Türk Milliyetçiliğinin Kutup Yıldızı: Alparslan Türkeş
Özcan YENİÇERİ 01 Ocak 1970
Alpaslan Türkeş, Türk siyasi hayatının hikâyesi en zor anlatılabilecek liderlerindendir. Onu anlatmanın zorluğu çok yönlülüğü ve özgünlüğüdür. O, askerdir, ihtilalcidir, demokrattır, mahkûmdur, teorisyendir, devlet adamıdır, genel başkandır, bilge’dir, dava adamıdır, liderdir, ülkücüdür ve nihayet Başbuğ’dur.
Hakkında olumlu ya da olumsuz söylenmedik söz, belirtilmeyen kanaat de neredeyse kalmamıştır. Türk siyasi tarihinde onun kadar ön yargılarla sorgulanmış, suçlanmış, itham edilmiş, iftiraya uğramış, haksızlık yapılmış insan da çok azdır. Soğuk savaş döneminin ideolojik kalıplarıyla teçhiz edilmiş guruplar tarafından Alpaslan Türkeş, algılanmaya, anlaşılmaya değil yargılanmaya tabi tutulmuştur.
Diğer yandan Türk siyasi tarihinde Alpaslan Türkeş kadar takip edilmiş, örnek alınmış, alkışlanmış, sevilmiş, takdir edilmiş, yüceltilmiş, kurtarıcı olarak görülmüş ve güvenilmiş insan da çok azdır.
Yaşadığı sürede millet hayatını etkileyen her kritik olayın önemli aktörü olarak temayüz etmiştir. Hayatında boşluk olmayan nadir insanlardandır. Her idealist için örnek teşkil edecek kadar iddialı bir hayat yaşamıştır. O, ihtilalden demokrasiye, tabutluk adı verilen hücrelerden başbakan yardımcılığına ulaşmış, bir elin parmakları kadar az sayıdaki insandan, fikirlerini milyonlarca insanın paylaştığı kitleleri ortaya çıkarmıştır. Türk milleti için ortaya koyduğu görüşleri, düşünceleri ve söylemleri yalnız bugünün nesillerini değil yarınki nesilleri de etkileyecek türdendir.
Alpaslan Türkeş’in sosyal ve düşünsel biyografisi özel hayatını aşmış insanlardandır. Takvim kişiliğinden ziyade tarihi bir şahsiyettir. Hayatını ideallerine adamış, ideallerini de hayata geçirebilmiş bir kişiliktir.
Gerçek bir reis-ül evvel olan Alpaslan Türkeş’in fırtınalı hayatının dönüm noktalarına kısaca değindikten sonra, toplum üzerinde bıraktığı etkiyi ve düşünce dünyasını, sınırlı biçimde irdelemeye çalışacağız.
Alpaslan Türkeş’in Biyografisi
Alpaslan Türkeş’in ataları Kayseri Pınarbaşı ilçesinin Yukarı Köşkerli köyündendir. 1860 yılında ailesi Kıbrıs’a göç etmiş. Alpaslan Türkeş, 25 Kasım 1917’de Lefkoşa’da dünyaya gelmiştir. Türkeş’in doğup yetiştiği yıllarda Kıbrıs, İngiltere’nin işgali altındaydı. 1933 yılında Alpaslan Türkeş’in ailesi Türkiye’ye tekrar geri gelmiştir. Alpaslan Türkeş, İzmit Mebusu Sırrı Bey ve Mareşal Fevzi Çakmak’ın yardımıyla kayıt olduğu Kuleli Askeri Lisesi’nden 1936 yılında, 30 Ağustos 1938 yılında ise Harp Okulu’ndan mezun olmuştur.
Alpaslan Türkeş’in asteğmenliğe yükselişi ile ilgili kararname Atatürk tarafından tasdik edilir.
Artık o, Türk ordusunun genç bir teğmenidir. Piyade eğitimini tamamladıktan sonra önce Kars’ta sonra Isparta’da görev yapar. Daha sonraki görev yeri Gelibolu 58. Piyade Alayı olur. İkinci Dünya savaşı yıllarında da sırasıyla Balıkesir, Bandırma, Erdek ve Marmara adasıdır görev yerleri.
1944 yılı Alpaslan Türkeş’in fırtınalı hayatındaki dönemeç noktalarından birisi olur. 3 Mayıs 1944 yılında Türkçülük, Turancılık adıyla arşivlerde yerini alan davayla ilgili olarak tutuklanır, yargılanır ve beraat eder.
Alpaslan Türkeş, 27 Mayıs 1960’daki ihtilalin, tok sesli “kudretli albayı”dır. İçinde olmak zorunda kaldığı 27 Mayıs ihtilalinin imkânlarını kullanarak Türkiye’nin temel sorunlarını çözmek ve bu imkânı millet yararına değerlendirmek ister. 27 Mayıs İhtilali’nin partiler üstünde kalmasını ve milli biçimde bir reform hareketi olmasını arzulayan Türkeş, MBK grubuna katılmış, 25 Eylül 1960’a kadar Başbakanlık Müsteşarı görevinde bulunur. 19 Kasım 1960’da, Hindistan’da Hükümet Müşavirliği sıfatıyla ikamete mecbur bırakılmıştır. Doğrusu Alpaslan Türkeş, ideallerini uygulamaya koyma imkânı bulamadan Yeni Delhi’ye sürgüne gönderilmiştir.
