Çelebi Mehmet
1389 – 26.05.1421 01 Ocak 1970
Mehmet Çelebi 1389 senesinde Edirne’de dünyaya geldi.
“Çelebi” kelimesi, okuma yazma bilen, medrese veya eşiti bir kurumda eğitim görmüş kişiler için kullanılmaktadır.
Eğitimini Bursa ve Edirne Sarayı’nda tamamlayan Mehmet’in hocaları Amasyalı Sofi Bayezid ile Tokatlı Bicaroğlu Hamza’ydı.
1391 senesinde Amasya sancak beyi olarak atanan Mehmet, Canik Seferi’nde gösterdiği başarı sayesinde bu görevi aldı.
1391-1402 yılları arasında Amasya sancak beyi olarak görev aldığı sırada devlet işlerini etraflıca öğrendi. Buradaki görevi sırasında babası Yıldırım Bayezid’in Anadolu seferlerine sancak beyi olarak eyalet askeriyle katıldı. Bu seferlerin çoğunda, Osmanlı ordusunun yedek güçleri komutanlığını üstlendi.
1402’deki Ankara Savaşı sırasında da yedek kuvvet komutanıydı. Onun yönettiği birlik, Çelebi Mehmet sayesinde çok az kayıp verdi ve kendisi de bu sayede kurtuldu.
Babası Timur’a yenik düştükten sonra, Osmanlı Devleti 11 sene fetret devrinde yaşadı. Bu devirde Yıldırım Bayezid’in oğulları taht kavgasına girişti.
Çelebi Mehmet, 1403-1413 yılları arasında Timur egemenliği altındaki Amasya’da Amasya-Tokat-Sivas bölgesi emirliği yaptı.
Kardeşler arasında çeşitli savaşlar yaşandı. Nihayet 1413 senesinde Çelebi Mehmet, kardeşi Musa Çelebi’yi Vize ve Çamurlu Derbent Savaşı’nda yenerek tek başına Osmanlı Devleti idaresini eline aldı. Bu durum, Osmanlı’yı yıkılmanın eşiğine getiren fetret devrinin bitmesini sağladı.
1413 senesinden sonra tek başına hüküm süren Sultan Mehmet Çelebi, fetret devrin bitiren padişah olduğu için Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu sayılmaktadır.
Bir süre Edirne Sarayı’nda kaldı. Burada bazı elçileri kabul etti ve bazı devlet kademesi atamalarında bulundu.
Anadolu seferine çıkan Sultan Mehmet Çelebi, ilk olarak Bursa’ya uğradı. Oradan Ege sahillerine ilerledi. Ayaklanıp isyan çıkaran İzmiroğlu Cüneyd Bey’i bastırıp Ayasoluk (Selçuk) kalesini aldı. Karamanoğulları eline geçmiş eski Hamitoğulları beyliği şehir ve arazilerini Osmanlı Devleti’ne kattı.
Aynı sene, iki yıl evvel Bursa’ya yürüyen kuzeni Karamanoğlu Mehmet Bey’in üstüne gitti. Karamanoğlu ordusuyla Konya Ovası’nda savaştı. Mehmet Bey’le bir anlaşma imzaladı. Bu barışla birlikte Karamanoğlu'na Eskişehir, Kırşehir, Beyşehir, Sivrihisar'ı ve Niğde'yi verip, hilat giydirip, sancak verdi.
Karaman Seferi’nden dönen Sultan Mehmet Çelebi, Ankara’da rahatsızlandı ve hekim Mevlana Sinan (Şair Şeyhi) tarafından tedavi edildi. Bu tedavi sonucunda sağlığına kavuşan Mehmet Çelebi, kendisini tedavi eden Mevlana Sinan’ı ödüllendirdi. Şeyhi, aralarındaki bu olayları Harname isimli mesnevisinde hikaye etmiştir.
Edirne’ye dönen Mehmet Çelebi, 1416 senesinde Rumeli Seferi’ne çıktı.
Mora’ya akıncılar gönderdi. Eflak Prensi Mirce (1386-1418) üzerine gitti. Tuna nehrini aşarak Orta Macaristan yollarını kontrol eden ve Osmanlılar tarafından Yergöğü adıyla anılan Eflak şehrinde (Giurgiu) çok korunaklı bir hisar yaptırdı. Bu sefer sonunda Eflak Prensi Mirce, yine Yıldırım Bayezid zamanında olduğu gibi, Eflak'ın Osmanlıların bağımlı bir devleti olmayı kabul etti.
Buralara gözünü dikmiş olan Macar Kralına gözdağı vermek maksadıyla Erdel (Transilvanya) ve Macaristan'a akıncılar gönderdi. Bosna'ya da her yıl akıncılar gönderen Mehmet Çelebi, böylece oradaki toprak sahipleri soyluların Osmanlı etkisine girmesini sağladı ve sonunda Bosna kralı II. Tvrtko Osmanlılara bağımlı devlet olmayı resmen kabul etti.
İlk Osmanlı donanması Mehmet Çelebi zamanında Gelibolu’da kuruldu. Bu donanma, ilk defa Çalı Bey komutasında 1416 senesinin ilkbaharında Osmanlı ticaret gemilerine sürekli saldıran Hristiyan Naksos Dükü’ne karşı gönderildi.
Daha sonra 29 Mayıs sabahı Venedik ile Osmanlı donanması Çanakkale önünde, iki devlet arasındaki ilk deniz savaşını başlattı. Venediklilerin galibiyeti ile sonuçlanan bu savaş sonucu, Osmanlı donanmasındaki bütün gemiler harap olmuştur. Venedikliler, Çalı Bey’i, diğer gemi reislerini ve Osmanlı denizcilerinin tümünü öldürdü.
Bunun üzerine iki devlet arasındaki ilk barış anlaşması 1417’de imzalanmıştır.
Ankara Savaşı’ndan 18 sene sonra ortaya çıkan bir kişi, Çelebi Mehmet’in kayıp kardeşi Mustafa Çelebi olduğunu iddia ederek Selanik’te kendini Padişah ilan etti. O sırada Anadolu’da bulunan Sultan Mehmet Çelebi, hızlı bir şekilde Mustafa Çelebi’nin üzerine yürüdü. Çıkan savaşta Mustafa Çelebi’nin ordusu dağılırken, kendisi de Bizans’a sığınmak zorunda kalmıştır.
26 Mayıs 1421 tarihinde Edirne’de iken bir av sırasında at üstünde felç geçiren Sultan Mehmet Çelebi, attan düşüp yaralandı. Bu sırada Veziriazam Amasyalı Bayezid Paşa ve vezirleri İvaz Paşa ve Çandarlı İbrahim Paşa’yı yanına çağırdı ve “Tez oğlum Murat'ı getirin. Ben bu döşekten kalkamam. Murat gelmeden ölürsem fitne çıkar. Tedarik görün, ölümümü gizleyin.” emrini verdi.
Bu vasiyetten kısa süre sonra hayatını kaybetti ve şehzade Murat’a hızlıca haber verildi.
Amasya’da vali olarak görev yapan şehzade Murat, başkent Bursa’ya gidene kadar 42 gün geçti. Bu süre içerisinde Sultan Mehmet Çelebi’nin ölümü gizlendi. Padişahlar arasında ölümü gizlenen ilk Osmanlı padişahıdır.
II. Murat Bursa’ya gelip tahta çıktıktan sonra, Çelebi Mehmet’in cenazesi Edirne’den Bursa’ya götürüldü ve Yeşil Türbe’ye defnedildi.
