Emel Esin
1911 – 26.02.1987 01 Ocak 1970
Türkçülüğün önemli isimlerinden, Türk Ocağı kurucular heyeti üyesi, meşrutiyet meclisi mebuslarından, birinci meclis hükûmetinin maliye ve dahiliye vekili daha sonra diplomat olan Ahmet Ferit Tek ile Fecr-i Âtî devri yazarlarından romancı Müfide Ferid Hanım’ın kızıdır. İngiltere ve Fransa’da tahsil gördü. Fransızca, İngilizce ve Almanca öğrendi. Lise sonrası bakaloryasını verdi ve mimarlık tahsili görmek üzere Ortaçağ usulünde öğretim veren Ecole des Beaux Arts’a kaydoldu. Buranın ağır şartlarından hoşlanmadı ve dolayı tahsilini yarıda bıraktı. Ebeveyninin tahsil görmüş olduğu Ecole des Sciences Politiques’in tarih bölümüne kaydolarak buradan mezun oldu. Yüksek matematik sahasında Sorbonne’dan sertifika aldı. Daha sonra Paris ve Viyana güzel sanatlar akademilerinde mimarî, resim, mozaik, vitray ve gravür gibi alanlarda öğrenim gördü. Türkiye’de Prof. Necati Lugal’den Arapça ve Farsça, Prof. Dr. Zeki Velidi Togan’dan Orta Asya tarihi ve Prof. Dr. Herbert Jansky’den Ortaçağ Türkçe metinleri dersleri aldı. Paris Üniversitesi’nde Le Dragon dans l’iconographie Turque (Türk İkonografisinde Ejder) başlıklı tezini savunarak sanat tarihi doktoru payesini kazandı. İyi derecede bildiği bellibaşlı Doğu ve Batı dillerinin yanında Moskova Sefiresi iken Rusça da öğrendiği için farklı dillerdeki eserleri inceleyip değerlendirmek suretiyle Türk ve İslam sanat tarihi ve arkeolojisi sahalarında dikkat çekici çalışmalara girişti ve önemli eserler yazdı. Fiş usulü ile çalışan Esin topladığı bilgileri fişlere kaydederek sakladığı için binlerce fişten meydana gelen bir ihtisas koleksiyonu oluşturdu. Çalışmalarını yalnız başına ve hasbî olarak yürüttü, ülke içinde ve ülke dışında katıldığı kongrelerde tebliğler verdi, yerli yabancı dergilerde makaleleri yayımlandı. İslâm Ansiklopedisi heyetinin talebi üzerine “Tirmiz” ve “Turfan”; Türk Ansiklopedisi’ne aralarında “Hac”, “Hacer-i Esved”, “Hızır”, “Hz. İbrâhim”, “Kâbe”, “Medine”, “Mekke”, “Medrese”, “Mescid”, “Mescid-i Aksâ”, “Minare” maddeleriyle İslâm, İlhanlı, İran, Karahanlı ve Karluk sanatlarıyla ilgili madde kısımlarını, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi’ne de “Ahmed Yesevî Külliyesi”, “Ahsîkes”, “Almalığ”, “Amuderya” ve “Börk” maddelerini kaleme aldı. Türk - Arap İncelemeleri Vakfı’nın kurucu üyeleri arasında yer aldı. 1983 yılında, Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu bünyesindeki Atatürk Kültür Merkezi aslî üyeliğine seçildi. Atatürk Kültür Merkezi namına olduğu Uygur Türk medeniyeti tarihi, Hâkāni Türk medeniyeti tarihi, Oğuz Türkleri’nin kültür ve sanat tarihine dair çalışmalarını yürütmekteyken 26 Şubat 1987’de İstanbul’da vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı’naa toprağa verildi
