İsmail Enver 22 Kasım 1881 - 4 Ağustos 1922
Enver Paşa (22 Kasım 1881, İstanbul - 4 Ağustos 1922, Tacikistan), Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Türk asker ve siyaset adamı. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurucu ve önderleri arasında bulunmuş, 1913'te Babıali Baskını adı verilen darbeyle cemiyetin iktidara gelmesini sağlamış, 1914'te kendi inisyatifiyle Almanya ile askeri ittifaka önayak olarak Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'na girmesine öncülük etmiş, savaş yıllarında "Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili" sıfatıyla askeri politikayı yönetmiştir.
Dünya Savaşı'nın yenilgi ile sonuçlanması üzerine 1918'de yurt dışına kaçtıktan sonra, Almanya ve Rusya'da tam niteliği bugüne dek bilinmeyen bazı mücadelelerde bulunmuş, Sovyet hükümetinin desteğini kaybettikten sonra Asya Türklerini ayaklandırmak amacıyla gittiği Türkistan'da bir çatışma esnasında yaşamını kaybetmiştir.
1914'te Padişah Abdülmecit'in torunu (Şehzade Süleyman'ın kızı) Naciye Sultan'la evlenerek Osmanlı hanedanına damat olmuştur. Bu evlilikten Türkân Mayatepek ve Mahpeyker Ürgüp adlı kızları ve Ali Enver Akoğlu (1921-1971) adlı bir oğlu vardır.
Yaşamı
Soğukçeşme Askeri Rüştiyesinde öğrenim gördü. Harp okulunu 1899'da piyade teğmeni olarak bitirdikten sonra, 1902'te kurmay yüzbaşı olarak Harp Akademisinden mezun oldu. Selânik'teki üçüncü ordunun emrine girdi. 1906'da binbaşı oldu. İttihat ve Terakki Cemiyeti kadrosu içinde yer aldı. Padişah 2. Abdülhamit'e İttihat ve Terakki Cemiyeti hakkında raporlar düzenleyip gönderdiği gerekçesiyle ablasının kocası olan Selanik Merkez Komutanını 1908 yılında tabancayla yaraladı.
II. Meşrutiyet'in ilan edilmesinde önemli rol oynadı. Makedonya Genel Müfettişliği ve Berlin Ateşemiliterliği gibi görevlerde bulundu. 31 Mart olayında Hareket Ordusuna katıldı. İşkodra mutasarrıfı ve cephe komutanı olarak İtalyan saldırısına başarıyla karşı koyan Enver Paşa, 1912'de yarbay oldu.
23 Ocak 1913'te İttihat ve Terakki tarafından düzenlenen Babıali Baskınına katıldı. Sadrazam Kamil Paşa'yı cemiyetin fedaileri ile birlikte makamında tabanca ile tehdit ederek istifasını sağladı. Böylece İttihat ve Terakki Cemiyetinin silah zoruyla iktidarı ele geçirmesinden sonra, Edirne'nin kurtarılmasında önemli rol oynadı. Bu başarısından sonra albaylığa ardından da tuğgeneralliğe yükselen Enver Paşa, Naciye Sultan ile evlendikten sonra 1914'te 33 yaşında Sait Halim Paşa hükümetinde Harbiye Nazırı oldu. Orduda bazı düzenlemeler yapan Enver Paşa, Fransız modeli yerine Alman stilini uyguladı.
Osmanlı'nın Birinci Dünya Savaşına Almanların yanında katılmasında en etkin rolü oynayan kişiydi. Edirne'nin geri alınmasını sağlayan, beklenmedik şekilde ani ve beklenmedik saldırıya dayalı askeri strateji anlayışıdır. Rusya'nın Kafkaslardan saldırması üzerine Sarıkamış Harekatını düzenlemiştir.
Savaşının Osmanlı Devletinin yenilgisi ile sonuçlanmasından sonra İttihat ve Terakki partili arkadaşlarıyla birlikte bir Alman denizaltısıyla yurt dışına geçti, önce Odessa'ya, oradan da Berlin'e gitti; daha sonra Rusya'ya geçti. Anadolu'daki Milli Mücadele hareketine katılmak istediyse de kabul edilmedi.[1]
1920 Eylül'ünde Bakü'de Doğu Ulusları toplantısına katıldı ve Batum'da Türkiye Şuraları Partisini kurarak Türkistan'ı kurtarma hareketini başlattı. Turan Kağanlığı'nı kurmak için büyük uğraşlarda bulundu. 4 Ağustos 1922'de Tacikistan'da, Belçivan yakınlarında bir çarpışmada mitralyöz kurşunlarıyla şehit edildi ve Çeğen köyüne defnedildi.
Memlekete Dönüşü
1996 senesinde Enver Paşa'nın naaşı Tacikistan'dan Türkiye'ye getirilerek , ölüm yıldönümü olan 4 Ağustos 1996 tarihinde Şişli Abide-i Hürriyet Tepesi'ne defnedildi.Enver Paşa'yı getiren heyete Prof.Dr. İsmail Aka başkanlık etmiştir. Törene dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, bazı bakanlar ve Enver Paşa’nın torunları da katılmışlardır.
