Nişancı Abdi Paşa
1692 01 Ocak 1970
Asıl adı Abdurrahman’dır. Enderûn-ı Hümâyun’da (Saray görevlilerinin yetiştirildiği okul) eğitim gördü. 1648’de Sarây-ı Hümâyun’da “Büyük Oda”da göreve başladı. 1650’de “Seferli Koğu-şu”na geçti. 1659’da da “Has Oda”ya alındı. 1665’te kendisine Tuğra Çekme yetkisi verildi. 1668’de sır kâtibi oldu. 1669’da vezâret (bakan) rütbesi ile nişancılığa tayin edildi. Ordunun Çehrin seferine hareketinde (15 Mart 1678) İstanbul kaymakamlığına getirildi. Bir yıl sonra dördüncü vezirliğe terfi etti. Ekim 1680’de yeniden İstanbul kaymakamı oldu. 1682’de ikinci vezir iken Basra valiliğine tayin edildi. On yıl kadar çeşitli eyaletlerde valilik yaptıktan sonra ikinci defa Basra valiliğine, 1690’da da Kandiye muhafızlığına nakledildi. Buradan gönderildiği Sakız muhafızlığı görevinde iken öldü.
“Has Oda” hizmetinde iken (1659-65) IV. Mehmed’in emriyle Osmanlı tarihini yazmaya başladı. Devlet hizmetlerindeki başarıları dışında, edebî alandaki çalışmaları ile de kendisini kabul ettirdi. Vekâyi’nâme eseri 1648-78 arasındaki olayları içerir. İstanbul kaymakamı olarak padişah maiyetinden uzak kaldığı dönem olan 1678-82 yılları arasını özet halinde kaleme aldı. Vekâyi’nâme’nin dili yalın, üslûbu güzeldir, IV. Mehmed devri için birinci derecede kaynaktır. Bu eser daha sonraki tarihçilerden Naîmâ, Silâhtar Mehmed Ağa, Defterdar Mehmed Paşa ve Râşid tarafından da kullanıldı. Henüz yayımlanmadı, bir yazma nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesindedir. Abdi mahlası ile yazdığı şiirlerini bir divanda topladı. Ayrıca Attar’ın Pendnâme’si ile Kâ’b b. Züheyr’in Kaşîde-i Lâmiyye’sine (Kaşîde-i Bürde) ve Dîvân-ı Urfî’deki bazı şiirlere şerhler (açıklamalar) yazdı.
