Sultan Baybars
1233 – 20.06.1277 01 Ocak 1970
Baybars, 1233 yılında Karadeniz’in kuzeyinde bulunan Kıpçak topraklarında dünyaya gelmiştir. Köken olarak Ulubarlı zümresinin Borçoğlu kabilesine mensup bir Kıpçak Türkü'dür. Tam adı, El-Melik Ez-Zahir Rükneddin Baybars el-Bundukdari’dir.
Dönemin en büyük kabusu olan Moğol istilaları Kıpçak bölgesine de uzanmıştı. Şehir talan edilirken bir yandan tuttukları herkesi esir olarak almışlardı. Esir alınanlar arasında henüz çocuk yaşlarda olan Baybars da bulunuyordu.
Bizans tüccarlarına köle olarak satılan Baybars daha sonra Eyyubi Devleti sultanlarından Melikü's-Salih tarafından satın alınarak, Eyyubi Devleti ordusunda Türk kölelerden oluşan Bahriye askerleri arasına alınmıştır.
Baybars kısa sürede kendini yetiştirme imkanı bulmuş, cesareti ve zekasıyla öne çıkarak kısa sürede Bahriye emirliğine yükselmiştir.
Baybars’ın doğduğu yıllardan yetişkinlik dönemine kadar hayatının geçtiği topraklarda Moğol istilaları bütün insanların canını yakmaya devam ediyordu. Moğollar, Anadolu Selçuklu Devleti ve Harzemşahlar gibi büyük devletlerin sonunu getiren en önemli güç olmuştur.
Memlükler, Moğolları yenebilen tek devlet olarak İslam tarihinde önemli bir konum edinmişlerdir. Daha önce güçlü birer Türk-İslam devleti olan Harzemşahlar ve Anadolu Selçuklu Devleti'ni savaş meydanlarında yenen Moğol ordusu, 1260 senesinde Ayn Calut'ta Memlük ordusunun karşısına çıkmıştı.
Baybars'ın başında bulunduğu Memlük ordusu, Ayn Calut Savaşı’nı kazanarak Moğol İmparatorluğu’nun büyük gücünün kırılmasına neden olmuştur. Savaşın ardından Baybars, kendisine Halep Valiliği vermemesi nedeniyle Sultan Kutuz’u öldürterek Memlüklerin yeni hükümdarı oldu. Baybars, 1261 yılında Moğollar tarafından öldürülen Abbasi halifesinin yerine yeni bir isim atayarak, Mısır Abbasi Hilafetinin kurulmasını sağladı.
Baybars, Mısır Türk Devleti’nin en kudretli döneminin yaşanmasını sağlamıştır. Memluk Devleti’nin dördüncü hükümdarı olarak Haçlıları Yakındoğu topraklarından çıkarmak için büyük mücadeleler vermiştir.
Baybars, 1263 yılında Haçlıların kurduğu Frank Kudüs Krallığı'nın merkezi olan Akka Kalesini kuşattı. Bu kuşatma sonucunda kaleyi ele geçiremememiş olsa da, Safed, Yafya, Aşkelon ve Arsuf'da karşılaştığı haçlı birlikleri yenerek kalelerini yıktırdı.
1266 yılında Küçük Ermenistan'ı, 1268 yılında ise Antakya'yı ele geçirdi. Baybars, Haçlılar ile olan mücadelesinde onları Yakındoğu topraklarından sürerek, siyasi, askeri ve iktisadi üstünlüklerinin kırılmasını sağlamıştır. Ardında kurumsal yapısı sağlam ve güçlü bir devlet bırakan Baybars, 20 Haziran 1277 yılında vefat etmiştir. Sultan Baybars’ın türbesi Şam’da bulunmaktadır.
Baybars, bir sultan olarak askeri dehası ve sosyal devlet anlayışıyla Memluklerin en parlak döneminin yaşanmasını sağlamıştır. Kahire ve Şam şehirlerinde bir haberleşme sistemi olan ulak sistemini geliştirmiştir. Han, hamam, köprü, çeşme, su kanalları yaptırarak halkın sosyal ve ticari anlamda gelişmesini sağlamıştır.
Sultan Baybars, Kahire’de kendi adını taşıyan bir cami yaptırmıştır. Şam'da bulunan ve günümüze kadar gelmeyi başaran Zekeriya Medresesi ve Zekeriya Kütüphanesi, Baybars'ın kendi imkanlarıyla yaptırdığı eserler arasında yer almaktadır.
