVİZ, PANKART VE BENZERİ MERERYAL GETİRİNE KINAMA
Teklif ile artık TBMM bina, tesis, eklendi ve arazisin arazisine silahlı olarak girmek; Genel Kurulun çalışma düzenini ve huzurunu bozucu döviz, pankart ve benzeri materyali getirmek ve kullanmak da ‘kına cezası’ kapsamına alındı
TARİHİ ORTAK GEÇMİŞE HAKARET, AMED DEMEK YASAK
'Meclisten geçici çıkarma’ cezasının kapsamı teklif ile genişletildi. Buna göre; ‘Türk Milletinin tarihi ve ortak geçmişine yönelik hakaret ve ithamlar ile Anayasanın ilk dört maddesine aykırı beyanlarda bulunmak, Türkiye Cumhuriyetinin Anayasa ve kanunlarda düzenlenen idari yapısı ve yerleşim birimlerine ilişkin Anayasa ve kanunlara aykırı isim ve sıfatlar kullanmak’ da Meclis’ten geçici çıkarma ile cezalandırılacak. Ayrıca TBMM Genel Kuruluna silahlı olarak girmek, fiili saldırı da bulunmak da Meclis’ten geçici çıkarma cezası kapsamı içinde olacak.
MİLLETVEKİLLERİNE PARA CEZASI GELİYOR
Teklif ile mevcut İç tüzüğün 163. Maddesinin ‘Disiplin cezalarında savunma ve özür dileme’ şeklindeki başlığı ‘Disiplin cezalarında savunma, özür dileme ve kesinti’ şeklinde değiştirilerek yeniden düzenlendi. Teklife göre, geçici olarak Meclisten çıkarma cezasına uğrayan bir milletvekili izin alıp küsüden açıkça af dilerse izleyen birleşimden itibaren Meclise girme hakkını kazanacak. Kınama cezasına çarptırılan milletvekilinin bir aylık ödenek ve yolluğunun üçte biri, Meclisten geçici olarak çıkarma cezasına çarptırılan milletvekilinin bir aylık ödenek ve yolluğunun üçte ikisi kesilecek.
