Economist: Türkiye, S-400'ler yüzünden bu yıl da ABD yaptırımlarına maruz kalma riskiyle yüz yüze
01 Ocak 1970
Haftalık Economist dergisi son sayısında, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 füze savunma sistemi satın almasını değerlendirdi. Dergi, Türkiye'nin yakında Rus füzelerini teslim alacağını ve Ankara'nın bu hamlesiyle geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Amerikan yaptırımlarına maruz kalma riskiyle karşı karşıya kaldığını yazdı.
"Türkiye Cumhurbaşkanı için anlaşma anlaşmadır" diyen Economist, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Türkiye'nin NATO ve Amerika'nın şiddetle karşı çıktığı Rus hava ve füze savunma sistemini satın alması konusunda 6 Mart'a söylediği "Hiç kimse bizden tükürdüğümüzü yalamamızı istemesin" şeklindeki sözlerini aktarıyor.
Rusya'dan sipariş edilen iki S-400 bataryasının kendi radarı, komuta merkezi ve füze rampasıyla birlikte geldiğini belirten Economist, 2,5 milyar dolarlık fiyatıyla bu alışverişin çoğu rakip sisteme kıyasla daha hesaplı olduğunu vurguluyor.
Economist, "Ancak bu, Türkiye'ye daha pahalıya patlayabilir" diyor ve Ankara anlaşmayı bozmadıkça ya da sistemin NATO'ya arz ettiği riski azaltmadıkça, ülkenin Amerikan ambargolarıyla karşılaşabileceğini" belirtiyor.
Pentagon: Türkiye ağır sonuçlarla karşılaşabilir
Dergi "Zaman azalıyor. Rusya, füze bataryalarından ilkini Temmuz'da teslim etmeyi planlıyor" diyerek şöyle devam ediyor:
"Alımın kamuoyuna açıklandığı 2017'de başlayan S-400 tartışması son dönemde iyice gerildi. Erdoğan'ın açıklamasından günler sonra Amerikan Savunma Bakanlığı Pentagon, Türkiye'nin "ağır sonuçlarla karşılaşabileceği" uyarısında bulundu. İki üst düzey Dışişleri Bakanlığı yetkilisinin de benzer bir mesajı önceki hafta ilettiği söyleniyor.
"Pentagon'a göre Türkiye, Amerika'dan 100 savaş uçağı alması öngörülen F-35 programından çıkarılma ve 'CAATSA' diye bilinen ve Rus savunma ve istihbarat sektörleriyle alışverişleri hedef alan bir yasa uyarınca ambargolara maruz kalma riskini alıyor.
"Bu durum karışıklığa yol açar. Amerika, Türkiye'nin F-35 programına yaptığı 1 milyar doları aşkın yatırımını geri vermek zorunda kalır. Türk üreticiler, önemli parçaları tedarik ediyor. Bunların yerine yenisini yapmak iki yıl sürer ve diğer müttefiklere teslimatları geciktirir."
"Bu anlaşmazlık ilk olmaz" diyen dergi, bu noktada Washington'ın Türkiye'ye Pastör Brunson krizinde uyguladığı ambargoları ve o dönem TL'de yaşanan düşüşü hatırlatıyor.
NATO'dan uyarı
Economist, Erdoğan'ın Rus silah sistemleri satın alma ile ülkesinin NATO taahhütleri arasında bir çelişki olmadığını söylediğini ancak NATO yetkililerinin birçok kez Türkiye'ye S-400'leri, ittifakın erken uyarı sistemine bağlayamayacağı uyarısında bulunduğunu belirtiyor.
NATO yetkililerinin ayrıca, S-400'lerin radarlarının Rusya'nın F-35'ler üzerinde casusluk yapmasına neden olabileceği ve radara yakalanmama özelliklerini tehlikeye atabileceğini söylediği vurgulanıyor.
"Türkiye'nin S-400'lere ilgisi, sadece Amerika'yı rakip bir teklif sunmaya zorlamayı amaçlasaydı, bu başarılı bir hamle olurdu" diyen Economist, geçen yıl ABD'nin, Rusya ile yapılan anlaşmayı iptal etmesi halinde Türkiye'ye 3,5 milyar dolara 140 Patriot füzesi satmayı teklif ettiğini ve Erdoğan'ın bu öneriyi reddettiğini hatırlatıyor.
Türkiye Patriot sistemini de satın alabilir
Economist, "Türkiye'nin Patriot sistemini de satın almayı değerlendirebileceğini, ancak bunu S-400'leri feda ederek yapmayacağını" söylüyor.
Dergi, "Türkiye'nin muhtemelen artık istese bile anlaşmadan vazgeçemeyeceği" yorumunu yaparken, yazıda görüşlerine yer verilen Marmara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İngilizce Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden Doç. Dr. Emre Erşen, "bunun özellikle Suriye konusunda Türkiye'nin Rusya'yla ilişkilerinde büyük sorunlara yol açabileceğini" söylüyor.
Economist'teki yazı şu satırlarla sona eriyor:
"Ankara'da Erdoğan'ın Rus silahlarını depoda tutarak ya da bir başka ülkeye yeniden satarak krizden kaçınabileceği spekülasyonları var. Ama bu da yeterli olmayabilir. Amerikalılar sadece füzenin konuşlandırılmasına değil, satın alınmasına da karşı.
"Çoğu uzman artık bir kriz yaşanıp yaşanmayacağını değil, nasıl ve ne zaman yaşanacağını sorguluyor. Bazıları Amerika'nın Türkiye'de yerel seçimlerin yapılacağı 31 Mart'tan önce baskı uygulayıp Erdoğan'ı zor bir duruma sokabileceğini söylüyor.
"Teoride, Amerika Türkiye'yi CAATSA'dan muaf tutabilir. Yetkililer bunun düşük bir olasılık olduğunu söylüyor. Bu sonbaharda bir teslim tarihi daha yaklaşıyor. İki F-35'in Türkiye'ye ulaşması öngörülüyor. İki NATO müttefiki bir çözüm bulamazsa, uçaklar asla Türk topraklarına inemeyebilir."
