Herbert Marcuse (1898-1979)
01 Ocak 1970
Amerika'ya yerleşmiş Yahudi Asıllı Alman Prof. Toplumbilimci.
Naziler'in İşbaşına gelmesinden sonra Amerika'ya göçetti. San Diego Üniversitesi'nde Profesör'dü. Freibourg'da Husserl Üstüne Dersler verdi. Sonra Marx'a Yakınlık duydu. Freud'a Hayran oldu. Marxizm'le Psikanaliz'i uzlaştırmaya çalıştı.
1967 de Berlin Üniversitesi'nin Konferans Salonu'nda Alman Öğrenciler'e şöyle sesleniyor: 'Özgür Sevişme'nin Tad'ına varın.'
Çünkü O'na göre Önemli olan, Kurumlar'ı değiştirmek değil, tam tersine İnsan'ı değiştirmektdir. İnsan'ı değiştirmek ise İçgüdüler'ini yeniden biçimlendirmek, değer Ölçüler'ini yeniden düzenlemek gerekir.
Şöyle der:
'Gerçek, sadece Ussal Alan'da değil, belki de sadece Hayal Alanı'ndadır. Dünyamız iki Kamp'a ayrılmıştır. Her iki Kamp da Teknik Gelişme'nin en Tehlikeli Çizgi'sine varmışlardır. Teknoloji'nin bu Çizgisi Baskı'yı gerektirir. Bu Baskı, Teknolojik Toplum'un Yapı'sından doğmaktadır. Baskılı Toplumlar'sa Karşıtlıksız Toplumlar'dır ve Tek Boyutlu'durlar. Tek Boyutluluk'ta Niteliksel bir Devrim yapılamaz, çünkü Niteliksel bir Sıçrama için bir Karşıtlık bulunması gerekir. Diyalektik Teori bir Kenara atılmamıştır, ancak bir Çare de getirememektedir.. Makine'nin Tek Üretim Aracı olmasını, Mutlak Birim Durumu'nda olmasını ortadan kaldırma Eğilim'indeki Teknolojik Değişim, Marxist Görüş'ün Kapital'in Organik Bileşim'i Düşünce'sini ve buna Bağlı olarak Artık Değer'in Taratılma Teorisi'ni de ortadan kaldırır.' [1]
Frankfurt Okulu'nun Önemli İsimler'indendi ve 68 Öğrenci Olayları'nda Fikirleri ile Etki yaptı. One Dimensional Man, Adlı Eser'inde Çağdaş Toplum'un Entellektüel ve Maddi olarak daha önceki Dönemler'le Mukayese edilmeyecek kadar Gelişmiş olduğunu; bunun ise, Toplumsal Yapı'nın Birey üzerindeki Etki'sinin daha önceyle Mukayese Kabul etmez derecede Büyük olduğu anlamına geldiğini belirtir: ' Bizim Toplumumuz kendisini Merkez'e Uzak Güçler'den, Terör'den ziyade Teknoloji ile onları İşgal ederek ayırmaktadır. Bunu da Yok edici bir Tatminkarlık Duygusu vermek ve Yaşama Standartları'nı arttırmak gibi İkili bir Temel'de gerçekleştirmektedir. Teknolojik Gelişim, bütün bir Egemenlik ve Koordinasyon Sistemi'ni Azami'ye çıkararak, Yaşam ve Göç Formları yaratmış; bu da Sistem'e Karşıt Güçleri Zorluk'tan ve Baskı'dan kurtulmaya duyulan Tarihsel Özlem Adına Uzlaştırma ve Tüm Protestoları Yok etme ve Reddetme Şeklinde Tezahür eder.' (Giriş Bölümü).
Bilimsel ve Teknolojik Gelişim'in bizzat kendisinin Sosyal Sistem'e Meşruiyet verme Konu'sunda Temel oluşturduğunu vurguladı. 'Us'un Enstümental Ufku'nun' Rasyonel Totaliterian bir Toplum'a açıldığını belirtti. Böylece Us, Toplum'un Mevcut örgütlenmesine karşı Eleştirel bir Konum alış olarak Fonksiyon'unu yitirmektedir. Bunun yerine Us, Mevcut Sistem'in Meşruiyet'ine İdeolojik bir Temel ve onun Mükemmelliğine bir İnstrüment olmaktadır. ' En İyi söylenebilecek Şey, Toplum'un Zavallı bir Biçimde proğramlanmış olduğudur.' [2] İşçiler Hoşgörü'den Yoksun Aileler'den gelmeydiler, Toplumsal ve Diğer Alanlar'da Çeşitli Yeteneksizlikler içindeydiler, bu Yetersizlik'ten kaynaklanan Tepki'yle davranmakradırlar.
