Nesib Bey Yusufbeyli
1881 – 31.05.1920 01 Ocak 1970
Nesib Bey Yusufbeyli 1881 yılında Gence'de doğdu. 1902 yılında Odessa Üniversitesi Hukuk Fakültesine girdi ama okulu bitiremedi. Çarlık yönetimimin, öğrencilerin başlatmak istediği yenilik hareketlerinden korkarak üniversiteyi geçici olarak kapatmasından sonra Nasib Bey, Kırım'daki Bahçesaray kentine gitti ve burada İsmail Gaspıralı'nın çıkardığı Tercüman Gazetesi'nde makaller yazmaya başladı. Ayrıca burada kendisi başrollerde oynayarak Azerbaycan dramaturglarının eserlerini sahneledi.
1908 yılında İstanbul'a giderek yayıncılık yaptı ve Türk Derneği cemiyetinin kuruluşunda emek harcadı. Kısa zaman sonra Şefika Sultan ile evlenerek bir süre İstanbul'da kaldı. 1909 yılında Gence'ye giderek şehir belediyesinde çalıştı. 1911 yılında Molla Nasreddin Dergisine ve gazetelere makaller gönderdi. Bazı cemiyetlerin faaliyetlerinin yakından takip etti. O sıralar Mehmed Emin Resulzade ile tanıştı ve ulusal anlamda siyasete adım attı.
1917 yılında Nesib Bey Yusifbeyli yakınları ile Gance'de Milli Federalistlerin Türk Partisi'ni kurdu. Yeni kurulan partinin esas talebi Rusya topraklarının milli muhtariyetler esasına göre teşkiliydi. 1917 yılının temmuzunda bu parti Mehmed Emin Resulzade önderliğide Müslüman Demokratik Müsavat Partisi ile birleşerek Musavat Partisi yani Eşitlik Partisi adıyla anılmaya başladı. Yeni partinin programlarında milliyetçi-federalistlerin esas talebi olan, Rusya'nın milli muhtariyetler esasında kurulması fikri savunuluyordu.
Mehmed Emin Resulzade, Müsavat Partisi'nin genelbaşkanı seçildikten sonra Gence'de partinin temsilcisi Nesib Bey Yusufbeyli oldu. 1917 yılında Rusya'da bolşevikler yönetime geldikten sonra partinin iç tüzüğünde değişiklik yapılarak Azerbaycan'ın tam bağımsızlığı talep edilmeye başlandı.
Nesib Bey Yusufbeyli Güney Kafkasya Parlamentosu'nun bir organı olan Güney Kafkasya Federatif Yönetimi'nde Millî Eğitim Bakanlığı yaptı. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti döneminde Millî Eğitim Bakanlığı, Hükûmet Başkanlığı, İç İşleri Bakanlığı görevlerini yürüttü. 1920 yılında Azerbaycan'ın SSCB tarafından işgalinden ve komünist rejimin kuruluşundan sonra, Nesib Bey kendisine karşı olan takiplerden kurtulmak amacı ile Bakü'yü terk etti ancak 31 Mayıs 1920'de yolda katledildi.
