Mehmet Kaplan
01 Ocak 1970
Doğum Yeri : Eskişehir Sivrihisar
Doğum Tarihi : 05-03-1915
Ölüm Tarihi: 23-02-1986
Yabancı Dili : Fransızca, İngilizce, Almanca.
Uzmanlık Alanı: Türk Edebiyatı
AKADEMİK ÜNVANLARI
Lisans: 1939
Doktora: 1942
Doçentlik: 1943
Profesörlük: 1952
GÖREVLERİ
1939-1983 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde asistan, doçent ve profesör.
1958-1960 Erzurum Atatürk Üniversitesi rektör yardımcısı, Edebiyat Fakültesi kurucu dekanı
1962-1983 Yeni Türk Edebiyatı Kürsüsü Başkanı
1973 İstanbul Üniversitesi senatosu üyeliği.
1974-1978 İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Müdürü.
1982-1983 Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanı
1983-1986 İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Müdürü.
1983-1986 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Kurul üyeliği.
1984-1986 Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde ve M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Türk Dili ve edebiyatı bilim dallarında lisans üstü eğitim.
(Ayrıca Kültür Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı komisyonlarında üyelik.)
YAYIN LİSTESİ
Akademik tezler:
Travay: Eşrefoğlu Rumi, Hayatı ve Eserleri, 1937
Lisans Tezi: Emir Sultan, 1939
Doktora Tezi: Namık Kemal, Hayatı ve Eserleri, 1942
Doçentlik Tezi: Tevfik Fikret ve Şiiri, 1944
Profesörlük Tezi: Şiir Tahlilleri I (Akif Paşa'dan Yahya Kemal'e)
Kitaplar:
A. İlmî Araştırmalar
1. Tevfik Fikret ve Şiirleri, 1946, genişletilmiş bsk. 1971, 1978, son baskı 1998
2. Namık Kemal, Hayatı ve Eserleri, 1948
3. Şiir Tahlilleri I (Akif Paşa'dan Yahya Kemal'e), 1954, son baskı 1999
4. Tanpınar'ın Şiir Dünyası, 1963, 1983.
5. Şiir Tahlilleri II (Cumhuriyet Devri Türk Şiiri), 1965, ilâvelerle 1973, 7. bsk. 1998) son baskı 1999
6. Hikâye Tahlilleri, 1979, 7.bsk.1994
7. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar I, 1976, son baskı 1999.
8. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar II , 1987, son baskı 1999.
9. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3: Tip Tahlilleri, 1985, son baskı 1996
B. Denemeler, İncelemeler, Mektuplar
1. Nesillerin Ruhu, 1967, 4. bsk. 1978, son baskı 1999.
2. Büyük Türkiye Rüyası, 1969, 4. bsk. 1998
3. Edebiyatımızın İçinden, 1976, 1998,
4. Türk Milletinin Kültürel Değerleri, 1977
5. Oğuz Kağan Destanı, 1979
6. Kültür ve Dil, 1982, 11. bsk. 1998, son baskı 1999.
C.1. Metin Neşri (Bugünkü Dile Çevirme ve Önsöz)
1. Ahmet Haşim'den: Bize Göre, Gurebahane-i Laklakan, Frankfurt Seyahatnamesi, 1969, 1981.
2. Ziya Gökalp'tan: Türkçülüğün Esasları, 1972.
3. Namık Kemal'den: İntibah, 1972
C.2 Metin Derlemesi ve Neşri (Öğrencileriyle birlikte)
1. Köroğlu Destanı, (Behçet Mahir Efendi'den Mehmet Akalın, Muhan Bali ile), 1973.
2. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi I 1839-1865 (İ. Enginün, Birol Emil ile) 1974, 1988
Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II 1865-1876 (İ. Enginün, B. Emil ile birlikte), 1978, 1993.
Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi III (A. Vefik Paşa, A. Midhat, Ş. Sami vs.) (İ. Enginün, B. Emil, Z. Kerman ile birlikte), 1979,
Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi IV (Ekrem, Hâmid, Sezai ve Ara nesil, (İ. Enginün, B. Emil, Z. Kerman ile birlikte), 1982
Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi V (M. Naci, B. Fuad, A. Rasim vs. (M. Kaplan'ın izinden İ. Enginün, B. Emil, Z. Kerman tarafından) 1989
3. Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal, II c. (İ. Enginün, B. Emil, N. Birinci, A. Uçman'la birlikte), 1981, 1992
4. Atatürk Devri Fikir Hayatı, II c., İ. Enginün, Z. Kerman, N. Birinci, A. Uçman ile birlikte)1981, 1992.
5. Atatürk Devri Türk Edebiyatı, II c., (İ. Enginün, Z. Kerman, N. Birinci, A. Uçman ile birlikte)1982, 1992
6. Atatürk Şiirleri, (N. Birinci'yle birlikte), 1982, 1995
7. Cenap Şahabettin'in Bütün Şiirleri (İ. Enginün, B. Emil, N. Birinci, A. Uçman ile birlikte) 1985.
D. Lise Ders Kitapları:
Edebiyat Lise 1 1976, Edebiyat Lise 2 1977, Edebiyat Lise 3, 1977.
E. Ahmet Hamdi Tanpınar İçin
Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Bütün Şiirleri, 1976. Yazarın kitap halinde olan, süreli yayınlarda yayınlanan ve evrakından kalan şiirlerini bir araya getirdi.
XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Beş Şehir, Huzur, Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler, Saatleri Ayarlama Enstitüsü gibi kitapların Tanpınar'ın ölümünden sonraki baskılarına ön ayak oldu ve önsöz yazdı.
