I. Meşrutiyet (23 Aralık1876 - 14 Şubat 1878)
01 Ocak 1970
Meşrutiyet, padişahın kontrolü altında anayasalı parlamento idaresidir. Osmanlı Devleti 23 Aralık 1876'dan 14 Şubat 1878'e kadar meşrutiyet idaresi ile yönetilmiş ve bu döneme I. Meşrutiyet denilmiştir.
17. yüzyıldan beri toprak kaybedilmesi ve Osmanlı maliyesinin kötüye gidişi aydın kesimin dikkatini çekiyordu. Avrupa'ya gönderilen ve burada batı tarzı eğitim alan bir kesim, Yeni Osmanlılar adı altında bir grup oluşturmuşlardı. Komuoyunu etkileri altına almış ve çıkardıkları gazeteler ile düşüncelerini yayma yoluna gitmişlerdi.
Osmanlı Devleti'nde süre gelen karışıklıkların ve dış ülkelerin müdahalelerinin arttığı, Hırıstiyan tebaanın yoğun olduğu Bosna-Hersek'de isyanların başladığı, Bulgaristan'da karışıklıkların artması ve bunu kullanmak isteyen Sırbistan-Karadağ'ın Osmanlı Devleti'ne savaş ilan ettiği bir dönemdir.
1789 Fransız Devrimi ile yükselen özgürlük ve ulusçuluk düşüncelerinin en çok etkilediği devletlerden biri Osmanlı Devleti'dir. Avrupa Devletleri ve Çarlık Rusyası zaman zaman bu hareketleri desteklediler. Özellikle Çarlık Rusyası Ortodoks tebaanın koruyucusu görevini üstlenmişti. Gayrimüslimlerin haklarının korunması ve dış müdahalelerin azalması için daha önce 1839'da Tanzimat Fermanı, 1856'da ise Islahat Fermanı yayınlanmıştı.
Namık Kemal, Ali Suavi ve Ziya Paşa gibi Avrupa'da eğitim görmüş aydınlar, bu gidişatın Meşrutiyet yönetini ile düzelebileceğini savunuyorlardı. 30 Mayıs 1876 tarihinde Abdülaziz'i tahttan indirilip yerine, Meşrutiyeti ilan ediceğine söz veren II. Abdülhamit'in tahta geçmesinde büyük rol oynadılar.
II. Abdülhamit tahta çıkışından çok kısa bir süre sonra Meşrutiyet sisteminin en büyük parçası olan anayasanın hazırlanması için çalışmalara başladı. 23 Aralık 1876'da ilk anayasa olan ve Meşrutiyet'in başlangıcı sayılan Kanun-i Esasi ilan edildi.
Üyelerinin seçimle seçildiği Meclis-i Mebusan ve üyelerinin padişah tarafından atandığı Ayan Meclisi açıldı. Kanun-u Esasi'nin kabul ve ilan edilmesinden sonra, 1877 yılının başında, ilk mebus seçimleri yapıldı. Yapılan seçimler sonunda, 69'u değişik milliyetlere mensup Müslüman, 46'sı gayrimüslim olmak üzere, 115 milletvekilinden meydana gelen Meclis-i Mebusan, 40 kişi yerine 26'sı tayin edilen Ayan Meclisi oluşturuldu. Meclis-i Mebusan ve Ayan Meclisinden meydana gelen Meclis-i Umumi, 20 Mart 1877'de dolmabahce-sarayi'nın muayede salonunda, padişahın konuşmasıyla açıldı. Ancak sadece iki dönem çalışabildi.
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi)'nin başlaması ve meclisde çıkan tartışmaların ülkenin ve devletin durumunu tehlikeye atabileceği sebebiyle 113. maddeye dayanılarak birçok kişi sürgüne gönderildi. 14 Şubat 1878'de meclisler fesedildi. Ancak Kanun-i Esasi'nin birçok maddesi yürülükte kalarak anayasal düzen devam ettirildi. Bu da bunu geçici bir önlem olduğunun göstergesiydi.