21 Şubat 1963 tarihinde Türkiye’ye dönmüş ve 21 Mayıs 1963 tarihinde de tutuklanmıştır. 5 Eylül 1963 tarihinde tahliye olmuş, 31 Mart 1963 tarihinde CKMP’ye üye olmuş, 1 Ağustos 1965 tarihinde yapılan kongrede genel başkan seçilmiştir. Şubat 1969 tarihinde CKMP’nin ismi, Alpaslan Türkeş’in teklifiyle MHP olarak değiştirilmiştir. 1965 yılından 12 Eylül 1980 tarihine kadar dört dönem, Ankara ve Adana’dan milletvekili seçilmiştir. 1975 yılından sonra kurulan I ve II. Milliyetçi Cephe hükümetlerinde Alpaslan Türkeş, Başbakan Yardımcılığı görevinde bulunmuştur. 12 Eylül 1980 tarihinde yapılan askeri darbeden sonra tutuklanmıştır.
12 Eylül 1980 cuntasının savcısı tarafından Alpaslan Türkeş, “Anayasal düzeni, cumhuriyetçilik ve demokrasi ilkelerine aykırı olarak devletin tek kişi tarafından yönetilmesi amacına yönelik değiştirilmesine zor yoluyla kalkışmak; Türkiye ahalisini birbiri aleyhine silahlandırarak toplu kıyama yönlendirmek, toplu kıyama neden olmak, bu cürümlere katılmak” iddialarıyla suçlanmış ve yargılanmıştır. Alpaslan Türkeş, 4 yıl, 5 ay, 28 gün hapishanede tutulmuş, 9 Nisan 1985 tarihinde serbest kalmıştır.
Mamak’ta tutulan Alpaslan Türkeş özelinde düzenlenen iddianame Türk milliyetçiliğinin Marksist/sol bir algı ile yargılanması biçiminde tanzim edilmiştir. “Bir sağdan bir soldan” rövanşı içinde idam edilen masum vatan evlatları olmuştur. 12 Eylül yargısı, nesilleri daha doğrusu idealleri işkenceden geçirmiştir.
Alpaslan Türkeş’in Türk milliyetçiliğini yargılamaya cüret eden cunta savcısına yönelik olarak söylediği şu sözler bugün gelinen noktayı o günden görmek anlamına gelmektedir. O, şöyle der; “devlet ve millet adına görev ifa eden bir makamda bulunan kişilerin milliyetçilik fikrini suçlamaları, milli birliği sabote edilmek istenen bu ülkenin geleceğinde tahripkâr neticeler doğuracaktır” öngörüsü o yıllara aittir. Bugün 12 Eylül rejiminin tahribatını, milli meseleler karşısında oluşan duyarsızlık olarak şekillenen acı neticelerini yaşanılan hemen her olayda tanık olmak mümkün oluyor.
Zira Mamak zindanları yalnız bir tutuk evi değildir. İşkenceleriyle Mamak zindanları, bu ülkenin insanlarını millete, vatana, askere, ülkeye ve ülküye düşman etme yerleri olmuştur. O yılları ve Mamak iklimini, Agâh Oktay Güner’in şu tespiti yeteri kadar açıklamaktadır: “Mamak, yalnızca soğuk, çıplak acı hatıralar yumağı, bir tutuk ve ceza evinin adı değil, insanı eriten, insanı haysiyetsiz kılmak için yaratılmış çilehane’nin adıdır”. İnsanlar Mamak’ta işkencelerle her şeyden önce kendisine sonra da milletine, milliyetine, vatanına ve devletine yabancılaştırılmıştır. Günümüzde insanların vatana, millete, devlete milli meselelere ve ülkeye karşı ilgisizleşmelerinin, duyarsızlaşmalarının ya da “neme lazım” felsefesi edinmelerinin altında daha çok bu gerçekler vardır.
Kişiliği ve Karakteri
Alpaslan Türkeş’in hayatının biyografik yanından çok düşünceleri insanları daha çok da gençliği etkilemiş, Türk milleti ve Türklüğün dünya tasavvuru konusunda ortaya koyduğu görüşler, geniş kitleler tarafından benimsenmiştir.
Döneminde tek başına milletinin ruhu ve bir anlamda kaderi olabilmiş, tarihi ve abidevi bir kimlik ortaya çıkmıştır. İddiası, ilkesi ve ülküsüyle boşluk içinde yabancılaşmaya açık bir gençliğin kendisine dönmesini sağlamış ve onları Türk İslam ülkü ve idealiyle buluşturmuştur. Gerçek anlamda gençliğe peşinden gideceği bir amaç ve uğrunda prangalar yıpratacak bir anlam sunmuştur. Onun düşünceleri vatan evlatlarının tarihlerine daha fazla aidiyet duymasına, inançlarına daha sıkı sarılmasına, milli ve manevi değerlerine perçinlenmesine neden olmuştur.
Tek başına kaldığı zamanlarda dahi Türk İslam ülküsüne yönelik devasa boyutlardaki eleştiri ve saldırılara karşı koyabilmiştir. Eğilmemiş, bükülmemiş, yılmamış önüne çıkan ya da çıkartılan engellere de aldırmamıştır. O, Türk milletinin önüne çıkan ya da çıkartılan sorunların çözülmek, engellerin aşılmak, barajların ise yıkılmak için var olduğunu bir düstur olarak benimsemişti. Zulüm altında tutulduğu, iftiranın her çeşidine muhatap olduğu tabutluk diye adlandırılan tavansız hücrelerde dahi inandığının gereğini yerine getirmekten geri durmamıştır.
Türkiye’nin en çalkantılı ve istikrarsız dönemlerinde toplumsal ve siyasal gidişatı seyretmemiş, her türlü riski üstlenerek duruma doğrudan müdahil olmuştur. Herkesin sustuğu zor zamanlarda konuşmuş, Türk milletinin boğulmaya yüz tuttuğu dar bir zamanda da yüce milletinin hizmetine koşmuştur.
Nesli tükenen türden kahramanlar arasında milletinin kendisine “Son Başbuğ” sıfatını yakıştırdığı Alparslan Türkeş’in Türk milletini milli ve manevi yönden yüceltmek davasında çok özel bir yeri ve konumu vardır. Fiziki yapısıyla maddi dünyadan ayrılmasına karşın açtığı yol, ortaya koyduğu fikirler yaşıyor ve yaşamaya devam ediyor.
