Talât Paşa
01.09.1874 – 15.03.1921 01 Ocak 1970
Babası Kırcaali‘nin Çepelce, annesi de Dedeler köyünden; Anadolu’dan buraya göçmüş Türk soylu ailelerdendir. 1898 ile 1908 arasında, Selanik Postanesinde bir postacı olarak görev yaptı. Sonunda, bu posta biriminde 10 yıl hizmet ettikten sonra, Selanik Postane başkanı oldu. Jön Türk hareketinin komplocusu gerekçesiyle 1908 yılında, İttihat ve Terakki (CUP) Komitesi üyeliği için görevden alındı. Ancak, 1908 Jön Türk Devrimi’nden sonra Edirne milletvekilliği, dahiliye nazırlığı (içişleri bakanı) ve 1917’de sadrazamlık yapmıştır. 1909 yılında kurulan Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locasının ilk büyük üstadı olarak 1 yıl görev yapmıştır. Temmuz 1913 yılında Başbakan Mahmud Şevket Paşa‘nın öldürülmesinden sonra, Talat Paşa tekrar İçişleri Bakanı oldu. Enver Paşa ve Cemal Paşa ile Talat Paşa Üç Paşalar adlı bir grup kurdu.
Birinci Dünya Savaşı yılları
Mehmed Talat, I. Dünya Savaşı sırasında Ermenileri tehcir etmek için Tehcir Kanununun çıkarılmasında etkin rol oynamıştır. Bolşevik Devriminin gerçekleşmesiyle savaştan çekilen Rusya ile 3 Mart 1918’de imzalanan Brest Litovsk Barış Antlaşması‘na Osmanlı Devleti temsilcisi olarak imza atan Talât Paşa’nın çabaları neticesinde Rusya, 1878’de 93 Harbi sırasında işgal ederek aldığı tüm toprakları (Ardahan, Kars, Artvin ve Batum) Osmanlı Devleti’ne geri vermiştir.
Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’ndan yenilgi ile ayrılacağı görülünce, İttihat ve Terakki’nin bir kısım ileri gelenleri ile birlikte, 3 Kasım 1918’de İstanbul limanında bekleyen bir Alman denizaltısı ile Berlin‘e kaçtı. Sadece bir hafta sonra Osmanlı Devleti Müttefiklere teslim oldu ve Mondros Mütarekesi imzalandı. 1918 yılında ülkeyi terk etmiştir. Bu dönemde Osmanlı Devleti Talat Paşa’yı yargılamıştır.
Talat Paşa’nın, İstanbul‘un Şişli ilçesindeki Abide-i Hürriyet‘in çevresinde yer alan mezarı.
Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’nda aldığı yenilginin ardından yurt dışına kaçarak yerleşen Mehmed Talat, 15 Mart 1921 tarihinde, Berlin‘nin Charlottenburg semtindeki Hardenbergstrasse’deki evinden dışarı çıktıktan sonra, bir Ermeni komitacı ve Ermeni Devrimci Federasyonu üyesi olan Soğomon Tehliryan tarafından suikasta uğrayarak yaşamını yitirmiştir. Soğomon Tehliryan cinayeti işlediğini itiraf etti. İki günlük suikast denemesinden sonra, sözde soykırım boyunca geçirdiği travma nedeniyle ve cinnet geçirdiği gerekçesiyle Alman mahkemesi tarafından suçsuz bulundu. Tehliryan, Alman Mahkemesinde 1.5 günlük bir yargılama sonrasında beraat etmiştir.
Soğomon Tehliryan tarafından öldürülüşünün ardından TBMM‘nin 1926 yılında kabul ettiği bir kanunla ailesine ev tahsis edilmiş ve şehit aylığı bağlanmıştır. Ölümünden sonra Berlin’de Türk Mezarlığına gömülen Mehmet Talat Paşa’nın mezarı, 1943 yılında alınan Bakanlar Kurulu kararı ile Türkiye‘ye taşınmış ve Abide-i Hürriyet şehitliğine gömülmüştür.
