Aliya İzzet Begoviç
01 Ocak 1970
Aliya İzzetbagoviç, 8 Ağustos 1925 yılında Bosna-Hersek`in Şamaç kasabasında dünyaya geldi. Osmanlı ordusunda subay olan dedesi Aliya, 1868`de Belgrad`dan Şamac kasabasına tayini üzerine, burada toprak satın alarak yerleşti. Osmanlı Sultanı Abdulaziz döneminde bu bölgeye Sırpların baskılarından kaçan müslüman ailelerin yerleşmesi üzerine kasaba Aziziye adını aldı. Aziziyenin daha sonraki yıllarda Hırvat milliyetçileri tarafından işgal edilmesi üzerine müslümanlar buradan göçe zorlandılar, Aliyanın ailesi de 1927`de Saraybosna`ya yerleşti.||Dini terbiyesini, önce ailesinden, özellikle de annesinden alan Aliya, mahalle camisindeki sabah namazlarını ve hocanın okuduğu Rahman suresini unutamadığını söylemekte, daha sonraki yıllarda ise Ali Mütevellicin yazdığı İslam Işığında adlı eseri ile Osman Nuri Haciçin Hz. Muhammed ve Kuran isimli eserlerinin, İslamı anlamasında önemli rolünün olduğunu ifade etmektedir.||Bir yanda, Hırvat Ustaşalarının, diğer yandan Sırp Çetniklerinin saldırıları karşısında Müslüman Boşnak halkı, her şeylerini bırakıp belli bölgelere çekilmişti. Müslüman Boşnak halkının varlığını korumak amacıyla II. Dünya Savaşından önce, Boşnak, Arnavut ve diğer Balkan müslümanları tarafından kurulan `Mladi Muslimani` Genç Müslümanlar Teşkilatı kısa zamanda Avrupada örgütlenmeyi başardı.||Ortaöğrenimini Saraybosnada tamamlayan Aliya, henüz 16 yaşındayken, yani II. Dünya Savaşı sırasında Genç Müslümanlar Teşkilatıne üye oldu. Belgrad Üniversitesi`ne devam eden ve teşkilatın önde gelenlerinden Tarık Muftiç, Esad Karadozoviç, Nusret Başagiç ve Emin Granov`la tanıştı. Aliya, Almanya`nın yardımıyla 1941`de kurulan Bağımsız Hırvat Devleti`nin işgali altında bulunan Saraybosna`da 1943`te liseyi bitirdi.||Hırvatların Aliyayı askere almak istemesi üzerine Saraybosna`dan Gradaçac`a kaçtı. O zaman kuzeydoğu Bosna`nın bir kısmını Müslüman milisler, diğer bir kısmını Sırp Çetnikler kontrol altında tutuyordu.||1945`te Partizanlar(Tito`nun ordusu) Saraybosna`ya hakim olunca Aliya Saraybosna`ya geri döndü. Sırplar tarafından zorla askere alındı. İkinci Dünya Savaşından hemen sonra, henüz askerliği bitmeden 1 Mart 1946`da tutuklandı. İddianame`de Genç Müslümanlar Teşkilatı üyesi olmak, Tito`nun fikirlerini eleştirmek ve onun fikirlerini devletleştirmek isteyen savaşcı önderler kabul edilen Partizanlar`a karşı muhalefet oluşturmak ve Sovyet karşıtı gizli propaganda yapmak gibi iddialar yer almıştı. 1946 -1949 yılları arasında Zenitsa, Stolac, Bele Cezaevida yattı.||Hitler ile işbirliği yapan Hırvat Ustaşa`ları ile Sırp milliyetçiliğini temel esas alan Draja Mihailoviç önderliğindeki Çetniklere karşı elde edilen zaferden sonra devletini kuran Josef Broz Tito Yugoslavya toprakları içindeki müslüman nüfusun varlığından korkuyordu. Müslümanları yeni rejim içinde eritmeyi hedefleyen Tito, bu görüşe engel olan tüm teşkilatları yasaklamış ve üyelerinin mahkum edilmesini emretmişti. Başlatılan bu kampanya sonucu cezaevleri müslümanlarla doldu. Mladi Muslimanií (Genç Müslümanlar Teşkilatı) öncüsü çok sayıda kişi ağır cezalara çarptırıldı.