“Orta Asya bölgesel pazarı” ve Türkiye!
Arslan Bulut 01 Ocak 1970
İktidar veya muhalefet, uzun süredir Türkiye’de ve etrafında olup bitenlerden başını kaldırarak, “Orta Asya’da/Türk dünyasında neler oluyor?” diye bakmadı.
Bu arada Kazakistan’ın başkenti Astana’da, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan ve Azerbaycan liderlerinin katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Sarayı Akorda’da, Orta Asya Devlet Başkanları 6. İstişare Toplantısı yapıldı.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in ev sahipliğinde gerçekleştirilen zirveye Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ve Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman katıldı.
Japonya Başbakanı Kişida Fumio, ülkesinde meydana gelen 7,1 büyüklüğünde depremin ardından yapılan “daha büyük deprem uyarısı” üzerine bugünlerde Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’a düzenlemeyi planladığı geziyi iptal etmek orunda kaldı.
Yani Japonya, Türk Dünyası ile yakından ilgileniyor…
***
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Astana’daki toplantıda yaptığı konuşmada, bölgesel entegrasyonu derinleştirmek ve uzun vadeli ortaklık içeriğini zenginleştirmek amacıyla istişare toplantısının formatının daha da iyileştirilmesi gerektiğini belirterek, Orta Asya Forumu’nun bir sonraki toplantısının Özbekistan’da yapılmasını önerdi.
Orta Asya’nın, jeopolitik konumu nedeniyle küresel güven krizinin ve çatışmaların tırmanmasının tüm olumsuz sonuçlarıyla karşı karşıya bulunduğunu belirten Mirziyoyev, şunları kaydetti:
“Ukrayna ve Orta Doğu’da yaşanan olaylar bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına doğrudan etki ediyor. Geleneksel ticaret ve ulaşım zincirleri sekteye uğradı. Yaptırım politikasının esiri olduk, lojistik maliyetler ciddi oranda arttı, enflasyon baskısı artıyor. Küresel sermaye piyasasında fırsatlar daralıyor, korumacılık artıyor ve yeni engeller ortaya çıkıyor.”
Bölge istikrarının önemli faktörlerinden olan komşu Afganistan’daki durumun uluslararası gündemde ikinci plana gerilediğini dile getiren Mirziyoyev, “Orta Asya’nın bugünü ve geleceği, ülkelerimiz ve halklarımızın refahının büyük ölçüde ortak çabalarımıza, yakın iş birliğine hazır olmamıza, kararlı önlemler almamıza ve bölgenin çıkarlarını ortaklaşa savunmamıza bağlıdır.” diye konuştu.
Mirziyoyev, bölgesel ekonomik ortaklığın geliştirilmesi için yeni bir modele, yeni itici güce ihtiyaçlarının olduğunu kaydetti.
Orta Asya’da “tam teşekküllü bir serbest ticaret bölgesi” oluşturulmasının önündeki engellerin hâlâ devam ettiğini dile getiren Mirziyoyev, “Ortak bölgesel pazarın oluşturulması, uzun vadeli stratejik hedefimiz olmalıdır.” ifadesini kullandı.
Dünya Bankası raporlarına göre, bölge ülkelerinin “dünyanın en az entegre olan ekonomileri” arasında yer aldığını belirten Mirziyoyev, bu çerçevede bölgesel ulaşım ve taşımacılık ağının geliştirilmesi, Avrupa Birliği, Çin, Güney ve Güneydoğu Asya ile Orta Doğu pazarlarına erişim sağlayan projelerin hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı.
***
Emekli Büyükelçi Halil Akıncı, 2012 yılında, Türk Konseyi Genel Sekreteri iken İstanbul’da Türk Dünyası ile ilgili gazetecileri kahvaltıya davet etmiş ve faaliyetleri hakkında bilgi vermişti.
Akıncı, “Bugün altı Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusu, 136 milyon, toplam yüzölçümü, 4 milyon 739 milyon kilometre kare ve toplam gayrisafi millî geliri, 1 trilyon 413 milyar dolardır. Biz hukuki alt yapıyı oluşturur, ulaştırma alt yapısını hazırlar ve etrafımızdaki devletlerde bulunan bizim azınlıklarımızı da iş birliği için değerlendirirsek, 2035’te Dışişleri’nde aynı politikayı takip eden tam bir siyasi blok haline geliriz. 150-200 milyonluk bir blok olacağız. Biz ekonomik temel üzerinden bir entegrasyondan bahsediyoruz, harcı kültür olacak. Bunun artık kesintiye uğramaması lazım.” demişti.
Aradan geçen zaman içinde Türkiye’yi yöneten siyasi kadro, sadece laf üretmiş olsa gerek ki Orta Asya ülkeleri, kendi başının çaresine bakmaya karar verdi ve “Bölgesel ortak pazarın oluşturulması” üzerinde durmaya başladı…