Edebiyat Üzerine Makaleler (Haz: Z. Kerman), Yaşadığım Gibi (Haz: B. Emil), Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Mektupları (Haz: Z. Kerman) kitaplarına önsöz yazdı.
Ölümünden Sonra
1. Mehmet Kaplan'dan Seçmeler, 2 c., Haz. İnci Enginün, Zeynep Kerman, 1988.
2. Âli'ye Mektuplar (Haz: İnci Enginün-Zeynep Kerman), 1992.
3. Sevgi ve İlim (Haz. Ezel Erverdi), 2002.
Not: Mehmet Kaplan'ın 1939-1986 tarihlerinde yazdığı 1517 deneme- makaleden bir kısmı yukarıda adı geçen kitaplara girmiş, onların bir kısmı ve 124 tercümesi, 22 şiiri yayınlarda kalmıştır. Mehmet Kaplan'ın bibliyografyası:
1. Mehmet Kaplan'a Armağan, İ. Enginün, Z. Kerman, 1984,
2. Mehmet Kaplan Hayatı ve Eserleri, Z. Kerman, İnci Enginün, 2000, (Mehmet Kaplan'ın hatıralarıyla birlikte) kitaplarında yayınlanmıştır.
Bu web sayfasına Mehmet Kaplan'ın kitaplarını neşreden yayınevlerinin adları koyulmamıştır. Resmî ve özel çeşitli yayınevleri Mehmet Kaplan'ın kitaplarını basmıştır. 1976'dan sonra kitaplarının çoğu Dergâh Yayınevi tarafından basılmıştır.
DERSLERİ
Lisans: Yeni Türk edebiyatı tarihi, devirler ve nesiller, metin tahlilleri (şiir, roman, hikâye), Türk tenkit tarihi, stilistik, kültür tarihi alanlarında çeşitli dersler.
Lisans üstü: Henüz o yıllarda Türkiye'de fazla duyulmamış Rus formalistleri (Todorov tarafından Théorie de la littérature. Textes des formalistes russes adıyla çevrilmiş kitaptan hareketle), Amerikan Yeni Tenkitçileri (Wellek ve Warren'in La Théorie Littéraire kitabından hareketle) ve aynı metne (L'Etranger d'Albert Camus) değişik bakış açılardan bakan Brian T. Fithch'in metodlarını tanıtma ve onları Türk edebiyatı metinlerine uygulama.
YÖNETTİĞİ TEZLER
Lisans tezleri: Mehmet Kaplan İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde çalıştığı 1939-1982 tarihleri arasında sayısız lisans tezi idare etmiştir.
Doktora Tezleri:
Yeni Türk Edebiyatının Çeşitli Meseleleri:
Orhan Okay, Beşir Fuad, 1963.
Birol Emil, Mizancı Murad Bey Hayatı ve Eserleri, 1967.
Güler Güven, Sami Paşazade Sezai ve Eserleri, 1970.
Bilge Ercilâsun, Servet-i Fünun?da Edebî Tenkit, 1979.
Ömer Faruk Huyugüzel, Hüseyin Cahit Yalçın?ın Hayatı Hikâye ve Romanları Üzerinde Bir Araştırma, 1981.
Necat Birinci, Menemenlizade Mehmet Tahir Hayatı ve Eserleri, 1981.
Abdullah Uçman, Rıza Tevfik?in Şiirleri ve Edebî Makaleleri Üzerinde Bir Araştırma, 1982.
Şevket Toker, Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında Alafranga Tipler, 1983.
Sema Uğurcan, Türk Romanında Çalışan Kadın Tipleri (Tanzimat'tan Cumhuriyete Kadar), 1983.
Rıza Filizok, Ziya Gökalp?ın Edebî Eserlerinde Halk Edebiyatı Tesiri Üzerine Bir Araştırma.
Mukayeseli Edebiyat:
İnci Enginün, Tanzimat Devrinde Shakespeare Tercümeleri ve Tesiri, 1968.
Zeynep Kerman, 1862-1910 yılları arasında Victor Hugo?dan Türkçeye Yapılan Tercümeler Üzerinde Bir Araştırma, 1974.
Halk Edebiyatı
Muhan Bali, Ercişli Emrah ile Selvihan Hikâyesi Varyantların Tespiti ve Halk Hikâyeciliği Bakımından Önemi, 1966.
Bilge Seyidoğlu, Erzurum Halk Masalları Üzerinde Araştırmalar, 1972.
Fikret Türkmen, Aşık Garip Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, 1973.
Saim Sakaoğlu, Gümüşhane Masalları, 1973.
Umay Günay, Elazığ Masalları, 1973.
Toplam olarak Yeni Türk edebiyatı alanında 11, Mukayeseli edebiyat alanında 3, Türk Halk edebiyatı alanında 5 tez olmak üzere 19 tez meydana getirmiştir.
Doçentlik Tezleri:
Orhan Okay, Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Midhat Efendi
İnci Enginün, Halide Edib'te Doğu Batı Medeniyeti
Birol Emil, Reşat Nuri Güntekin'in Şahıslar Dünyası
Zeynep Kerman, Halit Ziya Uşaklıgil'de Batı Yaşayışıyla İlgili Unsurlar
Mehmet Kaplan Hakkında
Mehmet Kaplan'a Armağan, 1984, (Emekliliği münasebetiyle öğrencileri tarafından), Dergâh Yayınları.
Öldükten sonra:
Türk Edebiyatı dergisi
Boğaziçi dergisi Mehmet Kaplan Hatıra Sayısı çıkardılar.
Mehmet Kaplan İçin, 1988, (Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü)