Alpaslan Türkeş’i anlamak esasta Müslüman Türk Milletini, medeniyetini ve tarihini anlamak, anlamlandırmak ve kavramak demektir.
Gençliğe Emanet Ettiği Dava
Alpaslan Türkeş, Türk milletinin tarihinin, İslam dininin ve Türkiye coğrafyasının üzerinde oynanan emperyal oyunların farkında olarak, Türk, İslam ve Türkiye müktesebatının muhafazası için yapılması gerekenleri kendisine dava edinmişti. Türk kültürünü ve Türk milletinin üzerinde yaşadığı bütün coğrafyaları temel ilgi alanı olarak görmüştür.
Onun ortaya koyduğu davayı, yolu ve özelliklerini yazdığı şu satırlar açık bir biçimde ortaya koymaktadır: “Gayemiz Türk milletinin kurtuluşu içindir. Mücadelemiz, Türkiye’nin başındaki bütün felaketlerdir. Fikir ve haklı bir dava en büyük kuvvettir. Biz, Türk milletinin davasını güdüyoruz. Arkamızda hiçbir yabancı güç yok. Arkamızda Türk milleti var. Bundan üreten düşmanlarımız bizi hedef almışlardır. Bunun için yolumuz doğru ve sağlamdır. Allah bizimledir. Yenilmez insanlarız, çünkü imanımızı tamdır. Yenilmez olmamızın sırrı inançlardan, ülküden, büyük davadan dönmemek, taviz vermemek ve asla yenilmeyi kabul etmemektir”.
Bunlar, ancak kendine güven duyan, inançlarından emin olan, başını bir davaya tahsis etmiş bulunan inançlı bir müminin ağzından çıkacak sözlerdir. Bu sözleriyle o, gücünü davasından alan, kaderini yabana ya da yabancıya değil Allah’a emanet eden bir dava adamı olduğunu ortaya koymuş olmaktadır.
O, Türk milletinin yeteneklerine, potansiyeline ve davasının gücüne güveniyordu. Yüreği coşku dolu, sözleri heyecan yüklü olmasına rağmen gerçekleştirilebilir olmayan herhangi bir ütopya öne sürmemiştir. Yaşadığı sürece hiç bir maceraya yüz vermemiştir. Onun en önemli yanı da ortaya koyduğu düşüncelerin, çözüm önerilerinin ve yöneldiği istikametin doğru olmasıydı. “Buluşma yerimiz ne doğudur, ne batıdır, ne kuzeydir, ne güneydir. Buluşma yerimiz Büyük Türkiye’dir. Buluşma noktamız Türk’ün kafası, Türk’ün kalbi, Türk’ün cevher’i aslisidir.” Türkiye fikir piyasasında, Atatürk’ten sonra düşünce, duygu, görüş, yaklaşım, analiz ve sentezleriyle “Made in Türkiye” markasını ondan daha çok hak eden bir başka siyasi liderle Türkiye henüz tanışmamıştır. Her şeyi milleti için istemiş, onun şuna buna “el-avuç” açmasına büyük bir hırsla karşı çıkmıştır. Halkının içinde bulunduğu durumu aşağıdaki biçimde tasvir ettiğinde çok önemli bir mesaj da vermişti. “Dudaklar çatlak, mideler boş, köyler karanlık, dağlar tepeler çıplak, halk yoksul, millet düne küskün, gelecekten ümitsizdir”. Bu satırlar adeta Atatürk’ün Nutuk’ta İstiklal Savaşını başlatmak için “Samsun’a çıktığım gün umumi durum ve manzara” adlı bölümünü çağrıştırmaktadır. O, bu milletin önündeki insanları, yenmek için yemin ettiği geriliği, yolsuzluğu, inançsızlığı, ülküsüzlüğü ve cehaleti bir seferberlik duygusu içinde adeta çarmıha germeye davet etmektedir.
Topluma önerdiği reçete, gençliğe sunduğu ülküyü açıklıyor sonra da ülkeyi nereye taşımak istediğini belirliyordu. İlk iş olarak varılması amaçladığı “nihai hedefi” belirliyor, sonra o hedefe ulaşılması için yapılması gerekenleri sıralıyordu. Sonuçları hedef alan bir yönetim stratejisiyle ülke sorunlarını nasıl çözeceğini ortaya koyuyordu. O, bunu şöyle ifade etmişti: “Her şeyden evvel biz nihai bir hedef tespit etmiş bulunmaktayız. Bizim tespit ettiğimiz nihai hedef Türk milletinin en kısa zamanda, en kısa yoldan ilimde, teknikte en ileri gitmiş, maneviyatta, imanda, ahlakta en yükseğe çıkmış, sanayileşmiş hiçbir kapıya avuç açarak yardım dilenmeyen kendi kudreti ile ayakta duran ve sözünü Dünya’nın her yerinde değil bağırıp söylemekte, hafif kaşını yıkmakla yaydırabilen bir Türkiye kurmak istiyoruz”.
Çaresizliğin, çözümsüzlüğün, yılgınlığın ve yorgunluğun onun hayatında yeri yoktu. Düşman karşısında beyaz bayrak çekmek, sorunlar karşısında teslim olmak ya da mücadeleden çekilmek ona göre bir şey değildi. Alpaslan Türkeş, önünün her kesildiğinde milletine hizmet davasını, gençliği harekete geçirme yöntemini ve toplumu uyarma görevini bir başka biçimde yerine getirmiştir.