||Aliyada İslamcılık suçlamasıyla 1949 yılında beş yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. Hapisten çıktıktan sonra, hukuk, ziraat, sanat ve bilim konularında eğitim gördü. 25 yıl avukatlık ve bir inşaat firmasında yöneticilik yaptı. Genç Müslümanlar teşkilatında aldıkları karar doğrultusunda, dini eğitim almaya başlayan Aliya İzzetbegoviç, Yugoslavyada yayınlanan birçok dergi ve gazetenin yanısıra, İslam dünyasında da yazılar neşretti.||Bütün dünyada büyük bir yankı uyandıran en önemli eserleri 1970 yılında kaleme aldığı ve dünya Müslümanlarını dirilişe ve direnişe çağıran İslam Manifestosu ile büyük kısmını cezaevinde yazdığı ve 1980 yılında tamamladığı Doğu ile Batı Arasında İslam adlı kitaplarıdır. İslamı ve mücadele şuurunu Mevdudi, Seyyit Kutup, Hasan El Benna ve Fazlurrahman gibi alimlerin kitaplarından edindiğini belirten İzzetbegoviç`in entellektüel birikiminin zenginliğini ve derinliğini Doğu ve Batı Arasında İslam adlı eserinde görülmektedir.||Ağustos 1983te İslam Manifestosu kitabı delil gösterilerek birçok müslüman aydınla birlikte tutuklandı ve Mladi Müslümani örgütü yeniden örgütlemek suçlamasıyla 14 yıl hapse çarptırıldı. Önce 12, arkasından 9 yıla indirilen cezası, 1987de, yaptığının hatalı olduğunu söylemesi neticesinde çıkarılacağı ifade edilmesine rağmen bu teklifi şiddetle reddetti. 1988de ise uluslararası baskının da etkisiyle ve Yugoslavya`nın dağılma süreci sırasında ilan edilen af sonucu özgürlüğüne kavuştu.||1989da, doğu blokunun dağıldığı yıl hapisten çıktı. Henüz hapisteyken komünist bloğun dağılacağını ifade eden Aliya, yakın arkadaşlarıyla beraber bu durumun kritiğini yapmıştı, nitekim çıktıktan bir müddet sonra Mart 1990 yılında sanatçı arkadaşı Saffet İseviç ismini koyduğu Demokratik Hareket Partisi- Stranka Demokratske Akcije SDAyı kurdular. Oybirliği ile ilk başkanı seçilen Aliya, ölünceye dek genel başkan olarak kaldı. SDA Yugoslavya tarihinde en hızlı örgütlenen parti oldu.||Henüz Boşnak, Sırp ve Hırvat ayrılığı olmamışken, Yugoslavya`da yüz küsur parti vardı. SDAnın kazandığı zaferler sayesinde İslam yeniden hayat bulmaya başladı. İlk seçimde oyların % 33`ünü alarak 130 sandalyeli parlamentoda 42 Milletvekilliği kazandı. Bu Müslüman Boşnak halkının ilk demokrasi zaferi oldu. Kısacası yok edilmek istenen bir halkın kimliğini ayağa kalktı.||1990 yılında İslam Manifestosu`nu yeniden bastırdı. Bu kitap İzzetbegoviç`in İslami kimliğinden ziyade, siyasi kararlılığının ve mücadelesinin bir simgesi oldu. (6 cumhuriyet)||1991de dağılma sürecine giren Yugoslavyada Hırvatistan, Slovenya ve Makedonya parlamentoları bağımsızlıkları resmen ilan ettiler. Bunun ardından, bir zamanlar devletin ortak ordusu olan Yugoslavya Halk Ordusu(JNA) kısa sürede Sırp ordusuna dönüşerek önce 27 Haziranda Slovenyaya, sonra da Hırvatistana saldırdı.