William James
11.01.1842 – 26.08.1910 01 Ocak 1970
11 Ocak 1842 tarihinde ABD'nin New York şehrinde zengin ve tanınan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. New York, Boulogne, Cenevre, İngiltere, Almanya ve İtalya’da öğrenim gördü. Babası Henry James'ın felsefe ve ilahiyat alanlarındaki görüşleri William'ın yetişmesine büyük katkı sağladı. Babası, zihinsel özgürlüğün önemine inanıyor ve çocuklarını bu doğrultuda yetiştiriyordu.
James, eleştirel yaklaşımını bu sayede kazandı. Babası çocuklarının meslek edinme ve hayatlarını kazanma zorunluluklarının olmadığı düşünüyordu. Yine de James’in ilgisinin bilime yönelmesi için çabaladı. 15 yaşındayken babası ona bir mikroskop hediye etti. James 18 yaşına geldiğinde ressam olma amacıyla Amerikalı ressam William M. Hunt’ın yanında resim dersleri almaya başladı. Fakat 6 ay sonra bundan vazgeçti.
1861 yılında Harvard Üniversitesi Lawrence Bilim Okulu’na girdi. Bu okulda kimya, anatomi ve benzeri konularda dersler aldı. Daha sonra nörotik bir hastalığa yakalandı. Kısa bir süre sonra kimyadan vazgeçti. Harvard Tıp Okulu’na kayıt oldu. Tıp öğrenimine bir yıl ara vererek ünlü doğa bilimci Louis Agassiz’in Amazon’a yapacağı bir keşif gezisine deniz hayvanları örnekleri toplamak amacıyla asistan olarak katıldı.
Gezi sırasında hastalanan James, bir yarıyıl için yeniden Tıp Okulu’na döndü. Bu dönemde Hermann von Helmholtz, Rudolf Virchow ve Claude Bernard gibi ünlü bilim insanlarının derslerini takip etti. Bunun yanında dönemin öne çıkan psikoloji ve felsefe eserlerini okudu. Charles Bernard Renouvier'yle tanışması James’in kişiliği ve düşünsel hayatının dönüm noktalarından biri oldu.
Haziran 1869’da Harvard Tıp Okulu’nu bitirdikten sonra, ruhsal bunalıma girdi. İntiharı bile düşünmesine yol açan bu bunalım sebebiyle hekimliğe hemen başlayamadı. 1872 yılına kadar babasının evinde çeşitli eserleri okumak ve ara sıra kitap tanıtma yazıları yazmak dışında hiçbir şey yapmaksızın yarı hasta durumda yaşadı. Daha sonra bu durumdan kurtuldu.
Akademik yaşamı
William James, 1861 yılında Harward’da Lawrence Bilim Okuluna girdi. Burada kimya eğitimi alıyordu. Kimya ile olan deneyimi çocukken evde gizemli sıvılarıyla yaptığı bazen tehlikeli patlamalara sebep olabilen deneylerden ibaretti. Kısa bir süre sonra James dikkat ve özen isteyen laboratuvar çalışmalarını ilginç bulmamaya başladı. Hayatına çok büyük etkisi olan nörotik bir rahatsızlığı baş gösterdi. Kısa bir süre sonra kimya eğitimini bıraktı. James hem bilimsel eğitime elverişli olması hem de ekonomik olarak iyi bir gelir sunması açısından 1864’te Harward’da tıp eğitimi almaya başladı.
1865’te zoolog Louis Agassiz deniz hayvanları toplamak amacıyla Brezilya’ya gidiyordu. James bu alanla ilgili yeteneklerini keşfetme umuduyla ücretsiz bir yardımcı olarak bu geziye katıldı. Gezi, James’ın umduğu gibi geçmemişti. Yaptığı işler onu heyecanlandırmıyordu. Yolculuğun büyük bir kısmında deniz tutulması geçiren James, çiçek hastalığına da yakalanmıştı.
James bu alanla uğraşmanın getirdiği yaşam şartlarının kendisine uygun olmadığını gördü. Ayrıca biyolojinin gerektirdiği düzenli sınıflandırmalara tahammül edemezdi. 1865 yılındaki yolculuğun ardından James, isteksiz olarak tıp alanındaki çalışmalarına devam etti. Ancak sağlık sorunları yine kendini göstermeye başlamıştı. Çiçek hastalığı göz zayıflığına neden olmuştu ve sırt ağrıları çekiyordu. Bu nedenle okuması güçleşmişti.
O dönemde sırt sorunları için Avrupa’ya maden suyu banyosu almaya gidiliyordu. James de bu nedenle 1867’de Almanya’ya gitmek üzere yola çıktı. Burada gelişmekte olan fizyolojik yönelimli ruh bilimi dikkatini çekiyor, bu alanda okumalar yapıyordu. İlk kez Wundt’un adını duymuş ve Heidelberg’de Wundt’u ve Helmholtz’u ziyaret etme girişiminde bulunmuştu. Berlin’de du Bois-Reymond ‘un derslerine katılmıştı ve yeni düzenekçi ruhbilimin açıklayıcı gücünden etkilenmişti.
James Berlin Üniversitesi'nde fizyoloji alanında dersler aldıktan sonra Cambridge’e döndü. Sağlığı iyileşmişti ancak ruhsal açıdan bir çöküntü halindeydi. Duygusal olarak iyileşmesinde Fransız felsefecisi Charles Renouvier tarafından özgür istenç üzerine yazılan denemenin etkisi büyüktü. 1869 yılında Harward ‘dan tıp diplomasını aldı. 1872 yılında Harward’ın başkanı Charles Eliot, James‘dan fizyoloji dersleri vermesini istedi. James bunalımdan tam olarak kurtulamadığını ve bu dersin getireceği sorumlulukları üstlenemeyeceğini düşünüyordu. Bir yıl izin isteyerek Avrupa gezisine çıktı. Geri döndüğünde görevi kabul etti. James yaşamı boyunca bir Harward profesörü olarak çalıştı.
William James, 26 Ağustos 1910 tarihinde ABD'nin New Hampshire eyaletinin Chocorua bölgesinde öldü.