Fikir, İdeal ve İlke
O, milletine kendi karnını kendi elleriyle doyurmaya, kendi sorunlarını yabancılar eliyle değil kendi elleriyle çözdürmeye, kendi gerçeklerini kendi insanlarının ellerine emanet etmeyi tavsiye etmiştir. Bilge Kağan’ın 1300 yıl önce taşlara yazdığı gibi “titreyip kendine dönmek”, el ele vermek ve geceli gündüzlü çalışarak sorunları aşmak gerektiğine sürekli bir biçimde vurgu yapıyordu. Şöyle yazmıştı: “Türkiye’nin yükselişi dışarıdan ithal edilen fikirlerle olamaz. Hiçbir yabancı, Türk milletinin menfaatlerini, Türk milletinin kendisi kadar düşünemez…/…Davalarımızın çözümü kendimize dönmek, sarsılmaz bir birlik halinde el ele vermek ve geceli gündüzlü çalışmaya girişmekle mümkündür” diye yazmıştı.
Türkeş, zehrin panzehirle; fikrin de ancak daha ileri bir fikirle yenilebileceği görüşündeydi. Kendi milli bünyemize uygun, ötekilerden daha yüksek ve daha ileri bir fikirle galip gelinebileceğine savunuyordu. Silahı fikirdi. Fikirler, ülküler ve inançlar silah kuvveti ile polis gücü ile veya kaba kuvvetle hiç bir zaman ezilemez, önlenemez ve yenilemez diyordu. Fikir temeli olmayan hiç bir hareketin başarı kazanamayacağına, özellikle dikkat çekmişti.
“Milletler yabancı kuvvetlerin orduları ve diğer menfi güçleri tarafından yok edilmeden önce manevi ve fikri güçleri tarafından esaret altına alınırlar. Böyle bir duruma düşen toplumun esir ve yok olması kesin bir hale gelir.” Bu inanç, onu yabancıya karşı yerli, dışa karşı iç, kaba güce karşı fikri ön plana alan çalışmalar yapmaya sevk etmiştir. Yabancı doktrinler ve yönetim sistemleri taklit edilerek Türkiye’nin kalkınamayacağını bu anlamda da kapitalizm, komünizm ve liberalizmin ülkemizin gerçekleriyle bağdaşamayacağını ifade etmişti. Türkiye’yi kalkındıracak sistem ve görüş, ancak Türk milletinin özelliklerine uygun, Müslüman Türk milleti gerçeğini göz önünde bulunduran ve modern ilim ve tekniği yol gösterici kabul eden, milli bir görüş olduğunu savunmuştu.
Ortaya koyduğu görüşler ve gösterdiği hedefler milletinin hislerine tercüman olacak nitelikteydi. Milli unsurları, yerli ilkelerle ve milletinin özünde var olduğuna inandığı potansiyel kaynaklarla harekete geçirmeyi amaç edinmişti. İşaret ettiği büyük hedef oldukça anlamlıydı. O diyordu ki;
“Ben Türk milletini,
Sokaklarda ıspanak fiyatına satılan demokrasiye,
Rüşvet, hile, çiğnenen, çiğnetilen hukuk düzenlerine,
Ahlaktan mahrum bir hürriyete,
Tefeciliğe, karaborsaya yer veren bir iktisadi yapıya çağırmıyorum.
Türklük şuur ve gururuna, İslam ahlak ve faziletine, yoksullukla savaşa, adalette yarışa, birliğe, kardeşliğe, kısacası hak yolu, hakikat yolu, ALLAH yoluna çağırıyorum.”
Karnını doyurmak özgürlükten tavizi, özgürlüğü sağlamak için de aç kalmayı kader olarak görmenin yanlış olduğunu her fırsatta ortaya koymuştu. O, ünlü bir bilgenin dediği gibi milletine “hür bir kümeste hür bir tilki” özgürlüğü vaat edenlere karşı çıkmıştı. Ona göre, Türkiye’nin “aç hürler, tok esirler ülkesi” olmasına izin verilmemeliydi.
İnsan olmanın, insan gibi yaşamanın temel şartının özgür olmaktan geçtiğini, özgürlük için risk almayanların, insanlığının tehdit altına gireceğini söylemişti. Köleliğin şekline değil, özüne karşı olmak gerektiğinin altını çizmişti. Hangi yaldızlı söylem, uygulama ya da yöntem altında uygulamaya sokulursa sokulsun köleliğe karşı isyan etmenin insan olmanın zorunlu sonucu olduğuna dikkati çekmişti: “Köle olarak yaşamaktansa, hürriyet için can vermeyi, kan dökmeyi göze alamayan fertler ve milletler, hiçbir zaman, hiçbir devirde insanca yaşamaya layık olamazlar. İnsanca meziyetlerle uşaklık asla bağdaşmaz. Esaret ve istibdat zinciri ne kadar süslü olursa olsun, madeni ister altın, ister platinden bulunsun yine zincirdir. Böyle bir zincire vurulmak istenen insanların göstereceği en asil duygu ve hareket isyan ve başkaldırmadır”.
O, Türk Milletinin üstüne kâbus gibi çöken sefalet, ideolojik savaş ve ihanetlere karşı çağdaş bir çığlık gibi gençliğin yüreğinde yerini almıştı.
Yabancı ideolojilerin etki ajanı haline gelmiş olan taklitçi aydını da çok sert biçimde hem uyarmış hem de eleştirmişti.
Soysuzlaşmayı, özentiyi, taklidi, kopyayı, sığıntı olmayı yok edilmesi gereken alışkanlıklar olarak gördüğünü şu satırlardan anlamak mümkündür: “En az iki yüz yıldan beri soysuzlaşma, milli benliğinden koparak başkalarına sığıntı olmak, yabancıları taklit etmek, Batının sefahat ve kaba dış görünüşüne özenmek, başka diyarların gerçeklerinden doğmuş sistemlerini kopya etmeğe kalkışmak gibi hareketler ezilip, bir daha hortlamamak üzere yok edilecektir.” Taklidin yabancı hayranlığını; yabancı hayranlığının da yabancı uşaklığını doğuracağını zamanında kavramış; gerekli ilke ve tedbirleri koymuştu. “Türk milleti için her çeşit yabancı ideoloji ve kültür saldırısına karşı dayanılacak kuvvet, Türklük ülküsü ve Türk milliyetçiliği şuuru ile Türk milliyetçiliği ideolojisidir.” Tamamı özgün ve yerli, bütünüyle milli olan görüşleri büyük bir cesaretle fikir piyasasına sürmüştü.
