Ateşten denizleri mumdan kayıklarla geçmek
Şeref Oğuz 01 Ocak 1970
Bu muhteşem benzetme, Divan şiirimizin son büyük ustası Şeyh Galib’e ait. Hüsnü Aşk eserinde aşkın tanımını böyle dile getirmiş… Şu anda enflasyon ateşiyle fokur fokur kaynayan ekonomi denizinde enflasyon; tam da bu tanıma uygun olarak “mumdan kayıklarla” liralaşma sahiline varmaya çalışıyor.
Peki, mümkün mü? Değil elbette… Ya ateşi söndürmeli veya mumdan kayık yerine sağlam tekne edinmeli… Ancak bizim şu Orta Vadeli Program, ne ateşi söndürme konusunda umut veriyor ne de mumdan kayıkları sağlam teknelere çevirme yönünde yöntem sunuyor. Kısaca acı var ama ilaç yok.
OVP, IMF YOLUNDA BİR ADIM MI?
Ateşi söndürecek olan anti enflasyonist politikalardır. Hele ki sandığın ufukta göründüğü günümüzde hangi seçmen enflasyon külfetine razı olur ki? Aksine, hayat pahalılığından bezmiş halde, kişisel enflasyonunun telafi edilmesini istiyor. Seçim öncesi kendisine bu garanti verilmiş gibi görünüyor.
Mumdan kayıklara gelince… OVP’nin sunumunda tam tamına “38 adet yapılacaklar” listelenmiş. Büyüme ve ticaret, beşeri sermaye ve istihdam, fiyat istikrarı ve finansal istikrar, kamu maliyesi, afet yönetimi, yeşil ve dijital dönüşüm başlıkları… 25 tanesi önceki ikinci nesil yapısal reform zaten.
İKİ SORU İKİ CEVAP
OVP’den umutlanmalı mıyız?
Umut her şeydir ama asla bir yöntem değildir. OVP’nin yöntemi, sözde terkedilen Heterodoks’un restorasyonu gibi… “Yabancı istedi biz de yaptık” kabilinden… Şimşek döviz getirmek için bunu kullansın denmiş gibi… Ancak vatandaşa herhangi bir somut vaat yok. Enflasyon tek haneye inecek gibi genel geçer söylemler zaten daha öncekilerin de gerçekleşmeyen kehanetlerinden idi. Bir ara adını dahi değiştirmiş, Yeni Ekonomi Programı (YEP) yapmıştık. Hani adı değişirse bahtı da belki…
OVP’yi ciddiye almalı mıyız?
Hangi basiretli tüccar, iddialı sanayici, gayretkeş ihracatçı veya azimli çiftçi; bu OVP’ye bakıp kendine gelecek çizebilir, yarına dair plan yapabilir? Aslında OVP’yi bizler, onu hazırlayanlar kadar ciddiye alalım, yeter… Onların “yaz ve unut” kabilinden program ürettiklerine bakmayın. Bizlerin “yazan değil yapan” iradeye ihtiyacımız var. Hedefl erine gelince… Daha 40 gün önce verdikleri hedefi %50’den %65’e çıkaranların, 3 yıl sonraki tek haneli enfl asyon hedefi ne kadar isabetli olabilir ki…
not
ÇÜRÜK TAHTA ÇİVİ TUTMAZ
Bunu denediniz mi bilmem ama ben denedim… Eğer tahta çürükse, onu kesip biçsen, en usta marangozun elinde işlesen dahi, çivi tutmayacağından gayretin boşa gider. Burada çürük tahta, son 10 yıldır reform görmemiş ekonomimizdir. Enflasyon zaten çürütmüş, vergiler örselemiş, güve kemirmiş. Tahtakuruları delik değiş etmiş…
Burada bize OVP’yi uygulayacağımız sağlam bir tahta lazım. Bu da ancak yapısal reformlarla mümkündür. Hukuk alanındaki reformlar eksikse, yabancı bu tahtaya çivi çakamaz. Eğer rekabet, fi nans, verimlilik, tarım gibi alanlarda reform yapılmamışsa girişimcilerimiz kazanç kapısı açamaz.
Yapılması gerekenleri pekâlâ biliyoruz; öncelikle OVP’nin içine “yöntem” koymalıydınız. Oysa gördüğümüz temenniler manzumesi olduğudur. Vatandaşa sorulmadan hazırlanan OVP, dar alanda kısa paslaşmalardan ibaret kalır ve yönetimin “nasılsa savuşturduk” kabilinden eğlencesi halini alır.
Bu programı hazırlayanların gayretini asla küçümsüyor değilim. Başta Cevdet Yılmaz, Mehmet Şimşek ve Hafi ze Gaye Erkan olmak üzere binlerce insan/saat emek verenlere yürekten teşekkür ederim. Fakat 1-gerçekçi tespit, 2-kapsayıcı çözüm olsa da 3-güvenilir uygulayıcı yoksa geçmiş olsun. Enflasyonu 3 yıl sonra tek haneye çivilemek isteyenlere bir marangoz hatırlatması; çürük tahta çivi tutmaz.
