Cemal Nadir Güler
13.07.1902 – 27.02.1947 01 Ocak 1970
Tam adı Cemal Nadir Güler. Bulgaristan'dan Bursa'ya göç eden bir aileye mensup. İlköğrenimini Bursa'da, ortaöğrenimini Bilecik'te yaptı. Ancak ekonomik yetersizlikler nedeniyle öğrenimini tamamlayamadan okuldan ayrıldı. Makinistlik, kasnakçılık, tabelacılık ve Bursa'nın çeşitli ilkokullarında resim öğretmenliği yaptı. Aynı zamanda resim ve karikatür çizen Cemal Nadir’in ilk karikatürü Sedat Simavi'nin çıkardığı Diken'de yayımlandı (1920). Sonrasında karikatürleri Resimli Dünya ve Akbaba dergilerinde yer aldı. 1928 yılında Akşam gazetesi Akbaba’daki karikatürlerine bakarak onu İstanbul'a çağırdı. Bu gazetede 1947 yılına kadar her gün karikatürleri yayımlandı. Cemal Nadir, Akşam ve Cumhuriyet gazetelerinde, Karikatür ve Yücel dergilerinde çalıştı, Amcabey adlı bir mizah dergisi yayım¬ladı.
Cemal Nadir'e kadar Türk karikatüründe resim çizgisi kullanılıyor, tiplemelerde ve mizah anlayışında Fransız etkisi göze çarpıyordu. Cemal Nadir'in “Amcabey”, “Efruz Bey”, “Dalkavuk”, “Akla Kara”, “Yeni Zengin” gibi yeni ve yerli tipler yaratması, karikatürlerinde toplumsal olaylara yer vermesi, yerli özelliklere ağırlık vererek çizmesi, karikatür sanatının yaygınlaşmasında önemli bir etken oldu. Bu yüzden Cemal Nadir, Çağdaş Türk karikatürünün öncüsü kabul edilir. Eğitimci kimliği ile genç karikatürcüleri yetiştirmeğe büyük çaba harcadı. Semih Balcıoğlu, Selma Emiroğlu gibi çizerlere özel dersler verdi, M. Uykusuz, Eflâtun Nuri, Turhan Selçuk, Ali Ulvi, Hüseyin Mumcu, Altan Erbulak ve savaş sonrasının genç karikatür kuşağını etkiledi. Yurt içinde ve yurt dışında pek çok sergi açan sanatçı, Viyana Uluslararası karikatür ya- nşması'nda birinci oldu. Ölümünden sonra adı Cağaloğlu'nda Akşam gazetesinin bulunduğu sokağa ve Bursa’da bir caddeye verildi. Ölümünün 20. yılında eserleri Galatasaray Lisesi'nde sergilendi.
BAŞLICA ESERLERİ:
Amcabey'e göre (1932), Karikatür Albümü (1939), Akla Ka¬ra (1940), Dalkavuk Karikatür Albümü (1943), Seçme Karikatürler (1944), Harp Zenginlikleri Karikatür Albümü (1945), Siyasi Karikatürler (1946), Amcabey Albümü (1946).
HAKKINDA: İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Hilmi Yücebaş / Bütün Cepheleriyle Cemal Nadir (1950), Hilmi Yücebaş / Cemal Nadir ve Amcabey (1955), Hilmi Yücebaş / Cemal Nadir: Hayatı - Karikatürleri – Hatıraları (1957), Türkiye Ansiklopedisi (c. 2, s. 677-678, 1974), Büyük Larousse (c. 8, s. 4828, 1986), Kamil Yavuz / Cemal Nadir Caddesi (2002), Cihan Demirci / Cemal Nadir 100 Yaşında (2002), İhsan Işık / Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006).