Yabancılaşmış aydın tipinin sonuçta düşman kadar Türk milleti için tehlikeli olduğunu düşünüyordu. Bu nedenle “Biz, eskicilerin döküntülerini kapışan, başkalarının sırtından çıkardığı elbiseleri giyerek efendiliğe kalkışan, arsız aydın tipini Türk milletinin baş düşmanı saymaktayız” demişti.
Alpaslan Türkeş, aydın ile halkı, din ile bilimi, devlet ile milleti, imam ile öğretmeni, Türklük ile İslamiyet’i karşı karşıya getirme faaliyetlerin yanlışlığına ve tehlikesine özel bir dikkati çekmişti. Milletin değerlerini ve müktesebatını birbirine karşıt getiren ya da gösterenlerin iyi niyetli olmadıklarını da ifade etmişti. Bu tür girişimlerin Türk milletine yönelik tehlikeli senaryolar olduğunu söylemişti. “Memleketimizde halk aydın ikiliğini ve küskünlüğünü görüyoruz. Halktan olduklarını iddia edenler hareketleri ile halka karşı bir tutum içindedirler. Millet kime inanacağını şaşırmış durumdadır. Bu imam-öğretmen, halk-aydın ikiliğinden ileri gelmektedir. Bu hal Türkiye’miz için felaketli bir durum arz etmektedir. Türk milleti Müslüman’dır, İslamiyet’e bağlıdır. Millete hizmet edenlerin (milletin) dinine uygun ve saygılı olmalarını istiyoruz”.
Türkeş’e Göre Türkiye’nin İki Ana Sorunu: Üretim ve İnsandır
Sorunları tasvir ve tespitle yetinmemiş, sorunların nasıl çözümleneceğinin yolunu da göstermiştir. O, her türlü yoksulluğu, yozlaşmayı ve yabancılaşmayı aşmanın yolunun insan unsurunun kalitesinin artırmaktan geçtiğini tespit etmişti. Bunun için insana yüksek bir iman ve inanç müktesebatı verilmesini, onun yüksek bir ahlaka ulaştırılmasını ve bir de her insanın, uğruna rahatına kıyabileceği bir ideal sahibi yapılması gerektiğini zorunlu görmüştü.
Türkeş, insanın güç kaynağının insanın bizzat kendisi olduğuna dikkati çekerek insanın eğitilmesinin önemine vurgu yapmış ve şunları söylemişti: Ama eğitilmiş insan, ahlak sahibi, ülkü sahibi, iman sahibi insan, bilgi sahibi, bilgi ve teknik sahibi insan…Bu birinci ilkedir. İkinci ilke, çağa uygun en ileri seviyede ilim ve teknik sahibi olmak milletçe… Bunun da ana ilkesi dünya çapında en yüksek seviyede bir ilim adamları ve teknisyen kadrosu kurmaya dayalıdır. Her şeyden önce kalkınacak bir ülkenin dünya çapında liyakatli, iktidarlı ilim adamları ve teknisyenler kadrosu kurması gereklidir. Üçüncü ilke ise, ileri, modern sanayi sahibi olmak, sanayileşmek zorunluluğudur.
Ekonomik gücün, refahın ve kalkınmanın kaynağının üretimden, üretimin kaynağını da yetişmiş insan gücünden geçtiğini her fırsatta dile getirmişti. Üretilenin adil bir biçimde paylaşımı için sosyal adaletin sağlanması gerektiğini söylüyordu. Barışın ve huzurun, ancak sosyal adalet ve sosyal güvenliğin tam olarak sağlanmasıyla mümkün olacağını işaret ediyordu. Bunun için hayatın her safhasını kapsayan, lekesiz, gölgesiz bir hak, hukuk ve adalet düzeni kurmayı planlıyordu. Yoksun ve yoksul kesim için yeni bir yapılanmanın gerekli olduğuna dikkat çekmişti. Bu bağlamda “Sosyal Yardımlaşma ve Güvenlik Teşkilatı kurulmasını zorunluluk olarak görüyordu. Ancak bu yolla “memlekette, arkası varmış yokmuş, iltiması varmış yokmuş, parası varmış yokmuş gibi bir lüzum, bir durum ortadan kalkarak bütün vatandaşlara ihtiyacı olan yardımın sağlanması, ihtiyacı olan himayenin sağlanması mümkün” olabileceğini söylemişti.
Alpaslan Türkeş, çeşitli iktidarlar tarafından devrim, reform, çağ atlama adı altında ortaya konulan iddialı bir çok uygulamanın nitelik itibarıyla Batı ülkelerini taklitten ibaret kaldığını, gerçekte ülkeyi kalkındıracak, refaha götürecek ve zenginleştirecek üretimi sağlayamamasını “büyük hata” olduğuna dikkati çekmişti.
