Filibeli Arif Efendi
1836 - 1909 01 Ocak 1970
Osmanlı hat san’atının son dönemdeki en ma’ruf hattatlarından biri olan Bakkal Ârif Efendi‘nin asıl ismi Ahmed Ârif’dir. Nesebi Sultan Murâd Hüdâvendigâr zamanında “ordu şeyhi” sıfatı ile Filibe’nin fethinde bulunarak orada mesken tutmuş olan bir zâta dayanan “Emir Şeyhi Ailesi”ne mensup Süleyman Efendi’nin oğlu olup H. 1252/M. 1836 yılında orada doğmuştur. Ceddi aslen Buhâralı olup Selçuklular zamanında Anadolu’ya göçmüş ve bilâhare Osmanoğulları’nın hizmetine girmiş idi. Hattat Bakkal Arif Efendi
Mâ’işetini temin için Saraçhânebaşı’nda bir dükkân açarak, senelerce ticâretle meşgûl olduğundan, hattâtîn meyânında iştihâr edeceği “Bakkal” lâkabını kazanan Ârif Efendi, İstanbul’da da hüsn-i hattan uzak duramamış, ancak kendisini yetersiz görmüş olduğundan, bu kere hattat-ı şehir Şevkî Efendi’den yeniden sülüs ve nesih meşkederek, hâlen Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan (GY. 335) hilye ile H. 1301/M. 1883 senesinde icâzet almıştır.
Hüsn-i hatta ve bilhassa aklâm-ı sittede kısa zamanda göstermiş olduğu kudret neticesinde, imtihânla Nûr-ı Osmâniye Cami avlusundaki meşkhânede yazı ta’limine me’mûr edilen Bakkal Ârif Efendi, daha sonra ilave olarak Fâtih, Beşiktaş, Küçükmustafapaşa ve Molla Gürânî inâs mekteb-i rüşdiyelerinin hüsn-i hat mu’allimliğini de elde etti. H. 1321/M. 1903 senesinde de Dârü’l-hayr’ın hatt-ı sülüs mu’allimliğine ta’yin edildi.
Ancak H. 1323/M. 1905 senesinde meflûc düştüğünden, meşkhânedeki vazîfesi ile diğer mu’allimlikleri oğlu Mustafa Râkım Unan’a terketmek zorunda kalan Bakkal Ârif Efendi, bu halde iken H. 2 Ramazân 1327/M. 17 Eylül 1909 tarihinde vefât etti. Boyu kısaya yakın, uzunca kır sakallı ve zayıf bir zât olup aile geleneği olarak her zaman sarık takan Ârif Efendi Edirnekapı Kabristanı’nda medfûn olup oğlu tarafından kaleme alınan mezartaşı kitâbesi şöyledir:
Küllü men ‘aleyha fân Allahü sübhânehu ve te’alâ, meşâhir-i hattatînden Filibevî el-Hâc Ârif Efendi kuluna rahmet ve mağfiret eyleye. El-Fâtihâ. 2 Ramazân 1327 fî yevm-i Cum‘a.
Zamanının diğer meşhur hattatı Çarşambalı Ârif Bey‘den tefrik için, memleketine nisbetle “Filibeli” nâmıyla da anılan Bakkal Ârif Efendi, hakka’l-insâf Türk hattatlarının en mümtâzlarından biriydi. Nesihte hocası Şevkî Efendi’nin yolundan bir nebze olsun ayrılmamış, sülüs ve celîsinde ise Türk hat san‘atı içinde ayrı bir ekol olarak değerlendirilebilecek, kendine özgü bir şive sahibi olmuştu
