Hakkı Süha Gezgin
1895 – 07.11.1963 01 Ocak 1970
Eğitimci, gazeteci-yazar, mütercim (D. 1895, Manastır - Ö. 7 Kasım 1963, İstanbul). Seyyah imzasını da kullandı. Bu nedenle Gezgin soyadını aldı. Manastır’da alay komutanlığı yapmış Miralay Rıza Bey’in oğlu. Anahtarağasıoğulları ailesindendir. İlk ve ortaöğrenimini Manastır, Berat ve Selânik’te tamamladıktan sonra İstanbul’a amcasının yanına geldi. 1913’ten itibaren Gaziosmanpaşa ve Nişantaşı ilkokullarında öğretmenlik yaptı. Daha sonra Ziya Gökalp ve Ali Canip’in de içinde olduğu bir jüri huzurunda imtihana girerek edebiyat öğretmenliği sertifikası aldı. Çapa Kız Muallim Lisesi, Fener Rum ve Şişli Terakki liselerinden sonra uzun yıllar İstanbul Erkek Lisesinde edebiyat öğretmenliği yaptı, 1957’de emekli oldu. Tarık Buğra ve Alaattin Yavaşça öğrencisi oldu. Akciğer kanseri nedeniyle vefat etti. Ney üflerdi. Evinde her hafta müzikli toplantılar düzenlerdi.
Öğretmenliği sırasında Vakit ve Vatan gazetelerinde günlük fıkra yazdı. Vakit Muharriri sıfatıyla tanındı. Burada yazdığı yazılarla Millî Mücadele’yi destekledi. Yeni Mecmua’da (1939-41) edebiyatçılar üzerinde biyografik yazılar, eleştiriler yayımladı. Genç Kalemler dergisinde Türkçenin sadeleşmesi akımını destekledi. Türk Ansiklopedisi için madde yazdı.
Kitaplaşmış tek romanı Aşk Arzuhalcisi (1928) pek başarılı bulunmadı. Ancak, Yeni Mecmua’da yayımladığı edebiyatçılarla ilgili anı ve biyografik yazıları ilgiyle karşılandı. Dönemin yazarları hakkında değerli bilgiler veren bu yazılar daha sonra Beşir Ayvazoğlu tarafından derlenerek Edebî Portreler adıyla yayımlandı. Bu yazılarla ilgili olarak Behçet Necatigil “tanıdığı edebiyatçılar üzerine ve edebiyat tarihimiz için ciddi bir belge niteliğinde, canlı şiirli anılar toplamıdır” yorumunu yaptı. Fransızca, Farsça, İtalyanca ve Arapçadan pek çok yazı tercüme etti. Ayrıca, aralarında Dostoyevski’den bulunduğu otuz kadar roman çevirisi vardır.
ESERLERİ:
ROMAN: Aşk Arzuhalcisi (1928).
ANI: Edebî Portreler (yay. haz. Beşir Ayvazoğlu, 1997).
İNCELEME: Hakkı Tarık Us 1889-1956 (H. Rasim Us ile, 1957).
BAŞLICA ÇEVİRİLERİ: İlkbahar Soneleri (André Theriet’den, 1927), Karamozof Kardeşler (1940-41), Suç ve Ceza (1945) (Dostoyevski’den), Düşünceleri Okuyan Makine (André Maurois’den, 1944), Şarl X’un Kanlı Saltanatı (Prosper Merimée’den, 1944), Doludizgin (René Fonjallaz’dan, 1945), Toprak (Emile Zola’dan, 1946).
