Sıddık Sami Onar
11.11.1897 – 09.08.1972 01 Ocak 1970
1492’de İspanya’dan kaçıp Osmanlı İmparatorluğunda Selanik şehrine sığınan bir aileden gelen Sıddık Sami Onar, 11 Kasım 1897 tarihinde doğmuş ve 9 Ağustos 1972 tarihinde vefat etmiştir. Akademik özgürlükten yana görüşleri Türkiye’de ilkleri gerçekleştirmesine neden olmuş ve yaşamı boyunca üniversitede yönetim özerkliğini savunmuştur.
İstanbul’da doğan Onar; Vefa Sultanisini ve İstanbul Hukuk Mektebini bitirmiş, Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesinde bir süre öğrenim görmüştür. İstanbul Ticaret Mahkemesinde yargıçlık görevinde bulunmuş, Mülkiye Mektebi ile Galatasaray Lisesinde öğretmenlik yapmıştır.
Akademik kariyerine üniversitede devam eden Onar, 1933 yılındaki üniversite reformu sonrasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde idare hukuku profesörü olmuş, 1934 yılında aynı üniversitede ordinaryüs profesör olmuştur.
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde iki defa dekanlık görevi yürütmüştür. 1946 yılında yürürlüğe giren ve üniversiteleri Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinden ayırarak, bilimsel ve idari özerklik sağlayan Üniversiteler Yasasından sonra İstanbul Üniversitesi’nde seçimle göreve gelen ilk rektör unvanını kazanmış, rektörlük görevine 1949 yılına kadar devam etmiştir.
Onar, 1948 yılında Fransa’nın Toulouse Üniversitesi’nden hukuk doktoru unvanı kazanmıştır. 1949 yılında İdare Hukuku ve İdari Bilimler Enstitüsü’nü kuran Onar vefatına kadar bu kurumun müdürlüğünü yapmıştır.
27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşen ihtilal öncesinde meydana gelen olaylarla ilgili araştırmalar yapmak üzere TBMM’de “Tahkikat Komisyonu” kurulmasını “anayasa ihlali” olarak görmüş ve üniversite gençliğinin protesto hareketine destek vermiştir.
1961 Anayasası
Onar, 27 Mayıs 1960 ihtilali sonrasında 1961 Anayasası’nı hazırlayan kurula başkanlık yapmış, Anayasa, halk oylamasıyla yürürlüğe girmiştir. Anayasayı hazırlayan kurulda yer almasına karşın ihtilal sonrası Ali Fuat Başgil‘in de aralarında bulunduğu 147’ler olarak bilinen bazı akademisyenlerin Milli Birlik Komitesi tarafından görevden atılmasını protesto ederek rektörlük görevinden istifa etmiş, bu protestonun sonucunda 147’ler sorununun çözümünde etkin rol oynamıştır.
Sıddık Sami Onar, İstanbul Üniversitesine üçüncü defa rektör seçilmiş, 1963 yılına kadar bu görevine devam etmiştir.
Eserleri
Sıddık Sami Onar, Medeni hukuk, devletler hukuku, borçlar hukuku, icra ve iflas hukuku alanlarında yüzlerce makale ve birçok kitap yazmıştır. Onar’ın en önemli kitabı Türk hukukunun en kapsamlı kamu hukuku incelemesi olan İdare Hukukunun Umumi Esasları isimli başyapıtıdır. İlk baskısı 1952 yılında yapılan kitap Onar’ın yaşamında ve sonrasında birçok baskı yapmıştır.
Onar, 1972 yılında İtalya Cumhurbaşkanı’ndan Cumhuriyet Liyakat Nişanı almıştır. İstanbul Üniversitesi 1977 yılında anısına Onar Armağanı’nı yayımlamıştır. Sıddık Sami Onar 9 Ağustos 1972 yılında İstanbul’da vefat ettikten sonra adına ve anısına Ord.Prof.Dr.Sıddık Sami Onar İdare Hukuku Araştırma Ve Uygulama Merkezi kurulmuştur.
