Kutalmışoğlu Süleyman Şah
1045 - 1086 01 Ocak 1970
Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu olan Kutalmışoğlu Süleyman Şah 1045 yılında Horasan'da doğmuştur. Babası Kutalmış Bey'dir.
Büyük Selçuklu Devleti'nin sultanı olan Tuğrul Bey'in 4 Eylül 1063 tarihinde ölümü üzerine taht kavgaları başladı. Oğlu olmayan Tuğrul Bey vasiyetinde kardeşi Çağrı Bey'in oğullarından Süleyman'ın tahta geçmesini vasiyet etmişti.
Selçuklu veziri Amid ül-Mülk bu vasiyeti yerine getirerek Rey şehrinde Süleyman'ı sultan olarak tahta çıkardı. Ancak Çağrı Bey'in diğer oğlu Alp Arslan ve Arslan Yabgu'nun oğlu Kutalmış ile bazı emirler Süleyman'ın sultanlığını tanımadılar.
Kutalmış Bey Rey önüne gelerek şehri kuşatması üzerine vezir Amid ül-Mülk, Alp Arslan'dan yardım istediği gibi hutbeyi de onun adına okuttu. Kutalmış, Alp Arslan ile 1064 yılında yaptığı Dameğan yakınlarındaki savaşta öldü. Alp Arslan 27 Nisan 1064 tarihinde Selçuklu Devleti hükümdarı oldu.
Kutalmış Bey savaşta ölünce kardeşi Resul Tegin ve oğlu Süleyman Şah, komutanlarıyla birlikte esir alınır. Kutalmışoğlu Süleyman Şah daha sonra Türkmen boylarının yerleşmeye başladığı Anadolu'da Toros Dağları yöresine kaçarak burada yaşamaya başladı.
Malazgirt Savaşı'nın ardından birçok Türkmen boyu Anadolu'ya doğru göç etmeye başladı. Kutalmışoğlu Süleyman Şah bu Türkmenlerin liderliğini ele geçirmeyi başarmıştır.
Daha sonra Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah tarafından kendisine bağlı olarak Sultan-ı Rum (Anadolu Selçuklu Devleti) olarak tayin edildi. Bizans sınırlarında idaresini kuran Kutalmışoğlu Süleyman Şah kısa sürede topraklarını büyük ölçüde genişletti.
1075 yılında Bizans İmparatorluğu'nun önemli şehirlerinden İznik (Nicaea) ile İzmit'i (Nicomedia) ele geçirdi. Güney Marmara bölgesine tamamen hakim oldu ve Çanakkale boğazından geçen gemilerden vergi almaya başladı. 1077 yılında İznik başkent olmak üzere Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurulmuş olduğunu ilan etti.
1078 yılında önce Bizans İmparatoru VII. Mikhail Dukas ile bir askeri yardım anlaşması yapmış ancak daha sonra vazgeçerek ona karşı isyan eden Anatolikon Theması generali Nikeforos Botaneiates ile anlaşarak asi generalin III. Nikeforos ismi ile Bizans İmparatoru olmasına yardımcı olmuştur. Onun bu yardımına karşılık Bizanslılar göçmen Türkmenlerin Anadolu'da boğaz kıyılarına kadar gelip yerleşmelerini kabul etmişlerdir.
Bizans İmparatorluğu, Kutalmışoğlu Süleyman Şah ile 1081 yılında Drangon Anlaşması yapmıştır. Bu anlaşmaya göre Bizans, Anadolu Selçuklu Devleti'ne yıllık vergi ödemeyi kabul etmiştir.
Bu anlaşma sonucu batı sınırlarını güvence altına alan Süleyman Şah doğu sınırlarını genişletmek için sefere çıktı. 1082 yılında Çukurova'ya girdi ve Tarsus'u ele geçirdi. Daha sonra bütün Kilikya bölgelerini ve Antakya'yı topraklarına kattı.
Anadolu'daki fetihlerine de devam eden Kutalmışoğlu Süleyman Şah, komutanlarını çeşitli bölgelere gönderdi. Buldacı Bey, 1085 yılında Maraş, Elbistan, Göksun ve Besni kalelerini fethetti. Gümüştekin Bey ise Urfa ve Antep çevresini ele geçirmiştir.
Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Antakya'yı ele geçirdikten sonra daha önce bu bölgeden cizye alan Halep emiri Müslim bu vergiyi Süleyman Şah'dan da isteyince Müslümanın cizye vermeyeceğini söyleyerek bu talebi reddetti.
Müslim'in Antakya'ya, Süleyman Şah'ın da Halep civarına asker göndermeleri aralarındaki savaşın başlamasına yol açtı. İki ordu 1085 yılı Haziran ayında Afrin çayı üzerinde Kunahil mevkiinde karşılaştı. Süleyman Şah, bu savaşta Müslim'i yenerek Halep'i kuşattı.
Bunun üzerine Halep emiri Suriye Meliki Tutuş'tan yardım istemiştir. (Tutuş Sultan Alp Arslan'ın oğludur) Amca çocukları olan iki Selçuklu meliki arasında büyük bir savaş yaşandı. 4 Haziran 1086 tarihinde Halep yakınlarında yapılan Ayn Seylem Savaşı'nda Kutalmışoğlu Süleyman Şah öldürülmüştür.
Ölümünün ardından Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah, Süleyman Şah'ın oğulları I. Kılıç Arslan ve Davud Arslan'ı İstehan'a götürdü. I. Kılıç Arslan burada 6 sene boyunca iyi bir eğitim aldı. 1092 yılında Melikşah'ın ölmesiyle Büyük Selçuklu Sultanı olan oğlu Berkyaruk tarafından serbest bırakılan I. Kılıç Arslan Anadolu'ya gelerek Anadolu Selçukluları tahtına oturdu.
