İş Bankası Hazine’ye Devredilebilir mi?
Hilmi Hacaloğlu 01 Ocak 1970
İSTANBUL —
1924 yılında kurulan ve bugün aktif büyüklükte Ziraat Bankası’nın ardından ikinci sırada yer alan İş Bankası’nın CHP ile ilişkisi uzun süredir Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gündeminde.
Macaristan’ın başkenti Budapeşte’ye yaptığı ziyaretten dönüşte kendisini izleyen gazetecilere değerlendirmelerde bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Atatürk’ün vasiyetinden hareketle Cumhuriyet Halk Partisi’nin İş Bankası’nda yönetim kurulu üyesi atamasına tepki gösterdi.
Cumhurbaşkanı, Atatürk’ün vasiyetinin de Hazine’ye devredilmesi gerektiğini öne sürerken Milliyetçi Hareket Partisi’yle işbirliği yapabileceklerinin de işaretini verdi.
“Bu vasiyetin Hazine’ye devrini gerçekleştirelim”
Erdoğan, “Mesele İş Bankası değil. Mesele, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyetidir. Kılıçdaroğlu, ‘Oradan bizim kasamıza giren para yok ki’ diyor. Ben ‘Senin kasana para giriyor’ demiyorum ki. Mahkeme kararıyla, Türk Dil Kurumu’na ve Türk Tarih Kurumu’na belirli bir temettü geliri aktarılıyor. Ama orada yönetim kuruluna CHP niye dört adam koyuyor? Efendim, yönetim kurulundaymışlar ama hiçbir inisiyatifleri yokmuş. Yönetim kuruluna gireceksin, ama hiçbir inisiyatifin olmayacak. Böyle bir saçmalık olur mu? Şayet inisiyatifleri yoksa o dört kişiyi çeksinler o zaman. Biz diyoruz ki: Buradaki Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyeti neyse bu vasiyetin Hazine’ye devrini gerçekleştirelim. Çünkü bu şahıslara ait bir hak değildir. CHP’nin hakkı hiç değildir. MHP’li arkadaşlarla birlikte yapılacak bir yasal düzenlemeyle bu işin yoluna koyulabileceği kanaatindeyim” dedi.
Ersin Özince’nin başkanlığındaki 11 kişilik yönetim kurulunda CHP’nin 4 üyesi var
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dediği gibi CHP eski milletvekilleri Murat Karayalçın, Rahmi Yalçın Türeli, Müslim Sarı ile yeminli mali müşavir Özcal Korkmaz 31 Mart 2017’de CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu tarafından İş Bankası yönetim kurulu üyeliğine atandı.
CHP’nin dört kontenjana sahip olduğu yönetim kurulunun 11 üyesi bulunuyor.
CHP’nin bankayla ilişkisi bankanın kurucusu olan Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyetinden kaynaklanıyor.
Atatürk’ün vasiyeti uyarınca CHP, İş Bankası’nda %28,08 hisseye sahip
Atatürk, 5 Eylül 1938’de kaleme aldığı vasiyetnamesinde “Malik olduğum bütün nukut ve hisse senetleriyle Çankaya’daki menkul ve gayrimenkul emvalimi Cumhuriyet Halk Partisi’ne atideki şartlarla terk ve vasiyet ediyorum: Nukut ve hisse senetleri, şimdiki gibi, İş Bankası tarafından nemalandırılacaktır” diyerek İş Bankası’nda bulunan parasını ve hisse senetlerini CHP’ye bıraktı.
CHP de vasiyete uygun olarak bankadaki %28,09 hissesine düşen temettüyü, -bir dönem sorunlar yaşanmış olsa da- her yıl Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu’na bırakıyor.
CHP’nin Atatürk’ün vasiyeti uyarınca İş Bankası’nda %28,08 payı bulunurken Bankanın ağırlık hisseleri %40,12 ile İş Bankası Munzam Sandık Vakfı’nda.
Banka hisselerin halka açık kısmı ise % 31.79 orana sahip.
Avukat Kazan: “Atatürk’ün vasiyetine kesinlikle dokunulamaz”
Peki, Erdoğan’ın dediği gibi iktidar partisi ile MHP’nin anlaşması halinde Atatürk’ün CHP’ye bıraktığı hisse Hazine’ye devredilebilir mi?
İstanbul Barosu’nun eski başkanlarından Turgut Kazan’a göre, her ne kadar 1953 yılında Başbakan Adnan Menderes kanunla, 12 Eylül darbesinden sonra da Devlet Başkanı Kenan Evren mahkeme kararıyla CHP’nin İş Bankası’ndaki varlığına son vermiş olsa da kanunen bunun yapılması mümkün değil.
Amerika’nın Sesi’ne değerlendirmelerde bulunan Kazan, “Asla ve kesinlikle yapılamayacak bir şey. Vasiyetnameye dokunulmaz. Çok açık bir şekilde hukuka aykırılık yapılmıyorsa Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyetnamesine dokunulamaz. Evet, 12 Eylül darbesinden sonra Evren bunu yaptı ama 1993’te mahkeme kararıyla yanlıştan dönüldü. Bu yapılanlar aklımıza Demokrat Parti’nin çıkardığı müsadere kanunu getiriyor. Demokrat Parti meclis çoğunluğu ile 14 Aralık 1953’te çıkardığı kanunla (CHP’nin Haksız Kazançlarını İade Etmesi Hakkında Kanun) CHP’nin varlıklarına el koydu. İl ve ilçe teşkilatlardaki masa, sandalye, testi ve bardaklara kadar. Bugün Türkiye’de hukukun zerresi kalmadığı için bunlar yeniden konuşuluyor” dedi.
Medeni Kanuna göre, vasiyetname nasıl iptal edilir?
Bir vasiyetnamenin nasıl iptal edileceği Türk Medeni Kanunu’nun 557. Maddesi’nde düzenlenmiş.
557. maddede “Tasarruf miras bırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada yapılmışsa; tasarruf yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmışsa; tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlaka aykırı ise; tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa” iptal davası açılabilir deniyor.
İş Bankası bir ay önce “Türkiye’nin milli sermayesini siyaset malzemesi yapmayın” demişti
CHP ile İş Bankası’ndan konuyla ilgili resmi bir açıklama yapılmış değil.
Cumhurbaşkanı Erdoğan 17 Eylül’de yine bir yurtdışı ziyaretinden dönüşünde “Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün bu tür bir varlığı herhangi bir siyasi partinin etiketi altına giremez. Girse girse Hazine'ye girer” demesi üzerine bir açıklama yayınlayan İş Bankası, siyaset malzemesi haline getirilmekten duyduğu rahatsızlığı ortaya koymuştu.
Açıklamada, “Atatürk hisselerinin geçmişten günümüze CHP ve Hazine tarafından birlikte ya da ayrı ayrı temsil edildiği durumlar olmuştur. Ancak, bunun Bankamızın faaliyetleri ve iş yapış biçimi üzerinde herhangi bir etkisi söz konusu değildir. Türkiye'nin milli sermayesi olarak, üstlendiği sorumluluğun bilincini faaliyetleri ile daima ortaya koyan İş Bankası siyaset malzemesi yapılamayacak önemde bir kuruluş olup, özellikle ülkemizin yoğun ve hassas gündemi içinde tüm değerlendirmelerin bu önem çerçevesinde yapılması milli menfaat meselesidir” ifadeleri kullanılmıştı.