“Batı memleketlerinin dış görünüşünü, batı memleketlerinin milletimizi kalkındırmakla hiçbir ilgisi olmayan birtakım lüzumsuz adetlerini, modalarını taklit etmek, kopya etmek sadece ve sadece Türk milletine israfa mal olan, Türk milletinin kazancını, değerlerini israfa sebep olan batı tüketimini taklitten ibaret kalmış, buna karşılık memleketin asıl acısını, asıl derdini teşkil eden üretim sağlama faaliyetleriyle ilgilenilmemiştir. Türkiye’nin karşılaşmakta olduğu ana meselelerden birisi de budur. İstihsal, üretim ve üretimle dengeli tüketim…”
Millilik ve Milliyetçiliği
Hataların bile, ancak milletin öz evlatlarının yapabileceğine dikkati çekiyor; her şeyde, yerde ve şartlarda milli bir politikanın ve bakış açısının geliştirilmesi gerektiğini ihtar ediyordu: “Bir ihtilal, hangi millet hesabına yapılırsa yapılsın; mutlaka onun öz evlatlarının eliyle yapılmalı ve onun elinde kalmalıdır.” diyordu. Günümüz Türkiye’sine baktıkça onun o gün söylediklerinin anlamını bugün çok daha iyi anlaşılıyor.O Temel Görüşler adlı eserinde şöyle yazmıştı: “Devlet işlerinin başına, devletin kurucusu olan kavimden başkaları geçince, o devlet yıkılır. Yani millet istiklalini kaybeder.”
Ona göre Türk milletinin istiklal ve istikbalini korumak, yüceltmek ve ebedi olarak var etmek fikrinin üstünde hiç bir fikir olamazdı. “Biz her türlü emperyalizmi ve yabancı kültürleri reddediyoruz, merde de, namerde de muhtaç olmadan yaşayan bir Türkiye görmek istiyoruz.” O tam bağımsız, antiemperyalist, demokratik ve insan haklarını esas alan bir milliyetçilik anlayışını milletinin önünü koymuştu: “Her şey Türk milleti için, Türk milleti ile beraber ve Türk milletine göre” biçiminde bir ilkeyi gönüllere nakşetmişti.
Milliyetçilik anlayışını ise şöyle ifade etmiştir: Türk milletini, Türk vatanını ve Türk devletini sevmek, bunların iyiliği için ve yükseltilmesi için köklü bir ihtiras ve şuur sahibi olmak demektir.
O, Türk milliyetçiliğinin gayesini, devleti güçlü ve bağımsız, milleti hür ve müreffeh kılmak olarak belirlemiştir. Yine Türk milliyetçiliğinin karakterinde güçlü devlet adına hür milletten, zengin birey adına da bağımsız devlet idealinden feragat etmek gibi bir tercih asla olamayacağının altını çizmiştir.
Türkiye’nin bugünkü sınırları dışında kalan diğer Türklerle ilgilenmek ve onların iyiliği için, kurtuluş ve selameti için elinden geleni yapmaya çalışmak Türk milliyetçiliğinin kutlu bir vazifesidir.
Her şart altında düşüncelerini ifade etmekten çekinmemiş ve geri adım atmamıştır. Şu sözler ona aittir: “Ne yaptımsa, bilerek ve isteyerek yaptım. Türkiye ve Türk Milleti için yaptım. Milliyetçiliği suç kabul ediyorsanız, ölünceye kadar bu suçun faili olacağım” diyerek başladığı mücadelesine gerçekten ölünceye kadar sürdürmüştür. Hapishaneleri dahi vatan köşesi kabul etmiş ve dik başını hiç bir zaman eğmemiştir. Değme aydınların dahi bir pil kadar ışık saçamadığı zamanlarda o adeta bir güneş gibi Türk gençliğinin yolunu aydınlatmıştır.
“Tehlikelerin gözünün içine bakmak, zafer için şarttır” diyerek ülkesinin yüce geleceği için kendisini her türden tehlikeye atmakta hiç bir sakınca görmemiştir. Tehlikeler bizden korkup kaçacaklardır... Millete ve memlekete hizmet yolunda bela arıyoruz.. Belaaa..” diyerek haykırırken, adeta Namık Kemal’in
“Felek her türlü esbabı cefasın toplasın gelsin
Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azimetten.”
Mısralarındaki anlamı eyleme geçiriyordu. İftiralar, karalamalar, sürgünler, hapishaneler onu yıldırmamış, yormamış, yıpratmamış ve her türden zulümden sonra “nerede kalmıştık” diyerek, bıraktığı yerden yoluna devam etmiştir. Onun şanssızlığı ciğerleri, yüreği, zekası ve vicdanı kendisi kadar güçlü az sayıda insana rastlamasıdır. Hâlbuki liderleri kahraman yapan “kendisinden akıllı ve dirayetli” insanları etrafına toplayabilmesinde saklıydı. Talih ve tarih bu yönden ona pek cömert davranmamıştı. Bir konuşmasında “zaman zaman bitmiş, tükenmiş bir vaziyette bazı insanların kendisine gelerek umutsuzluk ve bezginlik sergilediklerini” acı acı hikâye etmiş ve ardından da “tükenmiş piller gibi bunların sürekli şarz edilmeleri gerektiğini” itiraf edivermişti. Güneşin doğuşuyla doğabilmek ve her gün mücadeleye adeta sıfırdan başlar gibi başlayabilmek ona has bir meziyetti.
Ülkücülüğü ve Gerçekçiliği
Alçak gönüllülük ile alçaklığı bir birine karıştırılmaması gerektiğini hatırlatmıştı. Vaat ettiği şeyin kolay olmadığını, kısa yoldan iktidar umanların yanına yaklaşmamasını istemişti. İnsanları ideallerini anlamaya ve onun için mücadeleye davet etmişti. Makamların, koltukların, zevk ve sefanın iştahıyla kervana katılmak arzusu içinde olanların başka kapılara başvurmaları gerektiğini anlatmıştı. Yiğit olanlar, cesur olanlar ve gerçekten inananları kafileye katılmaya davet etmişti. İnanmış kişilerin yenilemez olduğunu belki de en etkili biçimde o ifade etmişti.