||3 Mart 1992 gerçekleşen referandumun sonuçlarından yola çıkılarak, Bosna-Hersekin bağımsızlığı ilan edildi. Söz konusu referandum Bosnalı Sırplar tarafından boykot edilmişti.||6 Nisan 1992 Avrupa Topluluğu Bakanlar Konseyi Bosna-Hersekin bağımsızlığını tanıdı. Aynı gün Bosna Savaşı başladı.||20. yüzyılın sonunda, Avrupanın ortasında, Devlet Başkanı Miloseviç ve Genelkurmay Başkanı Perisiçin desteği ile sözde Bosna Sırp Devleti ve Sırp Demokrat Partisi(SDS) Başkanı olan eski bir psikiyatri doktoru Radovan Karadziç ve General Ratko Miladiç`in öncülüğünde Bosna Hersekteki etnik arındırma çalışmalarına başladılar. Üç yıl boyunca Sırplar uluslar arası hiçbir konvansiyona kulak asmayarak insanlık dışı uygulamalarını pervasızca sergilediler.||Bosna Savaşının sonlarına doğru müslümanların birçok cephede zafer kazandığı bir sırada öne çıkarılan Dayton Barış müzakereleriyle savaşın sona ereceğini gören Sırplar, avantaj elde etmek için iki stratejik kent olan Gorajde ve Srebrenicayı ele geçirmek maksadıyla bütün güçleriyle bu iki kente saldırdılar ve tarihin gördüğü en büyük katliamlardan birini tüm dünyanın seyirci bakışları arasında sergilediler. BM tarafından güvenli bölge olarak ilan edildikten iki yıl sonra Srebrenica, 1995 yılının yaz ayında II. Dünya Savaşından sonra meydana gelen en büyük toplu katliamının kurbanı oldu.||Boşnak halkı 6 Nisan 1992 tarihinden 14 Eylül 1995 tarihine kadar sürmüş olan savaşta 200 bin şehid vererek ve yurtlarından kopan 2 milyon mülteci insana rağmen özgürlüklerine kavuştular. ABD`nin Dayton kentinde parafe edilen ve Paris`te imzalanan anlaşmayla 4 yıl süren savaş resmen bitmiş olsada Bosna Hersek`te normal hayata dönüş kolay değildi.||İzzetbegoviç, savaşın ardından, Bosna-Hersek`in Yugoslavya`dan bağımsızlığını kazanmasında büyük bir rol üstlenmiş ve Batı dünyası ile İslam ülkelerinin desteğini kazanmıştı. Kasım 1990`da ikinci tur seçimlerde yüzde 44 oyla Bosna-Hersek`in ilk devlet başkanı seçilen İzzetbegoviç, bu görevi 2000 yılındaki üçlü devlet başkanlığı dönemine kadar sürdürdü.||Müslüman Boşnak, Hırvat ve Sırplardan oluşan taraflar kadar Dayton antlaşmasına imza koyan garantör ülkeler de, seçimin sonucunu merak ediyorlardı. 14 Eylül 1996`daki seçimlerde 24 ayrı parti ve bağımsızlarla birlikte 3398 aday yarıştı. En çok oyu toplayan Aliya ikinci defa Cumhurbaşkanı seçildi. Sırp ve Hırvatlar tarafından bölgeden kovulmak istenen müslümanlar verdikleri onurlu direniş sonunda hem bu bölgede kalmayı hem ülke yönetimini yeniden ele geçirmeyi başardılar.||Aliya 1998`e kadar Cumhurbaşkanlığı yaptı. 13-14 Eylül 1998`da yapılan Devlet Başkanlığı seçiminde Aliya`nın şahsında müslüman Boşnak halkı bu zaferi yenilemiş oldu. Özgür ve Demokrat Bosna Hersek adı altında SDA(Demokratik Eylem Partisi), ZABİH(Herşey Bosna İçin Partisi) ve LP(Liberal Parti)`den oluşan seçim koalisyonu Aliya`yı Devlet Başkanlığına aday gösterdi. Aliya Bosna Hersek Cumhurbaşkanlık Konseyi Başkanlığına seçildi. Sırp aday Zivko Radişik ve Hırvat aday Ante Yelaviç, Aliya`ya yardımcı olarak seçildiler. Böylece Aliya, halkı tarafından kabul bulmuş karizmatik lider olduğunu bir kere daha isbatlamış oldu.