Mağcan CUMABAYEV 25.06.1893 – 19.03.1938
01 Ocak 1970
25 Haziran 1893 de Kuzey Kazakistan’ın Bulaev kasabasında dünyaya gelen Mağjan Jumabayev’in yetişmesinde ilme, irfana değer veren babasının büyük payı vardır. Mağjan, bu sayede daha dört yaşındayken okumayı öğrenmiştir. 1910 yılında Kızıljar şehrinde medreseyi bitiren Mağjan, aynı yıl tahsiline devam etmek üzere Ufa’ya gitmiş ve burada meşhur Tatar yazar ve edibi Galımjan İbrahimov’un talebesi olmuştur. Şairin ilk kitabı Çolpan onun takdir ve teşvikiyle çıkar. (1912). Bu sırada Mağjan, henüz on dokuz yaşındadır.
Daha sonra, Ombı’daki Rus Öğretmen Ensitüsünü üstün başarıyla bitiren şair (1913-1917) ayni yılda ilk eşi Zeynep Hanımla evlenir. Yine bu yıllarda Ahmet Baytursunulı’yla Mirjakıp Duvlat’ın öncülüğünde kurulan ve Kazakistan’ın istiklâlini savunan Alaş Orda Partisine girer. Daha sonra bu partinin kurduğu Alaş Orda Hükümeti’nde görev alır.
Kendisi gibi idealist, vatanperver kazak aydınlarıyla zor şartlar altında çeşitli gazeteler çıkarırlar. 1919 yılında doğum esasında eşi Zeynep Hanımı, bir yıl sonra da öksüz kalan oğlunu kaybeder ve 1922 yılında Zılıyka (Zeliha) hanımla ölümüne kadar devam edecek olan ikinci evliliğini yapar.
1922 yılında Taşkent’te kurulan Türkistan Cumhuriyeti Hükümetine bağlı Kazak-Kırgız Bilim Komisyonu üyesi olur. Burada sanat hayatının en verimli dönemini yaşayan Mağjan, 1924 yılında Kazak Komünist Partisinin ihanetiyle “milliyetçi, Türkçü, zengin taraftarı ve ferdiyetçi” olmakla suçlanır.
Ayni yıl belki de göz önünde olması için Moskova’ya çağrılan şair 1927 yılına kadar Moskova’da Künşığıs Baspası (Doğu Matbaasında)’da çalışır. Burada yaptığı Rusçadan çevirileriyle ve eserlerinde geçen Rusça ilmî terimlere Kazakça karşılıklar bulmasıyla Kazak yazı dilinin gelişmesine hizmet etmiştir.
1927 yılında Kazakistan’a dönen Mağjan, 1929 yılında Kızıljar’daki okullarda öğretmenlik yaparken Sovyet Hükümeti tarafından yine ayni suçlamalarla tutuklanarak 10 yıl ağır hapis cezasına çarptırılır. 1935 yılında tanınmış Rus yazarı Maksim Gorki’nin yardımıyla hapisten kurtulup Kılzıljar’a geri döner. Burada iki yıl Rus Dili ve Edebiyatı öğretmenliği yapar. Fakat 1937 yılında tekrar tutuklanarak 19 Mart 1938’de Stalin cellatları tarafından kurşuna dizilir.