Adorno ve Horkheimer gibi İnsan'ın Özgürleşim'inin Tek Boyutlu Düşünce'nin Radikal bir Kıvrılışı ile Mümkün olabileceğini savundu. Bununla birlikte Modern Sanayi Toplumu'nun Bütün Alternatifler'i Yok ettiğini, onun ' Bütün Söylem ve Eylemi, Bütün bir Entellektüel ve Maddi Kültür'ü biçimlendirdiğini İfade ederek, artık Militan İşçi Sınıfı'nın dahi olmadığını belirtmekte Radikal Kırılış Umudu'nun kalmadığını düşünmektedir.
1934 deki Yazılar'ında Liberalizm'in, Doğal bir Devamı olarak Totalitarianizm'e dönüşmekte olduğunu İddia etmiş; 1960 daki Yazılar'ında da İleri Ülkeler'in Hakim Sosyal Düzeni'nin böyle bir Totalitaryanizm'i nasıl barındırdığını ele almıştır. O hemen hemen Hitler Almanyası ile Nixon, Jhonson ve Kenedy ABD sini aynı Trimler'le nitelendirmiş; ABD'de Nazizm benzeri bir Yapı'ya doğru Gidiş'e Dikkat çekmiştir.
O'na göre Dün'ün Totaliteryanizmi Politik Diktatörlük'te İfadesini bulmamakta, fakat Herşey'den önce Mevcut Statüko'ya Alternatif olabilecek Her Türlü Yapı'yı ve Kültür'ü Yok etmekle ortaya çıkmaktadır.
Grevler'i, İşçiler'in Patronlar'ına Karşı Saldırgan İçgüdüler'inin bir Tepkisi sayar. Şöyle der: "Bunların hepsi bir Psikonevroz, Genel bir Toplumsal Talihsizlik, İnsan'ın Hastatlık Durumu'yla Normal Durumu Arasında Aşılmaz bir Engel'dir.' [3]
Eserleri:
-Hegels Ontologie und die Grundlegung einer Theorie der Geschlichtlichkeit, (Hegel'in Varlıkbilimi ve Bir Tarihsellik Kuramının Temelleri),[4]
-Eros and Civilisation, (Aşk ve Uygarlık), [5]
-Soviet Marxism A Critical Analysis, (Sovyet Marxcılığı, Bir Eleştirel Analiz), [6]
-One Dimension Man, (Tek Boyutlu İnsan), [7]
-Kultur und Gesselschaft, (Kültür ve Toplum), [8]
-A Critique of Pure Tolerance, (Salt Hoşgörünün Eleştirisi), [9]
-An Essay of Liberation, (Özgürleştirme Üstüne Bir Deneme), [10]
-Five Lectures:Psychamalysis,Politics and Utopia, (Beş Konuşma:Psikanaliz, Siyaset ve Ütopya), [11]
-Revolution oder Reform? (Devrim mi Reforn mu?), [12]
-Studies in Chritical Philosophy, (Eleştirel Felsefe Üstüne İncelemeler), [13]
-Counter-Revolution and Revolt, (Karşı-Devrim ve Başkaldırma), [14]
[1] / "One Dimensional Man'1964,London
[2] Thomas Mc Carty/ The Critikal Theory of Jurgen Habermas, 1978, London
[3] /Soviet Marxism, A Critical Analysis, New York, 1953,
[4] 1932,
ç.Muammer Sencer,1971,İst, Kitaş Yayını, "Mantık ve İhtilal'
[5] 1955,
ç.Seçkin Çağan, 1968,İst, May Yay. "Aşk ve Uygarlık',
[6] 1958,
ç.Seçkin Çağan,1969,İst, May Yay. "Sovyet Markscılığı'
[7] 1964,
ç.Afşar Timuçin,1968,İst, May, "Tek Boyutlu İnsan'
[8] 1965,
[9] 1969, Barrington Moore Jr ve Paul Wolff'la birlikte)
[10] 1969,
[11] 1970,
[12] 1971, K.Popper ile birlikte,
[13] 1972,
[14] 1972,
