Senato’da Türkiye Aleyhtarı Tasarı
01 Ocak 1970
İki Cumhuriyetçi ve bir Demokrat senatör, Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının satışını engellemek için tasarı sundu. Cumhuriyetçi Senatörler James Lankford ve Thom Tillis’le Demokrat Senatör Jeanne Shaheen’in sunduğu tasarı, Türkiye’nin bu uçaklar için bakım yeri olma rolünün de durdurulmasını içeriyor. Amerika’nın öncülüğündeki çok uluslu Ortak Saldırı Uçakları Programı kapsamında Türkiye’nin 100’ün üzerinde uçak satın alması öngörülüyordu.
Senatör Lankford tasarıyla ilgili açıklamasında, “Senatörler Shaheen ve Tillis, Amerika’nın Türkiye’yle hızla gerileyen ilişkilerini çözme konusunda Kongre’de benimle ve diğerleriyle titiz biçimde çalıştı” dedi.
Lankford şunları kaydetti: “Dışişleri Bakanlığımızı ABD-Türkiye ilişkilerini geliştirmek için durmak bilmeyen çalışmalarından dolayı kutluyorum ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan pervasız bir yönetim ve hukukun üstünlüğünün hiçe sayılması yolunda ilerlemeye devam ediyor. Erdoğan kendi gücünü pekiştirdikçe bireysel özgürlükler de giderek azalıyor ve Türkiye’nin stratejik kararları maalesef Amerika’nın çıkarlarıyla giderek daha fazla ters düşüyor. Bu unsurlar, hassas F-35 teknolojisi ve modern kapasitelerinin Erdoğan rejimine transferini giderek daha riskli hale getiriyor. Bunun da ötesinde, Türk hükümeti Rusya’ya giderek daha fazla yakınlaşıyor ve bu arada da masum bir Amerikalı rahip olan Andrew Brunson’ı hapiste tutarak onu siyasi müzakerelerde piyon olarak kullanıyor. ABD, Amerikan vatandaşlarının rehin alınmasını ödüllendirmez; tam tersine bu çeşit eylemlere bu tasarının yerine getireceği cezalandırıcı türden adımlarla yanıt verilecektir.”
Shaheen de, “NATO’ya ve Transatlantik ittifaka sarsılmaz bağlılığım gözönüne alındığında, Türkiye’yle ilişkilerimizin, Türkiye’de tutulan Amerikalı rehinelerin serbest bırakılması için savunma ve iş bağlarımızı kesmeyi değerlendirmeyi düşündüğümüz bir noktaya erişmesinden üzüntü duyuyorum” dedi.
Shaheen şöyle devam etti: “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Amerika üzerinde koz olarak kullanmak için rehineler alma ve masum Amerikalılar'ı hapse atma yönündeki tercihi korkunç ve yasalara aykırı. Erdoğan ve hükümeti, ülkesinde ve yurtdışında hukukun üstünlüğüne bağlı kalmalı, rahip Andrew Brunson ve yasadışı olarak hapiste tuttuğu diğer Amerikalılar’ı serbest bırakmalıdır. Amerikan diplomatik misyonlarındaki yerel çalışanlara yönelik tacizler ve gözaltı eylemlerine de derhal son verilmelidir. Bu olana kadar, F-35 savaş uçaklarının transferinin engellenmesi dahil cezalandırıcı adımlar atılmasını istemede senatörler Lankford ve Tillis’e katılmaya devam edeceğim.”
Senatör Tillis de, “Amerika, Türk hükümetince haksız biçimde hapse atılan Andrew Brunson ve diğer Amerikalıları unutmayacak. Türkiye uzun süredir çok önemli bir NATO müttefiki ve Amerika Türkiye’nin yüzleştiği kendine özgü ulusal güvenlik tehditlerinin farkında. Ancak yasalara uyan Amerikalıların haklarını reddetmek ülkelerimiz arasındaki ilişkiyi baltalar. Erdoğan hükümeti, Kongre’nin, Amerikan vatandaşlarının çıkarlarını korumak için F-35 uçaklarının Türkiye’ye transferinin durdurulması dahil adımlar atmaya hazır olduğunu anlamalıdır” diye konuştu.
Tasarı metninde, Başkan’ın Türkiye’nin belirli adımları atması halinde Kongre’ye yazılı bildirimle tasarıdaki hükümleri uygulamama yetkisine sahip olduğu da belirtilirken, bu koşullar şöyle sıralanıyor:
“-Türkiye’nin NATO’nun müşterek çalışmasını geriletici adımlar atmaması,
-NATO varlıklarını düşman aktörlere ifşa etmemesi,
-NATO üyelerinin genel güvenliğini geriletmemesi,
-ABD’nin yaptırımlar uyguladığı bir yabancı ülkeden savunma teçhizatı ithal etme ya da satın alma çabasına girmemesi,
-Bir ya da birden fazla ABD vatandaşını haksız ya da yasadışı olarak gözaltına almaması.”
Bu koşullardaki ilk 4 maddeyle, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri satın alma planlarının kastedildiği tahmin ediliyor.
Lankford ve Shaheen, 19 Nisan tarihinde, 2019 Mali Yılı için Dışişleri, Yabancı Operasyonlar ve İlgili Programlar harcama yasasında Türk yetkililere karşı yaptırımlar getirilmesi için çaba yürüteceklerini açıklamıştı. 20 Nisan’da da Tillis ve Shaheen’ın öncülük ettiği girişimle 66 senatör Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a mektup göndererek rahip Andrew Brunson’ın serbest bırakılmasını istemişti.