||İzzetbegoviç daha önce yaptığı açıklamalarda istifa gerekçesinin sadece sağlık sorunları olmadığını, Avrupa`nın kurduğu Bosna yönetiminin Müslümanlar`a baskı uyguladığını ve kabul edilemeyecekleri tavizlere zorladığını dile getirmişti.||Cesaret ve kararlılığıyla hemen herkesin dikkatini üzerinde toplayan İzzetbegoviç, bütün baskılara rağmen boyun eğmeyen ve inandığını hiç çekinmeden her yerde savunan bir insandı. İslami kimliğini her zaman ve mekanda sergilemekten çekinmeyen, inancından taviz vermeyen bir şahsiyet idi. Bu tavrını mahkemelerde yargıçlara karşı olduğu gibi birçok uluslararası kurum ve kuruluşların düzenlediği toplantılarda da ortaya koymuştur.||Evet, o genç yaşta başlattığı mücadelesini, asimile edilmek istenen milletini, İslam kültürüyle ayağa kaldırmaya çalıştı. Bu yüzyılın başlarında Hind yarım kıtasında nasıl Muhammed İkbal Doğu İslamı`nın derin ve şiirsel bir soluğu oldu ise, onun gibi aynı yüzyılın sonlarında İzzetbegoviç de Batı İslamı`nın soluğu olmaya aday bilge bir kişiliktir. İzzetbegoviç yakın tarihimizin en önemli ve seçkin Müslüman bilge düşünürlerinden biridir.||Mütevazı, ama onurlu bir kişiliği vardı. Eleştiriye açıktı. Hayatı boyunca, Allaha ve İslama göre şekillenen şahsiyetiyle, kendine olan güveniyle hep dik durmuştu.||Aliya, mücadelesi ve siyasi kararlılığı nedeniyle tüm Müslümanların kalbinde taht kurmuştu.||Aliya, SDA`nın Genel Kurulu`ndaki veda konuşmasında şunları söylüyordu: Bu günleri gösteren yüce Allah`a hamd ediyorum. Tarihimizi kanımızla yazdık. Evlerimiz yakılıp yıkıldı. Düşmanlarımız mert değildi, alçakça katliamlar yaptılar. Yapılan katliamları dünya şimdilerde ortaya çıkartılan toplu mezarlardan anlamaktadır. Bu gerçekleri haykırmıştık, duyan olmamıştı. Tüm acılara rağmen çok şükür ayaktayız. Yıkılan ev ve camilerimizi yeniden inşa ettik. Şehitlerimizi rahmetle anıyoruz. Onlarla inşallah cennet`de buluşacağız, onları Allah`ın ve meleklerinin huzurunda şanlı direnişlerinden dolayı kutlayacağız. Gelinen noktada herşey bitmiş değil, yeni başlıyoruz. Başlattığımız mücadelede eksiklikler olmasına rağmen bir yerlere geldik. Bundan sonra görev sizlerindir. İlerleyen yaşım ve sıhhatim nedeniyle aktif siyaseti bırakıyor, bir nefer olarak ömrümü halkıma hizmet etmek isteyen siyasilere destekle yaşayacağım. Allah`a hamd ediyorum ki bugün elimdeki dalgalanan bayrağı teslim edeceğim inanmış yüzbinler var. Artık Bosna Hersek hür ve bayrağımız kendi topraklarımızda dalgalanıyor. Selam sana ey halkım.||Çektiğimiz zulümleri imanımızla göğüsledik, Hayat kısa değil, ben onu uzun buluyorum. diyen, İslam dünyası için bir model lider olan Bilge Kral Aliya İzzetbegoviç, 78 yaşında Saraybosna hastanesinde 19 Ekim 2003te vefat etti.