Ülkücülük anlayışını bir cümle ile şöyle formüle edivermişti: “Türk milletini en ileri, en medeni, en kuvvetli bir varlık haline getirme ülküsüdür.” İşte bu ülkü için asla almayı düşünmeden, daima vermeyi göze alan fazilet savaşçılarını göreve çağırmıştı. Şöhret, koltuk, ikbal ve şan duygusuna esir olmadan ve hiç bir şeyden korkmadan feragat ile mücadele edecek ahlak timsali kişileri göreve çağırmıştı. Ömrü boyunca fiyatı olmayan kişileri bir Diyojen gibi elinde fenerle aramış durmuştu.
O öyle demişti, öyle oldu. Rüyasının kısmen de olsa hakikat olduğunu görmüş ender insanlardan birisiydi. Gözlerini kapadığında içinde ukdesini taşıdığı birçok hayalin, inanılmazın ve idealin “gerçek” (reel) olduğunu görmüştü. “Türk birliğinin bir gün hakikat olacağına imanım vardır. Ben görmesem bile, gözlerimi bu dünyaya, onun rüyaları içinde kapayacağım.” Türk ülkeleri kurultaylarını yaparken ki mutluluğu görülmeye değerdi. O bu anı görmenin Türkiye’de iktidar olmaktan da, devlet başkanı olmaktan da daha önemli olduğunu defalarca söylemişti.
“Ülkücülük ve gerçekçiliği birlikte yoğurarak yeni ufuklara doğru Türk milletinin kanatlanışını sağlamalıyız”diyordu. Hedefleri yüce olmasına karşın ayaklarını sıkı sıkıya bulunduğu zemine basıyordu. Ütopya, hayal, macera ve romantizm ile gerçeği çok iyi ayırmasını becerebilmişti. O, komünizm çökecek dedi, çöktü. SSCB’nin hegemonyası altındaki Türk illeri bir gün kurtulacak dedi, kurtuldular. Türk dünyasının bir gün bir gerçek olarak doğacağından söz etti, bugün Türk dünyası güçlü bir hakikat olarak Alpaslan Türkeş’ini arıyor.
“Biz ırkçı değiliz. Fakat biz dünyanın değil, kâinatın neresinde bir Türk varsa onunla ilgilenmeği, ona sevgi beslemeği bir görev sayıyoruz. Milyonlarca esir Türkün bulunduğu dünyanın bu haliyle huzura kavuşacağına inanmıyoruz. Bunun için bütün Türklerle ilgileniyoruz. Fakat burada bir prensip koyuyoruz. Türkiye dışındaki Türklerle ilgilenirken, Türkiye’ye en ufak bir tehlike gelmemelidir. Her şey Birleşmiş Milletler Yasası’na göre yürütülmelidir, diyoruz.”
Ona, vatan, millet ve din düşmanları söylenmedik söz, atılmadık iftira bırakmadılar. Ancak o, hiç bir zaman insanlığı, aklın ve gerçeğin dışında bir yol ve yönteme tevessül etmedi. İçi insanlık daha çok da doğal olarak Türklük sevgisiyle doluydu. Bu sevginin duygularını değil aklın hizmetinde olarak nesillerden nesillere ulaştırılması gerektiğini savunuyordu. Siyasi sınırlarımız dışında fakat kültür sınırlarımızın göbeğinde bulunan kardeşlerimizle ilişkilerimiz sıklaştırmalı, yoğunlaştırmalı ve geliştirmeliyiz diyordu. Bizim koyacağımız, tuğlalar zamanla kutlu dava Turan’ın temellerini oluştururlar. O göreceksiniz çok kısa süre sonra Sovyet zulüm imparatorluğu çökecektir demişti. Onu takip eden birçokları bile bu öngörüyü çok iddialı bulmuştu.
İhtilal’den Demokrasiye Alpaslan Türkeş
Alpaslan Türkeş, yıllarca 27 Mayıs ihtilalinin müsebbibi olarak gösterildi. Rusya ve Çin yanlısı Marksistler tarafından “faşistlik”le suçlandı. Önyargılılar, onun demokratik ve insani yanını hiç görmek istemediler.
Alpaslan Türkeş’in 27 Mayıs’ta yaşadığı tecrübe, sonraki hayatında onu demokrasi ve özgürlüklerin savunucusu bir kişi konumuna getirecektir. Türkeş, her fırsatta halka rağmen halka hizmetin mümkün olamayacağını, iktidara gelmenin tek yolunun demokratik usullerle yapılan seçimleri kazanmak olduğunu ısrarla vurgulamıştır. O bunu ülkenin aydın ve vatansever insanlarına da şöyle tavsiye etmiştir: “Ben 27 Mayıs tecrübesini geçirdikten sonra, o kanaate vardım ki, ihtilal yoluyla bir memlekete hizmet etmek mümkün değildir. Ne kadar eksik ne kadar aksayan tarafları olursa olsun hukuk yoluyla bir memlekete hizmet en iyi yoldur…/…Memleketin aydınlarına, vatansever insanlarına tavsiyem şudur; en kötü hukuk nizamı, en iyi ihtilaldan iyidir”. Şu söz de ona aittir; “En kötü demokratik idare en iyi ihtilaldan daha iyidir”. Halka ve Hakka dayanmayan hiç bir idare ve projenin millet nezdinde başarı şansının olmadığını ve olmayacağını açıkça ortaya koymuştur. Her fırsatta iktidara gelmenin yolunun, güçten değil gönül fethinden geçtiğini ifade etmişti. “Gönül Seferberliği” adı altında topladığı yazılarında da bu hususa özellikle dikkat çekmişti.
Demokrasi konusundaki sorunun yasalar ya da şekil sorunu olmadığını, aksine zihniyet sorunu olduğuna, sürekli vurgu yapmıştır. O, bu hususta şunları söyler: “Daima keramet anayasada görülmüş devrimlerin ruhu şekillere mahkûm olmuş, muhtevaya ve özele inilmemiştir. Sandıktan geçen demokrasi bir tahta sandık olarak değerlendirilmiştir. Oysa demokrasi insan varlığına sevgi ve insan iradesine saygının bir ifadesidir”.
