Enflasyon korumalı mevduat
Fatih Özatay 01 Ocak 1970
Basında çıkan haberlere göre, Hazine enflasyona endeksli lira cinsinden tahvil çıkarmayı düşünüyormuş. Bayramın son günü kaleme alıyorum bu yazıyı; bu durumda önce olumlu tarafından ele almam gerekir konuyu.
Normal mevduat faiz oranları enflasyonun çok ama çok altında. ‘Anormal mevduat’- pardon- kur korumalı mevduat sahibinin enflasyona yenilmemesi için ise döviz kurunun en az enflasyon kadar artması gerekiyor. Oysa döviz kuru ‘kahramanca’ savunuluyor. Yerli ve milli paramız cinsinden tasarruf yapmak isteyen küçük tasarruf sahibi bu durumda şaşkın. Ne yapacak? Tasarrufunu enflasyona nasıl ezdirmeyecek?
Bu açıdan bakıldığında, resmi enflasyon rakamlarına güven duyan ve tasarrufunu lira cinsinden mevduatta tutmak isteyenler açısından enflasyona endeksli ya da enflasyon korumalı mevduat cazip bir yatırım aracı oluyor. Hoş, açıklanan enflasyon verisine güven duymasa bile, döviz kuru kahramanca savunulduğu sürece, açıklanan enflasyon bile alternatif lira cinsi getirilerin çok üzerinde. Bir iki puan da reel faiz konulursa üzerine, enflasyona endeksli mevduat istatistiklere güven sorunu yaşanan koşullar altında bile –ve de güven sorunu artmazsa- tadından yenmez olur. Elbette, bu aşamada sorulması gereken soru şudur: Mevcut kur seviyesi ya da birazcık üzeri, gösterilmekte olan kahramanlıklara rağmen korunamayabilir mi? İktisat bilimi, içinde bulunduğumuz koşulların –destansı kahramanlıklara rağmen- sürdürülemez olduğunu söylüyor bize. Ama sürdürülemez durumun ne zaman sona ereceğini kestirmek zor. Dolayısıyla, yazıya, mevcut durumun bir süre sürdürülebileceği varsayımı ile devam edeyim.
Enflasyon korumalı mevduat, kur korumalı mevduat ile karşılaştırıldığında Hazine açısından çok daha az riskli. Hazine’nin gelirleri enflasyon oranında artıyorsa, enflasyon korumalı mevduat için ödeyeceği faiz bütçeye ek bir yük getirmez; enflasyondan arındırılmış bütçe açığını artırmaz. Bu mevduata enflasyonun üzerinde bir iki puan faiz ödense bile -ekonomimizin azıcık da olsa büyümesi koşuluyla- bütçeye yük gelmez. Oysa kur korumalı mevduat farklı. Döviz kurunun kontrolü her zaman bizim elimizde değil. Rahip Brunson krizini hatırlayın: Ne zaman sıçrayacağı belli olmaz döviz kurunun. Kur korumalı mevduat o nedenle çok riskli.
Olumsuz taraftan bakınca da durum şöyle: Yeni bir analize gerek yok. Şu sorular, sanırım güzel özetliyor söylenmesi gerekenleri: Ne gerek vardı kur korumalı ya da enflasyon korumalı mevduata? Ne gerek vardı döviz kurunu kahramanca savunmak durumunda kalmaya? Ne gerek vardı ihracatçıların dövizinin önemli bir kısmına el koymaya? Ne gerek vardı döviz kurunu sıçratıp enflasyonu azdırmaya?
