Celâl Esat ARSEVEN
1876 – 13.11.1971 01 Ocak 1970
1876’da İstanbul Beşiktaş’ta Doğan Arseven, sadrazam Ahmet Esat Paşa’nın oğludur. Galatasaray Lisesi, Mülkiye ve Sanayi-i Nefise okullarını bitirdi. Sanayi-i Nefise’de ressam Hoca Ali Rıza ve Fausto Zonaro’dan dersler aldı. II. Abdülhamit’in isteğiyle girdiği Harbiye’den mezun olduktan sonra, 1908’de bir grup sanatçıyla birlikte Avrupa’ya gönderildi. Dönüşünde askerlikten ayrılarak bütünüyle sanata yöneldi. 1920’den 1941’e kadar Sanayi-i Nefise’de mimarlık tarihi ve şehircilik dersleri verdi. Bir ara Darülbedayi müdürlüğü ve Ankara’da Herman Jansen’in yanında imar müşavirliği görevlerinde bulundu.
Savaş yıllarında Almanya'nın film buhranı içinde olduğu yıllarda bu durumdan yararlanarak, İttihat ve Terakki Fırkası'nın Adliye Nazırlarında Necmettin MOLLA, Münih Konsolosu İsmail Hakkı Bey, Sadrazam Esat Paşanın oğlu Celal Esat Arseven ve Kenan ERGİNSOY, TRANSORIENT FİLM isminde bir şirket kurarlar. Arseven senaryo yazarı ve yönetmen, Erginsoy ise görüntü yönetmeni olur.
Seçilen konu Goethe'nin Faust isimli eserinin Çağdaş bir uyarlamasıdır. Sermaye hazırdır. Oyuncular da bulunur. O sıralarda işsiz olan Lidia LEY, Devlet Tiyatrosundan Kurt STICLER ve bir kaç profesyonel daha Uygun görülür. Sonradan Güzel Sanatlar Akademisi Müdürü olan Nejat SİRER da projeye girer.
Celal Arseven ayrıntılı bir çekim planı hazırlamıştır. Münih'te bir stüdyo kiraladıktan sonra iki hafta içinde Die Tote Watch isimli (Ölü Uyanıyor) filmin çekimleri tamamlanır. Bu arada Savaş biter ve film piyasası canlanır. Film ancak maliyetine satılabilmiştir.
1942’de İstanbul’dan 1946’da Giresun’dan milletvekili seçildi. 1951’den 1958’e kadar Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nda üye ve başkan olarak görev yaptı. İstanbul’u sanat ve arkeoloji bakımından inceleyip Fransızca yazdığı Bizans’tan İstanbul’a Konstantinapolis (1909), Sanat Kamusu (1926), Türk Sanatı (1928-1973), kapsamlı bir temel kaynak niteliğindeki beş ciltlik Sanat Ansiklopedisi (1943-1952) Areseven’in en önemli yapıtlarındandır.
Celal Esat Arseven tiyatro, opera, resim ve müzik alanlarında çalışmalar yapmış, 1921-1927 arasında Salah Cimcoz’la birlikte Kalem adlı bir dergi de çıkarmış çok yönlü bir sanat adamıydı. Münih'te yaşamaktaydı. Sanat tarihçisi Celal Esat Arseven, 13 Kasım 1971’de İstanbul’da öldü.