İhtilal ile ilgili görüşlerini ise 17 Mart 1963 tarihinde Tercüman gazetesine verdiği bir beyanatta çok keskin ve net bir ifade ile şöyle ortaya koyar: “Bugün, değil hazırlamak ve yapmak, ihtilalı düşünmek bile vatana ihanet olur”.
Milli iradeye herkesin, her zaman saygılı olması gerektiğine vurgu yapmış, milli iradenin de çoğunluğun iradesinden ibaret olmadığını ifade etmiştir. Ona göre milli iradeye herkes gereken saygıyı her zaman olduğu gibi göstermelidir. “Ancak milli iradenin milletin bağımsızlığını yıkma ve vatanı parçalama hareketlerine meydan vermek demek olmadığını da herkes iyi bilmelidir. Milli iradenin herhangi bir seçimde oy çoğunluğunu sağlayan partinin genel başkanın tek başına temsil edemeyeceği devletin tarihinden gelen köklü müesseselerin de milli iradenin temsilinde yetkili ve milli bağımsızlığın korunmasında görevli olduğu unutulmamalıdır”.
Uzun tahlillere girmeden Alpaslan Türkeş’in demokrasi anlayışının ne olduğunu yakın mesai arkadaşlarından birisi olan Yaşar Okuyan’ın anlattığı bir anı ifade etmeye yetecek niteliktedir. Okuyan, “O Yıllar” adlı kitabında şunları anlatıyor: 41. Cumhuriyet hükümeti 21 Temmuz 1977’de kuruldu. Hükümetin kuruluşu sırasında MHP’ye biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlık verilmişti. MHP’ye düşen bakanlıklara atanacak isimler kendi yetkisinde olmasına karşın Türkeş konuyu MHP GİK’e getirdi ve tartışmaya açtı. Türkeş, “Biri başbakan yardımcılığı olmak üzere toplamda beş bakanlık olacak. İçtüzüğe göre kimin bakan olacağına karar verebilirim. Ancak ben konuyu sizin değerlendirmenize açıyorum. Herhangi bir isim telaffuz etmeyeceğim. Başbakanlık yardımcılığı dâhil kimlerin bakan olacağına siz karar verin”.
Alpaslan Türkeş’in milletin üzerinde hiçbir vesayeti kabul etmediğini büyük bir açıklıkla ifade etmişti. Milletin devlet ya da kurumları için değil, aksine devletin ve kurumların millet için olduğunu 1978 yılında Dizgi Baskı'dan yayımlanan genişletilmiş birinci baskı "9 Işık" isimli kitabın 260'ıncı sayfasında şöyle ifade edecektir: Milli Demokrasinin diğer müesseselerini, bilhassa TRT'yi, Anayasa Mahkemesi'ni, Danıştay'ı, Yargıtay'ı, Üniversiteyi, Yüksek Hâkimler Kurulu'nu, milli menfaat ve güvenliğimize uygun olarak değiştirip yeniden kuracağız.
Tarihe not düşmek bakımından Ziya Gökalp ile Alpaslan Türkeş’in yargılandığı ve suçlandığı hususlardaki benzerliğe dikkat çekmek analizimizin bu aşamasında bir zorunluluk halini almıştır. Bu nedenle Ziya Gökalp’in 1919 yılında, Alpaslan Türkeş’in ise 1944 yılında muhatap olduğu sorular ve bu sorulara verdikleri cevaplar aşağıya alınmıştır.
Ziya Gökalp ve Alpaslan Türkeş’in Yargı Kardeşliği
Ziya Gökalp, 27 Nisan 1919 Pazartesi günü, kendisini Mustafa Nazım Paşa’nın harp divanı karşısında bulmuştur. 28 Ocak 1919’da, Edebiyat Fakültesi’nde, derse girmeye hazırlanırken tutuklanmıştır.[1]
Savcı Mustafa Nazmi Bey, İttihatçıları boy hedefi seçmişti. 1913 yılında tek başına iktidara geçmiş olan İttihat ve Terakki, tüm örgütüyle her şeyden sorumluydu. Büyük ve vahşî katillik ve ihtikâr hareketleri onun eseriydi.
İttihatçılar, grup grup yargılanmışlardır. Ziya Gökalp'in grubunda Mithat Şükrü, (Küçük) Talât, Rıza, Atıf, Cevat (Paşa) beyler vardır. Ziya Bey ve arkadaşları, İttihat ve Terakki'nin işlediği ağır suçlara (cinayetlere) ikinci derecede katılmış sayılıyorlardı.
Mahkeme 17 Mayıs 1919'da son bulmuştur. Ziya Bey ve arkadaşları, Limni ve Malta adalarına sürülmüşlerdir.
Ziya Gökalp, İttihat ve Terakki'ye yüklenen tüm suçlardan sorumlu olarak yargılanmıştır. Asıl ilginç olanı, Divanıharp, Ziya Bey’le beraber Türkçülük ideolojisini de sıgaya çekmiştir.
O gün: 14 Mayıs 1335 (1919).
Mahkeme «reis»i Mustafa Paşa, Mütareke döneminin kinci ve tarafsızlığını yitirmiş bir yargılayıcısıdır. Sıra, Türkçülük ideolojisinin hesabını sormaya gelmiştir. Aşağıdaki satırlar, bu yargılama sahnesini, olduğu gibi, yansıtacaklardır:
Reis — Ziya Bey, sizin «Yeni Mecmua» namında bîr mecmuanız var mı?
Ziya Bey — «Yeni Mecmua» bir mecmuadır. Bendeniz oraya yazı yazarım.
Reis — Orada «Turancılık» gibi bir makaleniz var mı? Bu makale, Osmanlılık sıfatına Turancılığın tercihi hakkında imiş. Bu baştaki içtihadınızı izah eder misiniz?
