Osmanlı bilgini hekim ve şeyh Akşemseddin (Şam 1389-Göynük 1459) Fatih döneminin saygın adıdır. Asıl adı Mehmet İbn-i Hamza’dır kökü Ebubekir’e dayanan Şeyh Şehabeddin Suhreverdi’nin soyundandır.
Akşemsettin 1389 yılında Şam'da doğdu. Yedi yaşında Anadolu'ya babası Şeyh Hamza ile gelip Amasya'nın Kavak İlçesine yerleşti.Akşemseddin öğrenimini tamamladıktan sonra müderris oldu. Tasavvufa yöneldi. Hacı Bayram-ı Veli yoluna girdi ve onun halifesi oldu. Öte yandan tıp ve eczacılık dallarında çalışmalarıyla Lokman-ı Sani sanını kazandı Hacı Bayram’ın öğüdüyle ll. Murat oğlu Fatih Sultan Mehmet’e hoca olarak onu Göynük’den saraya getirtti. Fatih’in eğitiminde çok etkili olan Akşemseddin, öğrencisinin padişahlığında da yanından ayrılmadı. İstanbul’u kuşatıp burada ölen Eba Eyyüp El Ansari’nin mezarını da bir düş yoluyla bulup gösterdi. Daha sonra Akşemseddin kendi isteğiyle Göynük’e döndü. Ölümü 1459
AKŞEMSETTİN
Akşemsettin, asıl adı ile Mehmet Şemsettin, 15. yüzyılın en büyük sufilerinden biridir. 1389 yılında Şam’da doğmuştur. Haci Bayram Veli’nin müridi ve Fatih Sultan Mehmet’in hocalarındandır.
Tıp ile ilgili Türkçe yazdığı Maddet-ül Hayat ve Arapça yazdığı Hall-i Müşkilât ve Risalet-ün Nuriye adlı Tasavvuf kitapları bilinen ünlü eserleridir.
Fatih Sultan Mehmet tarafından 1464 yılında yaptırılmış olan türbesi Bolu İlinin, Göynük ilçesindedir. İlçede her yıl , İstanbul'un fetih günü olan 29 Mayıs tarihinde anma günleri düzenlenmektedir.
Ünlü İslam büyüğü Akşemsettin . Küçük yaşlardan itibaren ilme ve sanata karşı ilgi duydu. Medrese öğrenimini tamamladıktan sonra seçkin bilginler arasında yerini aldı. Üstün zekası ve anlayışı, yılmak bilmeyen çalışma gücüyle kendini kitaplara adadı. Başta İslami ilimler olmak üzere tıp, astronomi, biyoloji ve matematikte zamanın ünlülerinden oldu. Uzun yıllar Osmanlı medreselerinde çalışarak yüzlerce öğrenci yetiştirdi.
Tıp alanında önemli çalışmalar yaptı. Akşemsettin'in asıl ünü, büyük veli, Hacı Bayram Veli ile tanışmasından sonra başlamıştı. İlmi konulardaki önemli başarılardan sonra tasavvuf konusunda da ağırlığını göstermiş, daha sonra da Sultan İkinci Murad'ın emir ve isteğiyle Fatih Sultan Mehmed'in hocalığına tayin edilmişti. İstanbul'un fethi sırasında büyük yârarlılıklar göstermiş, genç sultanı teşvik ederek zaferin kazanılmasında önemli katkılarda bulunmuştu. Fethin en önemli günlerinde Ebu Eyyub'el Ensari'nin kabrini bularak ordunun maneviyatını yükseltmişti. Dünyâ malına önem vermeyen ve Fatih Sultan Mehmed'in büyük saygı ve sevgisini kazanan Akşemsettin Fathi Sultan Han ile Istanbula ayak bastı ve kendisine verilen önem, bir ünlü olacak hikayeye dönüştü.
Beyaz atına binmiş,ordusunun önünde giren Fathi Sultan Han. İki yanında onu yetiştiren Akşemsettin, Mola Hüsrev ve Molla Gürani ile Istanbula giriyor. Türk Ordusunu karşılıyan şehir halkı yol boyunca dizilmiş,heyecanla ellerindeki çiçek demetlerini Padişaha sunmak için ileri atılıyor.
Şehir halkı ak sakalıyla ağır duruşuyla padişah sanıp çiçekleri Akşemsettine sunmaya çalışıyor. Akşemsettin atını geri çekip göz ucuyla Fatih'i göstererek: "Sultan Mehmet odur, çiçekleri ona veriniz", demek istiyor. Fatih Sultan Mehmet, çiçeklerle kendisine doğru yürüyenlere hocası Akşemsettin'i göstererek: "Gidiniz, çiçekleri gene ona veriniz. Sultan Mehmet benim, ama o, benim hocamdır", diyor.
Eserleri
1. Risalet-ün-Nuriyye
2. Def’ü Metain
3. Risale-i Zikrullah
4. Risale-i Şerh-i Ahval-i Hacı Bayram-ı Veli
5. Malumat-ı Evliya
6. Maddet-ül-Hayat
7. Nasihatname-i Akşemseddin
