Ali Fuat Başgil
1893 – 17.04.1967 01 Ocak 1970
1893’te Samsun’un Çarşamba ilçesinde doğdu.
İlk tahsilini Çarşamba’da, orta tahsilinin ilk yıllarını İstanbul’da yaptı.
1914’ten itibaren tahsilini yarıda bırakarak yedek subay sıfatıyla dört yıl Kafkas cephesinde savaştı.
1921’de Paris Buffone Lisesi’nden mezun oldu.
Yüksek öğrenimine Grenoble Hukuk Fakültesi’nde devam etti. Paris Hukuk Fakültesi’nde “Boğazlar Meselesi” konulu teziyle doktor oldu; ayrıca Paris Siyasî İlimler Okulu ile Edebiyat Fakültesi’nden diploma aldı.
1929’da Lahey Devletler Hukuku Akademisi’ne devam ederek burayı bitirdi ve yurda döndü.
Maarif Vekâleti Yüksek Tedrisat umum müdür muavinliğine atandı.
1930 yılında Ankara Hukuk Fakültesi’nde doçent oldu. Bir yıl sonra aynı fakültenin Roma hukuku profesörlüğüne tayin edildi.
1933 yılının sonlarına kadar Hukuk Fakültesi’nde Roma hukuku, Gazi Terbiye Enstitüsü’nde de medeniyet tarihi dersleri okuttu.
İstanbul Üniversitesi’nin kurulması üzerine teşkîlât-ı esâsiyye hukuku dersini okutmak üzere buraya geçti.
Mülkiye Mektebi’nde hocalık yaptı.
1937 yılında İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi müdürlüğünde bulundu.
Hatay anayasasını hazırladığı gibi 1937’de Hatay’ın bağımsızlığı konusunda Cenevre’de toplanan Milletler Cemiyeti Komisyonu’nda Türk heyetinin hukuk müşavirliğini yaptı.
1939 yılında ordinaryüs profesör oldu. Türkiye’de ilk defa iş hukuku dersini ihdas etti ve bu dersi okuttu.
1938-1942 yılları arasında İstanbul Hukuk Fakültesi dekanlığı yaptı.
Kısa bir süre Ankara’da Hukuk Fakültesi ile Mülkiye Mektebinde esas teşkilat hukuku dersleri verdi.
1943’te tekrar İstanbul Hukuk Fakültesi’ndeki kürsüsüne döndü.
1947 yılında Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti’ni kurdu.
27 Mayıs 1960 İhtilali’nde Milli Birlik Komitesi tarafından 147 öğretim üyesiyle beraber üniversiteden uzaklaştırıldı. Bu öğretim üyeleri, özel bir kanunla üniversiteye iade edildiler. Başgil, bunu bir haysiyet meselesi yaparak üniversiteye dönmedi.
10 Nisan 1961’de emekliye ayrıldı.
15 Ekim 1961’de Adalet Partisi’nin Samsun listesinden bağımsız aday olarak senatör seçildi.
Cumhurbaşkanlığına adaylığını koydu. 27 Mayıs’ı savunan çevrelerin tepki ve baskıları sonucu cumhurbaşkanlığı adaylığından ve senatörlükten istifa etti.
1962’de İsviçre’ye giderek Cenevre Üniversitesi’nde Türk Tarihi ve Dili Kürsüsü’nde görev yaptı.
1965 seçimlerinde Adalet Partisi’nden milletvekili seçilerek tekrar parlementoya girdi. Anayasa Komisyonu başkanlığı yaptı.
17 Nisan 1967’de vefat etti; kabri Karacaahmet Mezarlığı’ndadır.
ESERLERİ
- La Vie Juridique des Peuples
- Klasik Ferdî Hak ve Hürriyetler Nazariyesi ve Muasır Devletçilik Sistemi
- Esas Teşkilat Hukuku Dersleri
- Türkiye İş Hukuku
- Hukukun Ana Müessese ve Meseleleri
- Cihan Sulhu ve İnsan Hakları
- Türkçe Meselesi
- Vatandaş Hürriyeti ve Bunun Teminatı
- Demokrasi ve Hürriyet
- Gençlerle Başbaşa
- Din ve Laiklik
- Vatandaş Hak ve Hürriyetlerinin Korunması ve Anayasamızın Eksiklikleri
- 27 Mayıs İhtilâli ve Sebepleri
