Muâz bin Cebel
603 - 640 01 Ocak 1970
İslam peygamberi Muhammed'in sahabisi ve fıkıh bilgini.
603 yılında Medine'de doğdu. Hazrec kabilesinin Beni Seleme koluna mensuptur. Peygamber Muhammed, Mekke'ye gelen Arap kabileleri ile görüşüyor, onların desteğini istiyordu. 620 yılında Medine'den gelen bir gurupla böyle bir görüşmede bulunmuş onlarda müslüman olmuşlar ve biat etmişlerdir. İslam tarihinde Birinci Akabe Biati denilen bu olaydan sonra peygamber Mus'ab bin Umeyr'i öğretmen olarak Medine'ye göndermiştir. Muaz bin Cebel bu dönemde 18 yaşında müslüman olmuştur. Daha sonra yapılan İkinci Akabe Biatı'nda ise peygambere biat etmiştir. Hicret zamanında evini Abdullah bin Mesud ve Cafer-i Tayyar ile paylaşmıştır.
Muaz, peygamberle birlikte Bedir, Uhud, Hendek muharebelerine, Hayber ve Mekke fetihlerine katılmıştır.[1] Bundan sonra yapılan Huneyn Muharebesi sırasında Peygamber tarafından Mekke'ye vekil yönetici olarak atandı ve halka Kur’an öğretmesini, dini esasları anlatmasını emretti. Bu vazifesini yapıp Medine'ye döndükten sonra da Kur’an ve din bilgilerini öğretmeye devam etti. Ardından Yemen valisi oldu. Bu ülkeye gidişinde bizzat peygamber tarafından uğurlandı. Bu uğurlama sırasında aralarında geçen diyalog fıkıh biliminde içtihat kavramının ilk defa anıldığı diyalog olmasının yanı sıra İslam bilginlerinin sorun çözmede nasıl bir yol izleyeceklerini göstermesi açısından önemlidir.
Muâz bin Cebel, uzun zaman Yemen valiliğinde bulundu. Peygamberin vefat haberini burada aldı. Daha sonra Mekke’ye dönerek ilk halife Ebu Bekir’in şûra meclisinde görev aldı. Bu sırada Suriye’deki savaşlara ve tebliğ faaliyetlerine katıldı. Filistin taraflarında zekât memuru ve Kur'an eğitmeni olarak görev yaparken Kudüs ile Remle şehirleri arasında veba hastalığından 36 yaşında hayatını kaybetti.
Muâz bin Cebel, İslam fıkıh tarihinde hakkında açıkça hüküm bulunmayan konularda rey ile hükmetmeyi ilk defa kullanan ve ileride kurulacak Irak Ekolü’nün yolunu açan sahabîdir.
