Kara Timurtaş Paşa
01 Ocak 1970
Gazi Osman Bey'in silâh arkadaşlarından Aygud Alp, Osmanlı tarihlerine göre Kara Timurtaş Paşa'nın ceddidir. Kara Timurtaş'ın babası Kara Ali olup Osman Gazi'nin mücadelelerine iştirak etmiş ve 708 H./1308 M de kendisine verilen bir müfreze ile Abulyond gölü üzerindeki Alyos adasının zabtına gönderilmiş ve orayı sulhen alarak orada bulunan büyük bir kilisenin Rumlarca hürmet edilen papazını ailesiyle Osman Bey'e getirmiş, papazın güzelliği ile meşhur kızını, Osman Gazi Kara Ali Bey'e nikâhlamıştır. Hereke kalesi muhasarasında Ali Bey'in gözüne bir ok isabet ederek sakat kalmıştır.
Timurtaş Paşa, tarihlerimizde Kara Timurtaş Paşa diye meşhur olup tarih yazanlar bunun çağdaşı olan Sarı ve Beyaz Timurtaş Paşa'larla karıştırmışlardır; Kara Timurtaş Paşa, Ruhi'ye göre Yıldırım Bayezid'in lalası olup Murad Hüdavendigâr'ın cülusu senesindeki Rumeli'ye geçişinde Bayezid'le beraber Bursa'da kalmıştır. Rumelideki fütuhata iştirak eden Kara Timurtaş Paşa, Lala Şahin Paşa'dan sonra beylerbeyi olmuştur. 784 H./1382 M.de birinci defa Manastır'ı ve Pirlepe ve Iştip kalelerini zabtetti. Ertesi sene Bosna ve Arnavutluk'a akın yaptı. Murad Hüdavendigâr'ın Karaman oğluyla yapmış olduğu muharebede bu Kara Timurtaş'ın fevkalâde gayreti görülerek muzafferiyeti temin etmesi nedeniyle beylerbeyliğine vezirlik de ilâve edilmiştir.
Murad Hüdavendigâr'ın Kosova'ya hareketi esnasında Anadolu muhafazasında bıraktığı Işıklı, Sandıklı ve Kütahya taraflarının valisi Sarı Timurtaş Paşa ile, Sivrihisar muhafızı diğer Timurtaş, Kara Timurtaş Paşa'dan ayrı şahsiyettirler.
Timurtaş Paşa, beylerbeyiliği son zamanlarına kadar muhafaza etmiştir. Ankara Muharebesi'nde -belki ihtiyarlığı sebebiyle-bulunmamış ise de oğulları Ali ve Yahşi Beyler bulunarak Ali Bey esir Yahşi Bey maktul düşmüştür. Timurtaş Paşa 806 Ramazan/1404 Mart'ta Bursa'da vefat ederek kendi namına mensup semtte yaptırdığı camii yanına defnedilmiştir; kabir kitabesinde (Melikü'l-Ümera Timurtaş bin Ali) diye beylerbeyi olduğu görülüyor. Osmanlı devletinin maaşlı Kapıkulu süvarileriyle Voynuk teşkilâtı yani has ahır ve çayır biçme ocakları bunun teşebbüsüyle yapıldığı gibi ölen sipahilerin tımarlarının erkek evlâdlarına verilmesi kanunu da bunun tavsiyesiyle konmuştur. Timurtaş Paşa'nın Yahşi, Oruç, Ali ve Umur isimlerinde dört oğlu vardı. Bunlardan en büyükleri olan Yahşi Bey, Niş fatihidir; Ankara Muharebesi'nde maktul düşmüştür. Diğer üç oğlunun gerek harb sahalarında ve gerek memleket işlerinde mühim hizmetleri görülmüştür. Çelebi Mehmed'in ölümünden sonra oğlu II. Murad'a karşı çıkan Mustafa Çelebi hâdisesinde bu üç kardeş, Sultan Murad'a sadıkane hizmet etmişler ve mühim gaileler savuluncaya kadar divanda vezir derecesiyle bulunmuşlardır.
Tehlikeli durumlar geçtikten sonra Sultan Murad divan heyetini azaltarak Oruç Bey'e Anadolu beylerbeyiliği Ali Bey'e Saruhan (Manisa) Sancak beyliği verip Umur Bey'i de elçilikle Germiyan oğlu Yakub Bey'e gönderdiği gibi lalası Yörgüç Paşa'yı da Amasya sancağına tâyin etmiştir (826 H./1423M.) Oruç Paşa beylerbeyi iken devlete muhalefete kalkan Aydınoğlu Cüneyd Bey üzerine memur edilmiş ve Cüneyd'i mağlûp etmiş ise de İpsili kalesine kaçtığı için elde edilememişti. Oruç Bey 829 H/.1426 M. vefat ederek yerine Anadolu beylerbeyliğine Hamza Bey tâyin edilmiştir.
Saruhan sancakbeyi Ali Bey (Paşa) burada dört beş sene bulundu. 831 H./1428 M. de tekaüt olarak Manisa'da Ali Bey camii denilen camiini yaptırdı. Vefatı bu tarihten sonradır. Tesisine oğlu Haydar Çelebi'yi ve ondan sonra diğer oğlu Cafer Çelebi'yi mütevelli koymuştur.
Timurtaş Paşa'nın hem âlim,ve hem mücahid oğlu Umur Bey, Bursa'da cami ve camiinden dışarı çıkmamak üzere kitap vakfetmiştir. Bundan başka Bergama'da medrese, Biga'da cami ve Afyon Karahisar'da bir cami ile bir medrese, Edirne'de bir mescid yatırpmış ve bunlara vakıflar tahsis eylemiştir.
