Herbert Marcuse (1898- 1979)
01 Ocak 1970
Herbert Marcuse (1898—1979) Gerek Marxçı “Eleştirel Kuram”a yönelik yadsınamaz katkılarıyla, gerek Freudcu ruhbilimin ufkunu genişletmesiyle tanınan, Frankfurt Okulu’yla birlikte anılan önde gelen adlardan biri olan Alman asıllı Amerikalı düşünür.
Dünya Savaşı’nın etkileriyle kendi kuşağından pek çok genç aydın gibi kök tenci eğilimlere yönelen, Almanya’daki Kasım 1918 Devrimi’ne katılan Marcuse savaş sırasında ve sonrasında Marxçılık ile ilgilenmiş olsa da komünist harekete dahil olmamıştır. 1927 yılında Heidegger’in Varlık ile Zaman adlı yapıtını okuduktan sonra Heidegger ile çalışmak üzere Freiburg Üniversitesi’ne gideri Marcuse Hegel’in Varlıkbilgisi ve Tarihsellik Kuramının Temelleri (Hegels Ontologie und die Grundlegung einer Theorie der Geschichtlichkeit) başlığını taşıyan doktora tezini 1932’de tamamladı; ancak ya Marcuse resmen tezini sunmadığı için ya da Heidegger tezi siyasal nedenlerle reddettiği için tez onaylanmadı.
Hitler’in iktidara gelmesinden birkaç hafta önce Almanya’dan ayrılarak Edmund Husserl gibi düşünürlerin yardımlarıyla ABD’deki Toplumsal Araştırma Enstitüsü’ne girdi. Frankfurt Okulu’nun resmi yayın organı sayılan Zeitschriftf für Sozialforchung dergisinde yazılar yazdı. 1942-1950 yılları arasında Amerikan merkezi Haberalma örgütü CIA’in arası olan Stratejik Hizmetler Dairesi’nde çalıştı. Horkheimer ve Adorno’nun tersine, II. Dünya Savaşı’nın bitmesinden sonra Frankfurt’a dönmeyerek Amerikan yurttaşı oldu. Bu yılların en önemli düşünsel ürünü, R and Revolution (Us ve Devrim, 1941) adlı yapıttır. Columbia ve Harvard üniversitelerinde araştırmalarda bulunan Marcuse, 1954’ten 1965’te emekli olana dek Brandeis Üniversitesi’nde çalıştı. 1955’te Erss and Civili (Eros ve Uygarlık), 1958’ de Soviet Marxism (Sovyet Marksçılığı), 1964’te One-Dimenrional Man (Tek Boyutlu İnsan) adlı yapıtlarını yazdı. 1965- 1970 yılları arasında San Diego’daki California Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak bulundu. Mayıs 1968 olaylarına gösterdiği duygudaşlıkla tanınan Marcuse’ün bu döneminin en önemli yapıtları olarak 1969 tarihli An Essajı on Liberation (Özgürleşme Üzerine Bir Deneme), 1972 tarihli Countre Revolution and Revolt (Karşıdevrim ve Başkaldırı) ile 1978 tarihli The Aesthetic Dimension (Estetik Boyut) adlı kitapları sayılabilir. Marcuse Almanya’da verdiği bir dizi konferans sırasında hastalanarak 1979 yılında Stanberg’de öldü.
